Á guðs vegum með Bjarna Ben og FÍB Ágústa Ágústsdóttir skrifar 27. mars 2023 14:01 Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Samgöngur Skattar og tollar Miðflokkurinn Vistvænir bílar Byggðamál Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Núna er næst! Bjarney Bjarnadóttir,Jóhanna M. Þorvaldsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun