Lífsviðhorf í vöggugjöf Inga Straumland skrifar 18. júlí 2022 10:01 Í síðustu viku bárust þær fréttir úr Borgartúni 21 að í fyrsta skipti síðan Þjóðskrá hóf að halda utan um trúfélagsaðild Íslendinga, hafi hlutfall íbúa þessa lands sem skráð eru í Þjóðkirkjuna farið undir 60%. Sindri Geir Óskarsson, sóknarprestur í Glerárkirkju, sagðist litlar áhyggjur hafa á frjálsu falli meðlimafjöldans í haust, eiginlegt kjörfylgi Þjóðkirkjunnar væri um 60% og þar myndi meðlimafjöldinn staðnæmast. Hvort Sindri hafi rétt fyrir sér verður tíminn að leiða í ljós, en persónulega finnst mér raunar ólíklegt að svona hátt hlutfall trúi raunverulega á sköpunarsöguna og kraftaverk, eða séu yfir höfuð meðvituð um aðild sína að Þjóðkirkjunni. Áhugamálin sem erfast ekki alltaf Þegar ég var nýfætt kríli, sem hafði nýhrist af sér allar snúrurnar í hitakassanum og tekist á við guluna, komu tvær ungar konur heim til mín og nýbakaðra foreldra minna, með skírteini upp á lífstíðaraðild að Ungmennafélagi Bessastaðahrepps, sem faðir minn hafði verið virkur í um árabil. Og rétt eins og fjögurra ára sonur minn hefur aðallega áhuga á bílum og vinnuvélum, þó móðir hans sé stjórnarmeðlimur í Samtökum um bíllausan lífsstíl, þá kom kannski fljótlega í ljós að ég yrði varla afreksíþróttakona eða neins konar forkólfur í ungmennafélagsstarfi. Eina keppnisgreinin sem ég gæti mögulega skarað fram úr í, væri skapandi borðskreytingar, sem raunar var keppnisgrein á landsmótum UMFÍ um áratugabil. Vöggugjöfin sem entist ekki En ungmennafélagsaðildin var ekki eina félagsaðildin sem ég fékk í vöggugjöf. Líkt og stór hluti þjóðarinnar var ég umsvifalaust skráð í það trúfélag sem móðir mín tilheyrði, án þess að foreldrar mínir gæfu nokkurn tíman heimild til þess. Og rétt eins og með ungmennafélagsandann, sem aldrei helltist yfir mig, skipti ég út kennisetningum kristninar á kynþroskanum, fyrir kennisetningarnar í örlítið nútímalegri skáldsögu en þeirri sem kristin trú byggir á; Harry Potter. Ég hef síðan þá reyndar slaufað þeim bókaflokki alveg jafnharkalega og testamentunum, enda hef ég enga þolinmæði fyrir hinseginfóbíu af nokkru tagi. Skoðanamótandi formæður Það er nefnilega þannig að af þeim 228.298 íbúum þessa lands sem tilheyra enn Þjóðkirkjunni, fékk stór hluti þeirra aðildina í vöggugjöf. Þó að reglurnar hafi breyst, og nú þurfi bæði foreldri að vera skráð í sama lífsskoðunarfélagið, veraldlegt eða trúarlegt, til þess að barn sé skráð í téð félag en ekki utan trúfélaga, þá byggjast þær ennþá á þeirri forsendu að það sé í lagi að ríkið ákveði félagsaðild barns, án þess að spyrja foreldrana eða jafnvel barnið sjálft. Þannig hefur stærsta félagið, sem hefur lengstu söguna og langmestu forréttindin, kerfisbundið fengið til sín sóknarbörn á grundvelli trúfélags formæðra þeirra. Og fjöldi meðlima skiptir nefnilega gríðarlegu máli fyrir félögin, því á þeim byggjast upphæðir þeirra sóknargjalda sem ríkið ráðstafar úr vasa skattgreiðanda og til lífsskoðunarfélaganna. Erum við öll á réttum stað? Þær upphæðir sem trú- og lífsskoðunarfélögin fá fyrir hvert og eitt sóknarbarn á sínum lista, hlaupa á milljónum fyrir mörg félög, en milljörðum fyrir eitt þeirra: Þjóðkirkjuna. Ríkið greiðir 1.107 krónur á mánuði á hvern einstakling frá 16 ára aldri, í hverju félagi fyrir sig. Fyrir öll þessi sóknarbörn, sem mörg hafa verið skráð sjálfkrafa í Þjóðkirkjuna við fæðingu, fær ríkistrúfélagið því um tvo og hálfan milljarð í stuðning frá ríkinu. Einstaklingar eru aldrei beðnir um að staðfesta vilja sinn til að tilheyra einu trúfélagi frekar en öðru—eða bara einhverju þeirra yfir höfuð—og því er ómögulegt að segja hvort öll þau sem tilheyra aldagömlum félögum vilji endilega vera í akkúrat því trúfélagi. Þá hlýtur það að teljast í meira lagi óeðlilegt, og tæplega í takt við nútímakröfur um persónuvernd þar sem upplýst samþykki er meginstefið, að hvítvoðungar séu skráðir í félög að þeim eða foreldrum þeirra forspurðum. Núllstillum trúfélagsskráningu Það væri því langsamlega sanngjarnast fyrir okkur öll, sem viljum réttláta úthlutun fjár úr sameiginlegum sjóðum þjóðarinnar og aðhyllumst raunverulegt trúfrelsi, að núllstilla einfaldlega trúfélagsskráningu þjóðarinnar hjá Þjóðskrá. Væri núllstillingin kynnt vel, gæti fólk svo umsvifalaust skráð sig aftur í það félag sem það vill helst tilheyra, enda tekur það ekki nema örfáar mínútur á skra.is. Með uppfærslunni gætum við verið alveg viss um að sóknargjöldin séu að rata á réttan stað og gætum svo í kjölfarið skoðað það að leiðrétta óréttlæti á borð við trúfélagsskráningu ómálga barna, ákvæði um eina ríkistrú og auðvitað sjálft kirkjujarðasamkomulagið, óhagstæðasta samning Íslandssögunnar. Því ef við trúum því raunverulega að hver einasti meðlimur hvers einasta trúfélags sé þar af fúsum og frjálsum vilja, þá rata lömbin væntanlega strax aftur heim. Höfundur er formaður Siðmenntar, alls engin íþróttakona og fyrrverandi Harry Potternörd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Þjóðkirkjan Inga Auðbjörg K. Straumland Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Í síðustu viku bárust þær fréttir úr Borgartúni 21 að í fyrsta skipti síðan Þjóðskrá hóf að halda utan um trúfélagsaðild Íslendinga, hafi hlutfall íbúa þessa lands sem skráð eru í Þjóðkirkjuna farið undir 60%. Sindri Geir Óskarsson, sóknarprestur í Glerárkirkju, sagðist litlar áhyggjur hafa á frjálsu falli meðlimafjöldans í haust, eiginlegt kjörfylgi Þjóðkirkjunnar væri um 60% og þar myndi meðlimafjöldinn staðnæmast. Hvort Sindri hafi rétt fyrir sér verður tíminn að leiða í ljós, en persónulega finnst mér raunar ólíklegt að svona hátt hlutfall trúi raunverulega á sköpunarsöguna og kraftaverk, eða séu yfir höfuð meðvituð um aðild sína að Þjóðkirkjunni. Áhugamálin sem erfast ekki alltaf Þegar ég var nýfætt kríli, sem hafði nýhrist af sér allar snúrurnar í hitakassanum og tekist á við guluna, komu tvær ungar konur heim til mín og nýbakaðra foreldra minna, með skírteini upp á lífstíðaraðild að Ungmennafélagi Bessastaðahrepps, sem faðir minn hafði verið virkur í um árabil. Og rétt eins og fjögurra ára sonur minn hefur aðallega áhuga á bílum og vinnuvélum, þó móðir hans sé stjórnarmeðlimur í Samtökum um bíllausan lífsstíl, þá kom kannski fljótlega í ljós að ég yrði varla afreksíþróttakona eða neins konar forkólfur í ungmennafélagsstarfi. Eina keppnisgreinin sem ég gæti mögulega skarað fram úr í, væri skapandi borðskreytingar, sem raunar var keppnisgrein á landsmótum UMFÍ um áratugabil. Vöggugjöfin sem entist ekki En ungmennafélagsaðildin var ekki eina félagsaðildin sem ég fékk í vöggugjöf. Líkt og stór hluti þjóðarinnar var ég umsvifalaust skráð í það trúfélag sem móðir mín tilheyrði, án þess að foreldrar mínir gæfu nokkurn tíman heimild til þess. Og rétt eins og með ungmennafélagsandann, sem aldrei helltist yfir mig, skipti ég út kennisetningum kristninar á kynþroskanum, fyrir kennisetningarnar í örlítið nútímalegri skáldsögu en þeirri sem kristin trú byggir á; Harry Potter. Ég hef síðan þá reyndar slaufað þeim bókaflokki alveg jafnharkalega og testamentunum, enda hef ég enga þolinmæði fyrir hinseginfóbíu af nokkru tagi. Skoðanamótandi formæður Það er nefnilega þannig að af þeim 228.298 íbúum þessa lands sem tilheyra enn Þjóðkirkjunni, fékk stór hluti þeirra aðildina í vöggugjöf. Þó að reglurnar hafi breyst, og nú þurfi bæði foreldri að vera skráð í sama lífsskoðunarfélagið, veraldlegt eða trúarlegt, til þess að barn sé skráð í téð félag en ekki utan trúfélaga, þá byggjast þær ennþá á þeirri forsendu að það sé í lagi að ríkið ákveði félagsaðild barns, án þess að spyrja foreldrana eða jafnvel barnið sjálft. Þannig hefur stærsta félagið, sem hefur lengstu söguna og langmestu forréttindin, kerfisbundið fengið til sín sóknarbörn á grundvelli trúfélags formæðra þeirra. Og fjöldi meðlima skiptir nefnilega gríðarlegu máli fyrir félögin, því á þeim byggjast upphæðir þeirra sóknargjalda sem ríkið ráðstafar úr vasa skattgreiðanda og til lífsskoðunarfélaganna. Erum við öll á réttum stað? Þær upphæðir sem trú- og lífsskoðunarfélögin fá fyrir hvert og eitt sóknarbarn á sínum lista, hlaupa á milljónum fyrir mörg félög, en milljörðum fyrir eitt þeirra: Þjóðkirkjuna. Ríkið greiðir 1.107 krónur á mánuði á hvern einstakling frá 16 ára aldri, í hverju félagi fyrir sig. Fyrir öll þessi sóknarbörn, sem mörg hafa verið skráð sjálfkrafa í Þjóðkirkjuna við fæðingu, fær ríkistrúfélagið því um tvo og hálfan milljarð í stuðning frá ríkinu. Einstaklingar eru aldrei beðnir um að staðfesta vilja sinn til að tilheyra einu trúfélagi frekar en öðru—eða bara einhverju þeirra yfir höfuð—og því er ómögulegt að segja hvort öll þau sem tilheyra aldagömlum félögum vilji endilega vera í akkúrat því trúfélagi. Þá hlýtur það að teljast í meira lagi óeðlilegt, og tæplega í takt við nútímakröfur um persónuvernd þar sem upplýst samþykki er meginstefið, að hvítvoðungar séu skráðir í félög að þeim eða foreldrum þeirra forspurðum. Núllstillum trúfélagsskráningu Það væri því langsamlega sanngjarnast fyrir okkur öll, sem viljum réttláta úthlutun fjár úr sameiginlegum sjóðum þjóðarinnar og aðhyllumst raunverulegt trúfrelsi, að núllstilla einfaldlega trúfélagsskráningu þjóðarinnar hjá Þjóðskrá. Væri núllstillingin kynnt vel, gæti fólk svo umsvifalaust skráð sig aftur í það félag sem það vill helst tilheyra, enda tekur það ekki nema örfáar mínútur á skra.is. Með uppfærslunni gætum við verið alveg viss um að sóknargjöldin séu að rata á réttan stað og gætum svo í kjölfarið skoðað það að leiðrétta óréttlæti á borð við trúfélagsskráningu ómálga barna, ákvæði um eina ríkistrú og auðvitað sjálft kirkjujarðasamkomulagið, óhagstæðasta samning Íslandssögunnar. Því ef við trúum því raunverulega að hver einasti meðlimur hvers einasta trúfélags sé þar af fúsum og frjálsum vilja, þá rata lömbin væntanlega strax aftur heim. Höfundur er formaður Siðmenntar, alls engin íþróttakona og fyrrverandi Harry Potternörd.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun