Fjárfestingar í hærri vöxtum og verðbólgu Kristín Hildur Ragnarsdóttir skrifar 26. ágúst 2022 08:01 Á dögunum héldum við kollegi minn Björn Berg erindi um fjárfestingar á verðbólgutímum á fundi Ungra fjárfesta. Umhverfi til fjárfestinga hefur tekið heilmiklum breytingum að undanförnu vegna alls þess sem gengið hefur á, allt frá miklum vaxtahækkunum til mestu verðbólgu í áraraðir og stríðsátaka. Við þær aðstæður er eðlilegt að fjárfestar og sparifjáreigendur spyrji sig hvernig í ósköpunum sé best að geyma fé í dag. Þróunin að undanförnu Núverandi verðbólguskot byrjaði að gera vart við sig árið 2021 en í apríl í fyrra mældist verðbólga 4,6% og hafði ekki mælst meiri í 8 ár. Stýrivextir voru hækkaðir í kjölfarið mánuði seinna eftir talsverðar lækkanir þeirra í aðdraganda og meðan á Covid stóð. Þegar árið 2022 gekk í garð lækkuðu hlutabréfamarkaðir um allan heim. Sagan sýnir að janúar reynist fjárfestum oft góður mánuður en þá virðist fólk ekki eingöngu taka mataræðið og hreyfinguna í gegn heldur einnig fjármálin en þetta árið fengu fjárfestar aldeilis ekki þá ávöxtun sem þeir vonuðust eftir. Í febrúar réðust Rússar inn í Úkraínu. Slíkir atburðir geta haft umtalsverð áhrif á markaði í heild sinni og þar að auki er Evrópa mjög háð Rússum á ýmsum sviðum. Nokkrum mánuðum eftir upphaf innrásarinnar virðist ekkert lát á henni og verðbólga er orðin þrálát nánast hvert sem litið er, ekki bara hér á Íslandi. Þetta hefur haft veruleg áhrif. Nú síðari hluta ágúst hefur Úrvalsvísitalan lækkað um 17% frá áramótum, verðbólga mælist 9,9% og stýrivextir eru komnir í 4,75%. Allt önnur staða Við erum að stíga úr lágvaxtaumhverfi þar sem margir stigu sín fyrstu skref á hlutabréfamarkaði. Áhættuþol fjárfesta var oft meira og fjárfestingarákvarðanir auðveldari. Fyrirsagnir eins og „Af hverju eru allir og amma þeirra að kaupa hlutabréf?“ eða „Allt grænt á íslenskum hlutabréfamörkuðum“ mátti sjá í blöðum síðasta árs og endurspegla líklega að við vorum ansi góðu vön. Á komandi tímum verður erfiðara að ávaxta sparnaðinn og mögulega kominn tími til að endurskoða eignasafnið. Þegar markaðir eru í niðursveiflu víkur athygli fjárfesta oft frá stökum hlutabréfum til stöðugri fjárfestingakosta. Ef svo vill til að við séum með auka fjármagn á milli handanna er ekki ólíklegt að við lítum til kosta á borð við að leggja aukalega inn á fasteignalán. Vaxtastig óverðtryggðra lána hefur farið hækkandi með tilheyrandi hækkun á greiðslubyrði og verðtryggðu lánin hafa þanist út í verðbólgunni. Með því að greiða inn á lán getum við dregið úr áhrifum þessa. Auk þess líta fjárfestar oft á verðtryggð skuldabréf við aðstæður sem þessar, ef ætlunin er að vernda kaupmátt fjármuna til lengri tíma. Þess skal þó getið að skuldabréf geta sveiflast talsvert í verði og mikilvægt er að kynna sér þau vel áður en fjárfest er. En hvað með hlutabréfamarkaðinn? Þegar kreppir að líta sumir fjárfestar til fyrirtækja sem greiða reglulega arð í von um ávöxtun úr þeirri áttinni óháð markaðsaðstæðum. Aðrir fara jafnvel að velta fyrir sér nýjum kostum sem hafa mögulega ekki verið í eignasafninu síðustu ár eins og gulli, öðrum hrávörum eða jafnvel gjaldmiðlum. Leitinni að ávöxtun lýkur ekki þó hlutabréfamarkaðir gefi eftir en hún verður vissulega erfiðari og þá borgar sig að kynna sér málin vel, læra að meta hina ýmsu fjárfestingarkosti og gera breytingar þegar ástæða þykir til. Sókn í grænar fjárfestingar? Að lokum er vert að minnast á grænar fjárfestingar, sem orðið hafa fyrir miklum beinum áhrifum af innrás Rússa í Úkraínu. Ljóst er að Evrópa mun veita miklu fjármagni í þróun endurnýjanlegra orkugjafa og gæti aðgengi fyrirtækja að fjármagni á því sviði orðið betra en oft áður. Tiltölulega nýlega hafa slíkar fjárfestingar orðið aðgengilegri almennum fjárfestum hér á landi í gegnum græna sjóði. Bjartara framundan? Eðlilega er hætt við að okkur virðist útlitið heldur svart við aðstæður sem þessar en það glittir þó mögulega í bjartari tíð. Íslenski markaðurinn verður færður upp um flokk hjá vísitölufyrirtækinu FTSE í september sem gæti aukið eftirspurn með tilheyrandi innflæði fjármagns, greiningaraðilar telja að við séum að ná toppnum í verðbólgunni, ferðamennirnir eru farnir að streyma til landsins með vasa fulla af gjaldeyri og búist er við hægari hækkunum íbúðaverðs. Það er auðvitað engin leið að vita hvert þetta stefnir allt saman en þó er ljóst að óvissan hefur sjaldan verið meiri. Það gerir viðfangsefni fjárfesta erfiðara en oft áður en alls ekki ómögulegt. Höfundur er sérfræðingur í vöruþróun í fjárfestingum hjá Íslandsbanka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kauphöllin Íslenskir bankar Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Sjá meira
Á dögunum héldum við kollegi minn Björn Berg erindi um fjárfestingar á verðbólgutímum á fundi Ungra fjárfesta. Umhverfi til fjárfestinga hefur tekið heilmiklum breytingum að undanförnu vegna alls þess sem gengið hefur á, allt frá miklum vaxtahækkunum til mestu verðbólgu í áraraðir og stríðsátaka. Við þær aðstæður er eðlilegt að fjárfestar og sparifjáreigendur spyrji sig hvernig í ósköpunum sé best að geyma fé í dag. Þróunin að undanförnu Núverandi verðbólguskot byrjaði að gera vart við sig árið 2021 en í apríl í fyrra mældist verðbólga 4,6% og hafði ekki mælst meiri í 8 ár. Stýrivextir voru hækkaðir í kjölfarið mánuði seinna eftir talsverðar lækkanir þeirra í aðdraganda og meðan á Covid stóð. Þegar árið 2022 gekk í garð lækkuðu hlutabréfamarkaðir um allan heim. Sagan sýnir að janúar reynist fjárfestum oft góður mánuður en þá virðist fólk ekki eingöngu taka mataræðið og hreyfinguna í gegn heldur einnig fjármálin en þetta árið fengu fjárfestar aldeilis ekki þá ávöxtun sem þeir vonuðust eftir. Í febrúar réðust Rússar inn í Úkraínu. Slíkir atburðir geta haft umtalsverð áhrif á markaði í heild sinni og þar að auki er Evrópa mjög háð Rússum á ýmsum sviðum. Nokkrum mánuðum eftir upphaf innrásarinnar virðist ekkert lát á henni og verðbólga er orðin þrálát nánast hvert sem litið er, ekki bara hér á Íslandi. Þetta hefur haft veruleg áhrif. Nú síðari hluta ágúst hefur Úrvalsvísitalan lækkað um 17% frá áramótum, verðbólga mælist 9,9% og stýrivextir eru komnir í 4,75%. Allt önnur staða Við erum að stíga úr lágvaxtaumhverfi þar sem margir stigu sín fyrstu skref á hlutabréfamarkaði. Áhættuþol fjárfesta var oft meira og fjárfestingarákvarðanir auðveldari. Fyrirsagnir eins og „Af hverju eru allir og amma þeirra að kaupa hlutabréf?“ eða „Allt grænt á íslenskum hlutabréfamörkuðum“ mátti sjá í blöðum síðasta árs og endurspegla líklega að við vorum ansi góðu vön. Á komandi tímum verður erfiðara að ávaxta sparnaðinn og mögulega kominn tími til að endurskoða eignasafnið. Þegar markaðir eru í niðursveiflu víkur athygli fjárfesta oft frá stökum hlutabréfum til stöðugri fjárfestingakosta. Ef svo vill til að við séum með auka fjármagn á milli handanna er ekki ólíklegt að við lítum til kosta á borð við að leggja aukalega inn á fasteignalán. Vaxtastig óverðtryggðra lána hefur farið hækkandi með tilheyrandi hækkun á greiðslubyrði og verðtryggðu lánin hafa þanist út í verðbólgunni. Með því að greiða inn á lán getum við dregið úr áhrifum þessa. Auk þess líta fjárfestar oft á verðtryggð skuldabréf við aðstæður sem þessar, ef ætlunin er að vernda kaupmátt fjármuna til lengri tíma. Þess skal þó getið að skuldabréf geta sveiflast talsvert í verði og mikilvægt er að kynna sér þau vel áður en fjárfest er. En hvað með hlutabréfamarkaðinn? Þegar kreppir að líta sumir fjárfestar til fyrirtækja sem greiða reglulega arð í von um ávöxtun úr þeirri áttinni óháð markaðsaðstæðum. Aðrir fara jafnvel að velta fyrir sér nýjum kostum sem hafa mögulega ekki verið í eignasafninu síðustu ár eins og gulli, öðrum hrávörum eða jafnvel gjaldmiðlum. Leitinni að ávöxtun lýkur ekki þó hlutabréfamarkaðir gefi eftir en hún verður vissulega erfiðari og þá borgar sig að kynna sér málin vel, læra að meta hina ýmsu fjárfestingarkosti og gera breytingar þegar ástæða þykir til. Sókn í grænar fjárfestingar? Að lokum er vert að minnast á grænar fjárfestingar, sem orðið hafa fyrir miklum beinum áhrifum af innrás Rússa í Úkraínu. Ljóst er að Evrópa mun veita miklu fjármagni í þróun endurnýjanlegra orkugjafa og gæti aðgengi fyrirtækja að fjármagni á því sviði orðið betra en oft áður. Tiltölulega nýlega hafa slíkar fjárfestingar orðið aðgengilegri almennum fjárfestum hér á landi í gegnum græna sjóði. Bjartara framundan? Eðlilega er hætt við að okkur virðist útlitið heldur svart við aðstæður sem þessar en það glittir þó mögulega í bjartari tíð. Íslenski markaðurinn verður færður upp um flokk hjá vísitölufyrirtækinu FTSE í september sem gæti aukið eftirspurn með tilheyrandi innflæði fjármagns, greiningaraðilar telja að við séum að ná toppnum í verðbólgunni, ferðamennirnir eru farnir að streyma til landsins með vasa fulla af gjaldeyri og búist er við hægari hækkunum íbúðaverðs. Það er auðvitað engin leið að vita hvert þetta stefnir allt saman en þó er ljóst að óvissan hefur sjaldan verið meiri. Það gerir viðfangsefni fjárfesta erfiðara en oft áður en alls ekki ómögulegt. Höfundur er sérfræðingur í vöruþróun í fjárfestingum hjá Íslandsbanka.
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar