Að berjast eða barma sér Sólveig Anna Jónsdóttir skrifar 10. febrúar 2023 08:00 Allt frá því að kjarasamningar Starfsgreinasambands Íslands við Samtök atvinnulífsins voru kynntir í desember á síðasta ári hefur Efling haldið því fram að þessir samningar væru mistök. Við bentum á að samningarnir tryggja of lága hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja og hagvexti, lyfta ekki tekjum láglaunafólks á Höfuðborgarsvæðinu yfir framfærslumörk og - síðast en ekki síst - verja ekki kaupmátt vinnandi fólks nægjanlega fyrir verðbólgu. Ég sagði um SGS samninginn og aðra samninga sem undirritaðir voru um svipað leyti að þar hefðu forvígismenn samið af sér. Við gagnrýndum jafnframt að hagvaxtaraukanum, sem samið var um árið 2019, var rúllað inn í hækkanir þessara samninga og kynntur á villandi hátt sem afrakstur þeirra. Stjórn Eflingar sendi frá sér ályktun þar hækkanir samninganna voru sagðar ófullnægjandi, með vísun til hagvaxtar, verðbólgu og aðstæðna verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Stefán Ólafsson, sérfræðingur hjá Eflingu, ritaði hverja greinina á fætur annarri þar sem hann færði fram sömu rök með vísun í gögn og staðreyndir. Í grein á Vísir.is frá 8. desember fór Stefán yfir bæði kosti og galla SGS-samningsins, og komst að þeirri niðurstöðu að hann væri bæði ódýr og léttvægur í samanburði við Lífskjarasamninganna. Stefán rökstuddi að hækkanir hefðu þurft að vera 20 til 25 þúsund krónum hærri en raunin varð, en það er sambærilegt við kröfur Eflingar í síðasta tilboði til SA frá 8. janúar. Í sölumennskunni í kringum SGS-samninginn var gagnrýni okkar svarað með því hækkanir hans, jafnvel þær lægstu upp á 35 þúsund krónur, myndu halda í við verðbólgu á samningstímanum. Var þar miðað við verðbólguspár Seðlabankans, sem gerðu ráð fyrir all niður í 5% ársverðbólgu í lok árs 2023. Þær spár hafa reynst óraunsæjar, eins og viðurkennt er í yfirlýsingu peningastefnunefndar Seðlabankans í gær. Í yfirlýsingu sinni viðurkennir Seðlabanki Íslands að ekki hefur tekist að halda niðri verðbólgu um leið og hann tilkynnir enn eina ofsafengna stýrivaxtahækkunina. Forvígismenn stéttarfélaganna sem undirrituðu samningana í desember hafa stigið fram hver á fætur öðrum með viðbrögð af þessu tilefni. Ummæli þeirra gefa til kynna, og segja jafnvel beint út, að þeir hafi talið sig vera að leggja af mörkum til að hemja verðbólgu með því að gera ódýra og slaka kjarasamninga. Jafnframt virðist sem að þessir forvígismenn telji sig hafa með hófsemi sinni eignast kröfu á Seðlabankann að halda stýrivöxtum lágum. Þessi forvígimenn börmuðu sér allir sem einn í fjölmiðlum landsins þegar að stýrivaxtahækkunin hafði verið tilkynnt. Tónninn er svekktur og vonsvikinn. En hvað fékk þá til að halda að léttvægir kjarasamningar þeirra myndu slá á verðbólgu, þegar allir vita að orsakir verðbólgunnar eru ekki launakostnaður heldur afleiðing Covid-faraldursins, stríðsins í Úkraínu og síðast en ekki síst gróðasækni fyrirtækjanna? Og hvað fékk þá til að halda að þeir ættu nokkuð inni hjá Seðlabankanum? Hvað er það í framgöngu íslensku valdastéttarinnar í gegnum tíðina sem fær formenn verkalýðsfélaga til að halda að hún standi óþvinguð við sinn hlut í nokkrum samkomulögum? Það er ekki skynsamlegt af verkalýðsfélögum að semja án nokkurra baktrygginga við sína viðsemjendur. Það er heldur ekki skynsamlegt að byggja kjarasamningagerð á falsvonum um að fáar krónur haldi betur verðmæti sínu en margar. Það er vont að binda sig í samningum á forsendum sem ekki standast, og eiga svo ekkert vopn eftir annað en að barma sér þegar allt er um garð gengið. Við eigum heldur að kjósa baráttu, og undirrita samninga þegar við vitum að barátta okkar hefur skilað boðlegri niðurstöðu fyrir okkur umbjóðendur. Á meðan að verðbólgan étur upp ámátlegar hækkanir hinna lélegu kjarasamninga, afrakstur margumræddra maraþonfunda ríkissáttasemjara, og seðlabankastjóri heldur áfram að refsa alþýðufólki sópar íslensk auðstétt áfram til sín endalausum milljörðum. Ekki einn einasti fundur, stuttur eða langur, er haldinn um þá hræðilegu staðreynd að leigumarkaður höfuðborgarsvæðisins er enn ein arðránsgildran, spennt upp af fjármagnseigendum en íþyngjandi húsnæðiskostnaður leigjenda á Íslandi sá fimmti hæsti af aðildarríkjum OECD. Í flýtinum við að klára kjarasamninga var hagsmunabaráttu leigjenda fórnað á altari hroðvirkninnar. Nú er sú fordæmalausa staða komin upp að ríkissáttasemjari hefur tekið að sér að neyða upp á félagsfólk í Eflingu þeim lélegu samningum sem hann, af algjöru skilnings-, áhuga- og þekkingarleysi sínu á högum vinnuaflsins, sam-feðraði með SA, samninga sem glöddu framkvæmdastjóra SA svo mjög að hann brosti dögum saman, samninga sem að öllum er nú ljóst að duga ekki til nokkurs annars en að frelsa auð- og stjórnmálastéttina undan kröfum vinnandi fólks, samninga sem að munu skilja verkafólk á Íslandi eftir í feni fjárhagsáhyggja og skulda. Þetta er árangurinn af kjarasamningsgerðinni sem aðilar hennar barma sér nú sjálfir yfir – en geta þó ekki með nokkru móti unað öðrum að gera betur með raunverulegri verkalýðsbaráttu. Höfundur er formaður Eflingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sólveig Anna Jónsdóttir Kjaraviðræður 2022-23 Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Allt frá því að kjarasamningar Starfsgreinasambands Íslands við Samtök atvinnulífsins voru kynntir í desember á síðasta ári hefur Efling haldið því fram að þessir samningar væru mistök. Við bentum á að samningarnir tryggja of lága hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja og hagvexti, lyfta ekki tekjum láglaunafólks á Höfuðborgarsvæðinu yfir framfærslumörk og - síðast en ekki síst - verja ekki kaupmátt vinnandi fólks nægjanlega fyrir verðbólgu. Ég sagði um SGS samninginn og aðra samninga sem undirritaðir voru um svipað leyti að þar hefðu forvígismenn samið af sér. Við gagnrýndum jafnframt að hagvaxtaraukanum, sem samið var um árið 2019, var rúllað inn í hækkanir þessara samninga og kynntur á villandi hátt sem afrakstur þeirra. Stjórn Eflingar sendi frá sér ályktun þar hækkanir samninganna voru sagðar ófullnægjandi, með vísun til hagvaxtar, verðbólgu og aðstæðna verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Stefán Ólafsson, sérfræðingur hjá Eflingu, ritaði hverja greinina á fætur annarri þar sem hann færði fram sömu rök með vísun í gögn og staðreyndir. Í grein á Vísir.is frá 8. desember fór Stefán yfir bæði kosti og galla SGS-samningsins, og komst að þeirri niðurstöðu að hann væri bæði ódýr og léttvægur í samanburði við Lífskjarasamninganna. Stefán rökstuddi að hækkanir hefðu þurft að vera 20 til 25 þúsund krónum hærri en raunin varð, en það er sambærilegt við kröfur Eflingar í síðasta tilboði til SA frá 8. janúar. Í sölumennskunni í kringum SGS-samninginn var gagnrýni okkar svarað með því hækkanir hans, jafnvel þær lægstu upp á 35 þúsund krónur, myndu halda í við verðbólgu á samningstímanum. Var þar miðað við verðbólguspár Seðlabankans, sem gerðu ráð fyrir all niður í 5% ársverðbólgu í lok árs 2023. Þær spár hafa reynst óraunsæjar, eins og viðurkennt er í yfirlýsingu peningastefnunefndar Seðlabankans í gær. Í yfirlýsingu sinni viðurkennir Seðlabanki Íslands að ekki hefur tekist að halda niðri verðbólgu um leið og hann tilkynnir enn eina ofsafengna stýrivaxtahækkunina. Forvígismenn stéttarfélaganna sem undirrituðu samningana í desember hafa stigið fram hver á fætur öðrum með viðbrögð af þessu tilefni. Ummæli þeirra gefa til kynna, og segja jafnvel beint út, að þeir hafi talið sig vera að leggja af mörkum til að hemja verðbólgu með því að gera ódýra og slaka kjarasamninga. Jafnframt virðist sem að þessir forvígismenn telji sig hafa með hófsemi sinni eignast kröfu á Seðlabankann að halda stýrivöxtum lágum. Þessi forvígimenn börmuðu sér allir sem einn í fjölmiðlum landsins þegar að stýrivaxtahækkunin hafði verið tilkynnt. Tónninn er svekktur og vonsvikinn. En hvað fékk þá til að halda að léttvægir kjarasamningar þeirra myndu slá á verðbólgu, þegar allir vita að orsakir verðbólgunnar eru ekki launakostnaður heldur afleiðing Covid-faraldursins, stríðsins í Úkraínu og síðast en ekki síst gróðasækni fyrirtækjanna? Og hvað fékk þá til að halda að þeir ættu nokkuð inni hjá Seðlabankanum? Hvað er það í framgöngu íslensku valdastéttarinnar í gegnum tíðina sem fær formenn verkalýðsfélaga til að halda að hún standi óþvinguð við sinn hlut í nokkrum samkomulögum? Það er ekki skynsamlegt af verkalýðsfélögum að semja án nokkurra baktrygginga við sína viðsemjendur. Það er heldur ekki skynsamlegt að byggja kjarasamningagerð á falsvonum um að fáar krónur haldi betur verðmæti sínu en margar. Það er vont að binda sig í samningum á forsendum sem ekki standast, og eiga svo ekkert vopn eftir annað en að barma sér þegar allt er um garð gengið. Við eigum heldur að kjósa baráttu, og undirrita samninga þegar við vitum að barátta okkar hefur skilað boðlegri niðurstöðu fyrir okkur umbjóðendur. Á meðan að verðbólgan étur upp ámátlegar hækkanir hinna lélegu kjarasamninga, afrakstur margumræddra maraþonfunda ríkissáttasemjara, og seðlabankastjóri heldur áfram að refsa alþýðufólki sópar íslensk auðstétt áfram til sín endalausum milljörðum. Ekki einn einasti fundur, stuttur eða langur, er haldinn um þá hræðilegu staðreynd að leigumarkaður höfuðborgarsvæðisins er enn ein arðránsgildran, spennt upp af fjármagnseigendum en íþyngjandi húsnæðiskostnaður leigjenda á Íslandi sá fimmti hæsti af aðildarríkjum OECD. Í flýtinum við að klára kjarasamninga var hagsmunabaráttu leigjenda fórnað á altari hroðvirkninnar. Nú er sú fordæmalausa staða komin upp að ríkissáttasemjari hefur tekið að sér að neyða upp á félagsfólk í Eflingu þeim lélegu samningum sem hann, af algjöru skilnings-, áhuga- og þekkingarleysi sínu á högum vinnuaflsins, sam-feðraði með SA, samninga sem glöddu framkvæmdastjóra SA svo mjög að hann brosti dögum saman, samninga sem að öllum er nú ljóst að duga ekki til nokkurs annars en að frelsa auð- og stjórnmálastéttina undan kröfum vinnandi fólks, samninga sem að munu skilja verkafólk á Íslandi eftir í feni fjárhagsáhyggja og skulda. Þetta er árangurinn af kjarasamningsgerðinni sem aðilar hennar barma sér nú sjálfir yfir – en geta þó ekki með nokkru móti unað öðrum að gera betur með raunverulegri verkalýðsbaráttu. Höfundur er formaður Eflingar.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun