Skoðun

Biðin eftir lausn á biðlistavanda

Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar

Eftir síðustu kosningar urðu þær breytingar að Vinstri græn yfirgáfu heilbrigðisráðuneytið og afhentu Framsóknarflokknum lyklana. Margir bjuggust við breytingum við þessi lyklaskipti. Allt síðasta kjörtímabil einkenndist af mikilli tregðu við að nýta krafta sjálfstætt starfandi sérfræðinga. Skipti þá engu hvort þessir sérfræðingar eru sálfræðingar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar nú eða sérgreinalæknar. Eitt helsta einkenni heilbrigðiskerfisins þá voru biðlistar vegna innbyggðrar tregðu við að leyfa öllum fagaðilum að vinna saman að því markmiði að veita almenningi góða og aðgengilega heilbrigðisþjónustu.

Nú hefur formaður Sjálfstæðisflokksins stigið fram og sjúkdómsgreint heilbrigðiskerfið. Niðurstaða hans er sú að heilbrigðiskerfið kunni ekki að lesa fjárlögin. En fyrir þau okkar sem sitja í fjárlaganefnd þá eru staðreyndir málsins ágætlega skýrar. Það er vissulega rétt að allt fjármagn heimsins skapar ekki gott heilbrigðiskerfi ef ekki er unnið eftir skýrum markmiðum. Það er hins vegar hlutverk stjórnvalda að skapa þá umgjörð og að tryggja að kerfið vinni saman. Ef sú umgjörð væri fyrir hendi í dag myndu lausnir spegla vanda og áherslur væru í samræmi við þarfir okkar. Svo er ekki. Því stoppar ríkisstjórnin tímabundið við og við í göt, án þess að leysa vandamálið til framtíðar. Og staðreyndin er sú að það vantar líka fjármagn.

Norrænt heilbrigðiskerfi

Þjóðin er einhuga um að vilja viðhalda því norræna módeli sem við byggjum á: að aðgengi að heilbrigðisþjónustu skuli vera óháð efnahag. Viðreisn vill verja norræna módelið. Í fimm ár hefur hins vegar í reynd verið grafið undan þessari hugmyndafræði. Þar virðist engu skipta hvort Willum eða Svandís sitja í stól heilbrigðisráðherra.

Sérgreinalæknar hafa verið samningslausir í fjögur ár og sér ekki fyrir endann á því. Afleiðingarnar á því að ekki er samið er að sjúklingar þurfa að greiða meira fyrir heilbrigðisþjónustu, sérstaklega þeir sjúklingar sem oftast þurfa á sækja slíka þjónustu. Þau sem ráða ekki við að borga meira þurfa einfaldlega að neita sér um þjónustuna.

Þegar biðlistar eru langir velja þau sem geta að fara til útlanda í aðgerðir eða mæta á læknavaktina, þó dýrara sé. Aðgerðirnar sem framkvæmdar eru erlendis eru margfalt dýrari en ef þær væru gerðar hér heima, þannig að hér lekur fjármagn úr ríkissjóði án þess að hægt sé að réttlæta það með nokkru móti. Ekki hefur heldur verið samið við sjúkraþjálfara sem hefur í för með sér að biðlistar lengjast og komugjald hækkar. Það hefur verið pólitísk afstaða ríkisstjórnarflokkanna þriggja að fjárfesta ekki í niðurgreiðslu sálfræðiþjónustu. Þar ríkir því tvöfalt kerfi heilbrigðisþjónustu. Sálfræðiþjónusta verður áfram heilbrigðisþjónusta fyrir þau sem hafa ráð á henni.

Vannýtt tækifæri

Heilbrigðisstarfsmenn eru eftirsóttustu starfskraftar heims. Áskorunin er að laða fólk hingað til starfa og að halda því. Við þurfum að standast samkeppni að utan. Það þarf að vera eftirsóknarvert að vinna í heilbrigðiskerfinu. Með því getum við betur unnið á biðlistum og dregið úr álagi á starfsfólki. Viðreisn lagði fram breytingartillögu við síðustu fjárlög um 6 milljarða viðbótarframlag til heilbrigðiskerfisins, ekki síst með það að markmiði að bæta kjör kvennastétta. Hún var felld.

Mönnun á heilbrigðisstofnunum er sögð stærsta áskorun heilbrigðiskerfisins. Sem stendur eru hins vegar engin teikn um að ráðast eigi í úrbætur um vinnuaðstæður eða vinnuálag. Né heldur eru teikn um hvata til að halda í hjúkrunarfræðinga eða laða sérfræðilækna heim úr námi. Það þarf að styrkja heilbrigðiskerfið til lengri tíma litið. Þingsályktunartillaga Viðreisnar um bætt kjör kvennastétta var samþykkt 2018 en henni hefur ekki verið framfylgt. Um nokkurra ára skeið hefur Viðreisn talað fyrir þessum áherslum og að sett verði heilbrigðisáætlun sem sé með tímasettum markmiðum og fjármögnuð í samræmi við skilgreind markmið.

Staðreyndin er nefnilega sú að það eru tækifæri í heilbrigðiskerfinu. Íslenska þjóðin býr yfir mannauði og krafti og meirihluti þjóðarinnar hefur metnað fyrir því að gera vel í heilbrigðismálum. En þá þarf að gera meira en að leggja sama plástur á öll mein. Það þarf meira en að tala bara um aukin fjárlög eða hærri skatta. Það þarf meira en frasa um að fólk kunni ekki að lesa fjárlög. Það eru tækifæri í að skoða skipulag innan heilbrigðiskerfisins. Það eru tækifæri

í nýsköpun, tækifæri til að bæta um vinnuaðstæður og vinnuálag. Það þarf að horfa til lengri tíma en næsta fréttatíma.

Tímasett og fjármagnað plan

Ríkissjóður er hins vegar illa rekinn. Samkvæmt fyrirliggjandi áætlunum ríkisstjórnarinnar er stefnt að því að ríkissjóður verði rekinn með halla í 9 ár samfleytt. Heimili landsins þekkja það ágætlega að það kostar að skulda. Vaxtagjöld íslenska ríkisins eru þriðji stærsti útgjaldaliður ríkisins. Mun heilbrigðara væri að þetta hlutfall væri lægra og að meira fjármagn færi inn í grunnþjónustu á borð við heilbrigðismál.

Viðreisn var eini flokkurinn á þingi sem greiddi atkvæði gegn aukinni lánsfjárheimild fyrir ríkið upp á tugi milljarðavið afgreiðslu fjárlaga.. Hallinn fyrir næsta ár verður 119 milljarðar. Það er staðreynd sem hlaut merkilega litla umræðu. Það verður nefnilega að gera þá kröfu að stjórnvöld séu markviss í rekstri á öllum sviðum og að forgangsröðun sé skýr. Þegar svo er ekki bitnar það á endanum á getu ríkisins til að fjárfesta í þjónustu fyrir fólkið í landinu og í innviðum.

Þess vegna leggur Viðreisn til að farið verði í það að forma aðgerðir og að unnið verði að tímasettri og fjármagnaðri heilbrigðisáætlun til 2030. Þegar unnið verður eftir skýrum markmiðum í þágu almennings og starfsfólks í heilbrigðiskerfinu mun heilbrigðiskerfið verða sterkara í þágu allra.

Höfundur er þingmaður Viðreisnar.




Skoðun

Sjá meira


×