Framtíðin er í okkar höndum! Finnur Ricart Andrason skrifar 24. mars 2023 09:31 Ímyndið ykkur hvernig heimurinn var fyrir 50 þúsund árum. Á þeim tímapunkti lifði mannfólk á svokallaðri ‘fornsteinöld’ sem einkenndist af því að við notuðumst að mestu leyti við verkfæri úr steinum, bjuggum mörg hver í hellum og voru loðfílar einnig á reiki. Reynið nú að ímynda ykkur heiminn 50 þúsund ár í öfuga átt, fram í tímann. Það er nær ómögulegt að ímynda sér hvernig samfélagið okkar eða líf á jörðinni mun líta út þá, enda eru 50 þúsund ár mjög langur tími. Það er þó eitt sem er ljóst, að aðgerðir okkar í loftslagsmálum á næstu árum hafa verulega mótandi og varanleg áhrif á þessa fjarlægu framtíð, en einnig núverandi- og framtíðarkynslóðir. Ósamræmi milli loforða og aðgerða Í nýjustu skýrslu Milliríkjanefndar Sþ. um loftslagsbreytingar (e. IPCC) kemur fram að til að koma í veg fyrir stjórnlausar og óafturkræfar afleiðingar loftslagsbreytinga af mannavöldum þurfum við sem heimssamfélag að draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda og það strax. Þetta er samantektarskýrsla og því er ekki um ný skilaboð að ræða, en þrátt fyrir látlausar ítrekanir síðustu ár virðist fremsta loftslagsvísindafólk heims tala fyrir daufum eyrum. Stefnur og aðgerðir stjórnvalda um allan heim eru í algjöru ósamræmi við pólitískar viljayfirlýsingar stjórnvalda. Loforð stjórnvalda um samdrátt í losun myndu nefnilega takmarka hlýnun jarðar við u.þ.b. 1.8 gráðu frá iðnbyltingu á meðan boðaðar aðgerðir í aðgerðaáætlunum þessara sömu stjórnvalda stefna okkur í átt að meira en 2.8 gráðu hlýnun. Munurinn á afleiðingum á fólk og vistkerfi jarðar milli þessara tveggja sviðsmynda er gífurlegur. Sem dæmi mun núverandi aðgerðaáætlun Íslands í loftslagsmálum, skv. framreikningum Umhverfisstofnunar, einungis draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 10% fram til ársins 2040 m.v. losun árið 2005 (blá lína). Samt sem áður er markmið stjórnvalda að ná kolefnishlutleysi á þessum tímapunkti, þ.e. að hafa dregið úr losun tíu sinnum meira en spáð er. Grafið hér að neðan sýnir væntanlegan samdrátt í losun (svört lína) í samanburði við þann samdrátt sem stjórnvöld segjast ætla að ná fyrir árið 2040 (græn lína). Framtíðin er enn í okkar höndum Þrátt fyrir að skýrsla IPCC dragi vissulega upp dökka mynd eru meginskilaboð hennar í raun að framtíðin sé ennþá í okkar höndum. Núna er besti tíminn til að grípa til aðgerða því það ódýrara en að gera það á morgun og það dregur úr líkunum á neikvæðum afleiðingum loftslagsbreytinga. Samdráttur upp á hvert tonn af gróðurhúsalofttegundum skiptir máli. Til viðbótar við að spá um hvert stefnir segir skýrslan okkur einnig að allar lausnirnar sem við þurfum á að halda séu til. Sömuleiðis er allt fjármagnið sem við þurfum til að fjárfesta í þessum lausnum til og það er ekki nema brot af vergri framleiðslu heimsins. Það eina sem virðist ekki vera til nóg af er pólitískur vilji, pólitískt þor, pólitískt hugrekki, hvernig sem þið viljið orða það. En af hverju skortir pólitískan vilja í loftslagsmálum? Þegar Almannavarnir sögðu við okkur í Covid faraldrinum „nú stefnum við á að fjöldi fólks láti lífið ef við grípum ekki til róttækra aðgerða strax!“, þá gripu stjórnvöld tafarlaust til allra nauðsynlegra aðgerða. Þríeykið afstýrði samfélaginu frá verstu afleiðingum Covid krísunnar í krafti vísindana, en af hverju eru stjórnvöld ekki að hlusta á tilmæli IPCC sem er samansafn fremsta vísindafólks heims sem vinnur að því að segja okkur hvernig við þurfum að afstýra verstu afleiðingum loftslagskrísunnar? Tækifærin eru til staðar - grípum þau! Sum tala um að umbreytingar af þeirri stærðargráðu sem þörf er á séu pólitískt ómögulegar, en þetta er einfaldlega ekki satt. Það eru endalaus tækifæri sem felast í róttækum og tafarlausum loftslagsaðgerðum, t.d. þegar kemur að bættum loftgæðum, bættri lýðheilsu, og bættum efnahag til lengri tíma, og koma öll þessi tækifæri einnig fram í skýrslum IPCC. Það væri ekkert mál fyrir stjórnmálafólk að draga fram öll þau jákvæðu áhrif sem slíkar aðgerðir myndu hafa í för með sér - er það ekki annars það sem stjórnmálafólk gerir best, að ramma inn aðgerðir sínar á jákvæðan hátt? Nú eru þúsundir færasta vísindafólks heims búið að segja ykkur, kæru stjórnvöld, nákvæmlega hvað þarf að gera. Nú bið ég ykkur um að grípa í taumana áður en þeir renna úr greipum ykkar og ráðast í alvöru róttækar loftslagsaðgerðir strax! Höfundur er loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna og ungmennafulltrúi Íslands til Sþ. á sviði loftslagsmála. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Finnur Ricart Andrason Loftslagsmál Mest lesið Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Ímyndið ykkur hvernig heimurinn var fyrir 50 þúsund árum. Á þeim tímapunkti lifði mannfólk á svokallaðri ‘fornsteinöld’ sem einkenndist af því að við notuðumst að mestu leyti við verkfæri úr steinum, bjuggum mörg hver í hellum og voru loðfílar einnig á reiki. Reynið nú að ímynda ykkur heiminn 50 þúsund ár í öfuga átt, fram í tímann. Það er nær ómögulegt að ímynda sér hvernig samfélagið okkar eða líf á jörðinni mun líta út þá, enda eru 50 þúsund ár mjög langur tími. Það er þó eitt sem er ljóst, að aðgerðir okkar í loftslagsmálum á næstu árum hafa verulega mótandi og varanleg áhrif á þessa fjarlægu framtíð, en einnig núverandi- og framtíðarkynslóðir. Ósamræmi milli loforða og aðgerða Í nýjustu skýrslu Milliríkjanefndar Sþ. um loftslagsbreytingar (e. IPCC) kemur fram að til að koma í veg fyrir stjórnlausar og óafturkræfar afleiðingar loftslagsbreytinga af mannavöldum þurfum við sem heimssamfélag að draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda og það strax. Þetta er samantektarskýrsla og því er ekki um ný skilaboð að ræða, en þrátt fyrir látlausar ítrekanir síðustu ár virðist fremsta loftslagsvísindafólk heims tala fyrir daufum eyrum. Stefnur og aðgerðir stjórnvalda um allan heim eru í algjöru ósamræmi við pólitískar viljayfirlýsingar stjórnvalda. Loforð stjórnvalda um samdrátt í losun myndu nefnilega takmarka hlýnun jarðar við u.þ.b. 1.8 gráðu frá iðnbyltingu á meðan boðaðar aðgerðir í aðgerðaáætlunum þessara sömu stjórnvalda stefna okkur í átt að meira en 2.8 gráðu hlýnun. Munurinn á afleiðingum á fólk og vistkerfi jarðar milli þessara tveggja sviðsmynda er gífurlegur. Sem dæmi mun núverandi aðgerðaáætlun Íslands í loftslagsmálum, skv. framreikningum Umhverfisstofnunar, einungis draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 10% fram til ársins 2040 m.v. losun árið 2005 (blá lína). Samt sem áður er markmið stjórnvalda að ná kolefnishlutleysi á þessum tímapunkti, þ.e. að hafa dregið úr losun tíu sinnum meira en spáð er. Grafið hér að neðan sýnir væntanlegan samdrátt í losun (svört lína) í samanburði við þann samdrátt sem stjórnvöld segjast ætla að ná fyrir árið 2040 (græn lína). Framtíðin er enn í okkar höndum Þrátt fyrir að skýrsla IPCC dragi vissulega upp dökka mynd eru meginskilaboð hennar í raun að framtíðin sé ennþá í okkar höndum. Núna er besti tíminn til að grípa til aðgerða því það ódýrara en að gera það á morgun og það dregur úr líkunum á neikvæðum afleiðingum loftslagsbreytinga. Samdráttur upp á hvert tonn af gróðurhúsalofttegundum skiptir máli. Til viðbótar við að spá um hvert stefnir segir skýrslan okkur einnig að allar lausnirnar sem við þurfum á að halda séu til. Sömuleiðis er allt fjármagnið sem við þurfum til að fjárfesta í þessum lausnum til og það er ekki nema brot af vergri framleiðslu heimsins. Það eina sem virðist ekki vera til nóg af er pólitískur vilji, pólitískt þor, pólitískt hugrekki, hvernig sem þið viljið orða það. En af hverju skortir pólitískan vilja í loftslagsmálum? Þegar Almannavarnir sögðu við okkur í Covid faraldrinum „nú stefnum við á að fjöldi fólks láti lífið ef við grípum ekki til róttækra aðgerða strax!“, þá gripu stjórnvöld tafarlaust til allra nauðsynlegra aðgerða. Þríeykið afstýrði samfélaginu frá verstu afleiðingum Covid krísunnar í krafti vísindana, en af hverju eru stjórnvöld ekki að hlusta á tilmæli IPCC sem er samansafn fremsta vísindafólks heims sem vinnur að því að segja okkur hvernig við þurfum að afstýra verstu afleiðingum loftslagskrísunnar? Tækifærin eru til staðar - grípum þau! Sum tala um að umbreytingar af þeirri stærðargráðu sem þörf er á séu pólitískt ómögulegar, en þetta er einfaldlega ekki satt. Það eru endalaus tækifæri sem felast í róttækum og tafarlausum loftslagsaðgerðum, t.d. þegar kemur að bættum loftgæðum, bættri lýðheilsu, og bættum efnahag til lengri tíma, og koma öll þessi tækifæri einnig fram í skýrslum IPCC. Það væri ekkert mál fyrir stjórnmálafólk að draga fram öll þau jákvæðu áhrif sem slíkar aðgerðir myndu hafa í för með sér - er það ekki annars það sem stjórnmálafólk gerir best, að ramma inn aðgerðir sínar á jákvæðan hátt? Nú eru þúsundir færasta vísindafólks heims búið að segja ykkur, kæru stjórnvöld, nákvæmlega hvað þarf að gera. Nú bið ég ykkur um að grípa í taumana áður en þeir renna úr greipum ykkar og ráðast í alvöru róttækar loftslagsaðgerðir strax! Höfundur er loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna og ungmennafulltrúi Íslands til Sþ. á sviði loftslagsmála.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun