Framsókn setur börn ekki í fyrsta sæti Lúðvík Júlíusson skrifar 10. maí 2022 12:16 Á síðustu árum höfum við heyrt að Framsóknarflokkurinn hafi sett börn í fyrsta sæti, sett lög sem „tryggja að börn séu í hjarta kerfisins og að aðilar sem koma að þjónustu við börn vinni saman með hagsmuni barnsins að leiðarljósi“(1). Einnig höfum við heyrt að barnið sé þungamiðja farsældarlaganna.(2) Er þetta rétt? Eiga öll börn rétt á viðeigandi stuðningi? Stutta svarið er nei. Langa svarið er: „Lög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna fela ekki í sér breytingar á rétti til aðgangs að einstökum þjónustuþáttum og fela því ekki í sér aðgengi allra foreldra að allri þjónustu fyrir barnið.“ Eiga allir foreldrar jafnan rétt á stuðningi vegna barns? Stutta svarið er nei. Langa svarið er: „Aðkoma þeirra[foreldra] er mismunandi eftir því hver staða þeirra er á grundvelli annarra laga og reglna.“ Eru foreldrar mikilvægir til að efla þroska og ná árangri? Stutta svarið er já. Langa svarið er: „Sýnt hefur verið fram á með fjölmörgum rannsóknum að árangur af snemmtækri íhlutun er að verulegu leyti háður þátttöku foreldra í íhlutun fyrir börn með þroskafrávik og þeim stuðningi sem foreldrum er veittur beint og óbeint við umönnun og uppeldi barna sinna.“(3) Fá börn mismunandi þjónustu og stuðning eftir fjölskyldurgerðum? Stutta svarið er já. Langa svarið er: „Hingað til hafa meiri réttindi verið veitt foreldri á lögheimili en foreldri á heimili þar sem barn nýtur umgengni þótt forsjá sé sameiginleg“(4) Eru börn með alvarleg þroskafrávik að fara á heimili þar sem foreldri fær ekki aðild, þátttöku eða stuðning í máli þess? Stutta svarið er já. Langa svarið er já, litið er á umgengisforeldrið sem geymslu, stað þar sem barn er geymt til að hvíla lögheimilisforeldrið. Ekki er reiknað með að barn fá umönnun, örvun eða að barnið þroskist á meðan það er í umgengni. Vill Framsóknarflokkurinn jafna stöðu barna? Stutta svarið er nei. Langa svarið er að lögð var fram breytingartillaga við „farsældarfrumvarpið“ og lagt til að börn sem fara reglulega í umgengni nytu sömu réttinda hjá báðum foreldrum sínum. Framsóknarflokkurinn, Sjálfstæðisflokkurinn og Vinstri græn greiddu öll atkvæði gegn þessari tillögu. Hefur Framsóknarflokkurinn lagt til að staða barna verði jöfnuð? Stutta svarið er nei. Langa svarið nei. Bera bara lögheimilisforeldrar ábyrgð á þroska barna? Stutta svarið er nei. Langa svarið er: Ef forsjá er sameiginleg þá bera þeir jafn mikla ábyrgð.(5) Hafa eftirlitsstofnanir bent stjórnvöldum á réttindaleysi barna? Stutta svarið er já. Langa svarið er: „Vegna þess þáttar málsins sem snýr að samráði við foreldra sem barn býr ekki hjá telur GEF þó rétt að benda á að skv. 28. gr. a barnalaga er gert ráð fyrir því að foreldrar sem fari sameiginlega með forsjá barns skuli taka sameiginlega allar meiriháttar ákvarðanir sem varða barnið. Þrátt fyrir að tekið sé fram að það foreldri sem barn hefur lögheimili hjá hafi heimild til þess að taka afgerandi ákvarðanir um daglegt líf barns. Ekki er víst að sértæk þjónusta vegna fötlunar barns falli undir þau atiriði sem talin eru upp í greininni og því ætti jafnan að leitast við að hafa báða foreldra með í ráðum við veitingu þjónustu vegna fötlunar barns. Í þessu samhengi er einnig rétt að benda á að í 18. gr. barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna er lögð sú skylda á aðildarríki að gera það sem í þeirra valdi stendur til að tryggja að sú meginregla sé virt að foreldrar beri sameiginlega ábyrgð á því að ala upp barn og koma því til þroska.“ Hafa stjórnvöld hlustað á eftirlitsstofnanir og virt rétt barna og ábyrgð foreldra? Stutta svarið er nei. Langa svarið er að nýlega var frumvarp lagt fyrir á Alþingi sem áréttar að þjónusta eigi aðeins að fara á lögheimili barns búi foreldrar ekki saman. Það er því verið að taka barnið úr fyrsta sætinu, hafi það einhvern tímann verið það, og setja það í farþegasætið.(6) Hvaða börn eiga ekki rétt á fullum stuðningi? Þetta eru börn foreldra sem búa ekki saman, t.d. börn einstæðra foreldra.(4) Þetta er sá hópur barna sem flest eru í viðkvæmri stöðu. Rannsóknir sýna að lífskjör þessara barna eru verst og að umönnunarbyrði foreldra þeirra er einnig mikil og mjög hamlandi.(7) Rannsóknir sýna einnig að mæður verða fyrr öryrkjar vegna mikillar umönnunarbyrði.(8) Samt gera stjórnvöld ekkert til að jafna umönnunarbyrði, jafna álagi og hvetja til samvinnu foreldra. Barnasáttmáli SÞ er mölbrotinn Barnasáttmáli SÞ hefur verið lögfestur en hann veitir hópi barna og foreldra þeirra enga vörn vegna þess að stjórnvöld fara ekki eftir honum. Umboðsmaður Alþingis styðst t.d. ekki við hann. Stjórnvöldum finnst ekkert mál þó að í sama bekk séu tvö börn með nákvæmlega sömu fötlun en að þau fái ólíka þjónustu á grundvelli fjölskyldugerðar. Að það barn sem sé í viðkvæmri stöðu fái minni stuðning og þjónustu en barn með nákvæmlega sömu fötlun. Hvers konar gildismat er það? Foreldrar eiga að vinna saman Oft heyri ég að „foreldrar eigi að vinna saman“. Þetta er ekki svona auðvelt vegna þess að foreldrar hafa oft ekki reynslu, þekkingu, menntun eða burði til að vita betur en sérfræðingar sveitarfélaganna sem hafa áratuga reynslu. Það er líka mjög skrítin krafa að segja að foreldrar eigi að læra á nokkrum dögum það sem tekur sérfræðinga mörg ár að læra í háskólum, hvort sem það er uppeldisfræði, félagsráðgjöf, lögfræði eða annað sem nauðsynlegt er að þekkja. Einnig eru það ekki foreldrar sem taka ákvörðun um hvernig þjónustan er veitt heldur eru það sveitarfélögin. Að segja að „samvinna foreldra leysi málið“ stenst því ekki skoðun. Um þetta hafa stjórnvöld einnig úrskurðað. Framsóknarflokkurinn hefur ekki sett börn í fyrsta sæti Af ofangreindu að dæma þá standast ekki yfirlýsingar um að Framsóknarflokkurinn hafi sett börn í fyrsta sæti, setji börn í þungamiðju eða tryggt að þau fái þjónustu. Hvers konar þjóð erum við sem getur ekki veitt börnum sömu réttindi, sömu þjónustu, sama stuðning og sömu tækifæri til þroska? Hvaða ósýnilegi veggur er það sem Framsóknarflokkurinn sér sem réttlætir það að þessi börn séu skilin eftir? Ef þetta er rangt hjá mér þá þætti mér vænt um að heyra í fulltrúum Framsóknarflokksins, Sjálfstæðisflokksins eða Vinstri grænna. Ég leiðrétti þá allar rangfærslur sem eru í þessari grein. En þangað til þá langar mig að biðja ykkur kæru kjósendur að kjósa ekki flokka sem virða ekki grunnréttindi hvers barns til þroska. Höfundur er viðskiptafræðingur, faðir og áhugamaður um réttindi barna. (1) https://www.visir.is/g/20222258682d/hvad-hefur-framsokn-gert-fyrir-reykjavik- (2) https://www.frettabladid.is/frettir/barnid-er-thungamidja-frumvarpsins/ (3) https://www.greining.is/static/files/banner/Snemmtaek%20ihlutun.pdf (4) https://www.stjornarradid.is/library/04-Raduneytin/Felagsmalaraduneytid/Sk%c3%bdrsla%20starfsh%c3%b3ps%20um%20heildarendursko%c3%b0un%2038-2018.pdf (5) https://www.althingi.is/lagas/nuna/2003076.html (6) https://www.althingi.is/thingstorf/thingmalalistar-eftir-thingum/ferill/?ltg=152&mnr=530 (7) https://www.stjornarradid.is/library/03-Verkefni/Felags--og-fjolskyldumal/Velferdarvaktir/Lifskjor_fataekt_barna_2004-16_28022019.pdf (8) https://www.obi.is/is/moya/news/norraena-velferdarkerfid-hefur-ekki-nad-til-islands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lúðvík Júlíusson Mest lesið ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson Skoðun Skoðun Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Sjá meira
Á síðustu árum höfum við heyrt að Framsóknarflokkurinn hafi sett börn í fyrsta sæti, sett lög sem „tryggja að börn séu í hjarta kerfisins og að aðilar sem koma að þjónustu við börn vinni saman með hagsmuni barnsins að leiðarljósi“(1). Einnig höfum við heyrt að barnið sé þungamiðja farsældarlaganna.(2) Er þetta rétt? Eiga öll börn rétt á viðeigandi stuðningi? Stutta svarið er nei. Langa svarið er: „Lög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna fela ekki í sér breytingar á rétti til aðgangs að einstökum þjónustuþáttum og fela því ekki í sér aðgengi allra foreldra að allri þjónustu fyrir barnið.“ Eiga allir foreldrar jafnan rétt á stuðningi vegna barns? Stutta svarið er nei. Langa svarið er: „Aðkoma þeirra[foreldra] er mismunandi eftir því hver staða þeirra er á grundvelli annarra laga og reglna.“ Eru foreldrar mikilvægir til að efla þroska og ná árangri? Stutta svarið er já. Langa svarið er: „Sýnt hefur verið fram á með fjölmörgum rannsóknum að árangur af snemmtækri íhlutun er að verulegu leyti háður þátttöku foreldra í íhlutun fyrir börn með þroskafrávik og þeim stuðningi sem foreldrum er veittur beint og óbeint við umönnun og uppeldi barna sinna.“(3) Fá börn mismunandi þjónustu og stuðning eftir fjölskyldurgerðum? Stutta svarið er já. Langa svarið er: „Hingað til hafa meiri réttindi verið veitt foreldri á lögheimili en foreldri á heimili þar sem barn nýtur umgengni þótt forsjá sé sameiginleg“(4) Eru börn með alvarleg þroskafrávik að fara á heimili þar sem foreldri fær ekki aðild, þátttöku eða stuðning í máli þess? Stutta svarið er já. Langa svarið er já, litið er á umgengisforeldrið sem geymslu, stað þar sem barn er geymt til að hvíla lögheimilisforeldrið. Ekki er reiknað með að barn fá umönnun, örvun eða að barnið þroskist á meðan það er í umgengni. Vill Framsóknarflokkurinn jafna stöðu barna? Stutta svarið er nei. Langa svarið er að lögð var fram breytingartillaga við „farsældarfrumvarpið“ og lagt til að börn sem fara reglulega í umgengni nytu sömu réttinda hjá báðum foreldrum sínum. Framsóknarflokkurinn, Sjálfstæðisflokkurinn og Vinstri græn greiddu öll atkvæði gegn þessari tillögu. Hefur Framsóknarflokkurinn lagt til að staða barna verði jöfnuð? Stutta svarið er nei. Langa svarið nei. Bera bara lögheimilisforeldrar ábyrgð á þroska barna? Stutta svarið er nei. Langa svarið er: Ef forsjá er sameiginleg þá bera þeir jafn mikla ábyrgð.(5) Hafa eftirlitsstofnanir bent stjórnvöldum á réttindaleysi barna? Stutta svarið er já. Langa svarið er: „Vegna þess þáttar málsins sem snýr að samráði við foreldra sem barn býr ekki hjá telur GEF þó rétt að benda á að skv. 28. gr. a barnalaga er gert ráð fyrir því að foreldrar sem fari sameiginlega með forsjá barns skuli taka sameiginlega allar meiriháttar ákvarðanir sem varða barnið. Þrátt fyrir að tekið sé fram að það foreldri sem barn hefur lögheimili hjá hafi heimild til þess að taka afgerandi ákvarðanir um daglegt líf barns. Ekki er víst að sértæk þjónusta vegna fötlunar barns falli undir þau atiriði sem talin eru upp í greininni og því ætti jafnan að leitast við að hafa báða foreldra með í ráðum við veitingu þjónustu vegna fötlunar barns. Í þessu samhengi er einnig rétt að benda á að í 18. gr. barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna er lögð sú skylda á aðildarríki að gera það sem í þeirra valdi stendur til að tryggja að sú meginregla sé virt að foreldrar beri sameiginlega ábyrgð á því að ala upp barn og koma því til þroska.“ Hafa stjórnvöld hlustað á eftirlitsstofnanir og virt rétt barna og ábyrgð foreldra? Stutta svarið er nei. Langa svarið er að nýlega var frumvarp lagt fyrir á Alþingi sem áréttar að þjónusta eigi aðeins að fara á lögheimili barns búi foreldrar ekki saman. Það er því verið að taka barnið úr fyrsta sætinu, hafi það einhvern tímann verið það, og setja það í farþegasætið.(6) Hvaða börn eiga ekki rétt á fullum stuðningi? Þetta eru börn foreldra sem búa ekki saman, t.d. börn einstæðra foreldra.(4) Þetta er sá hópur barna sem flest eru í viðkvæmri stöðu. Rannsóknir sýna að lífskjör þessara barna eru verst og að umönnunarbyrði foreldra þeirra er einnig mikil og mjög hamlandi.(7) Rannsóknir sýna einnig að mæður verða fyrr öryrkjar vegna mikillar umönnunarbyrði.(8) Samt gera stjórnvöld ekkert til að jafna umönnunarbyrði, jafna álagi og hvetja til samvinnu foreldra. Barnasáttmáli SÞ er mölbrotinn Barnasáttmáli SÞ hefur verið lögfestur en hann veitir hópi barna og foreldra þeirra enga vörn vegna þess að stjórnvöld fara ekki eftir honum. Umboðsmaður Alþingis styðst t.d. ekki við hann. Stjórnvöldum finnst ekkert mál þó að í sama bekk séu tvö börn með nákvæmlega sömu fötlun en að þau fái ólíka þjónustu á grundvelli fjölskyldugerðar. Að það barn sem sé í viðkvæmri stöðu fái minni stuðning og þjónustu en barn með nákvæmlega sömu fötlun. Hvers konar gildismat er það? Foreldrar eiga að vinna saman Oft heyri ég að „foreldrar eigi að vinna saman“. Þetta er ekki svona auðvelt vegna þess að foreldrar hafa oft ekki reynslu, þekkingu, menntun eða burði til að vita betur en sérfræðingar sveitarfélaganna sem hafa áratuga reynslu. Það er líka mjög skrítin krafa að segja að foreldrar eigi að læra á nokkrum dögum það sem tekur sérfræðinga mörg ár að læra í háskólum, hvort sem það er uppeldisfræði, félagsráðgjöf, lögfræði eða annað sem nauðsynlegt er að þekkja. Einnig eru það ekki foreldrar sem taka ákvörðun um hvernig þjónustan er veitt heldur eru það sveitarfélögin. Að segja að „samvinna foreldra leysi málið“ stenst því ekki skoðun. Um þetta hafa stjórnvöld einnig úrskurðað. Framsóknarflokkurinn hefur ekki sett börn í fyrsta sæti Af ofangreindu að dæma þá standast ekki yfirlýsingar um að Framsóknarflokkurinn hafi sett börn í fyrsta sæti, setji börn í þungamiðju eða tryggt að þau fái þjónustu. Hvers konar þjóð erum við sem getur ekki veitt börnum sömu réttindi, sömu þjónustu, sama stuðning og sömu tækifæri til þroska? Hvaða ósýnilegi veggur er það sem Framsóknarflokkurinn sér sem réttlætir það að þessi börn séu skilin eftir? Ef þetta er rangt hjá mér þá þætti mér vænt um að heyra í fulltrúum Framsóknarflokksins, Sjálfstæðisflokksins eða Vinstri grænna. Ég leiðrétti þá allar rangfærslur sem eru í þessari grein. En þangað til þá langar mig að biðja ykkur kæru kjósendur að kjósa ekki flokka sem virða ekki grunnréttindi hvers barns til þroska. Höfundur er viðskiptafræðingur, faðir og áhugamaður um réttindi barna. (1) https://www.visir.is/g/20222258682d/hvad-hefur-framsokn-gert-fyrir-reykjavik- (2) https://www.frettabladid.is/frettir/barnid-er-thungamidja-frumvarpsins/ (3) https://www.greining.is/static/files/banner/Snemmtaek%20ihlutun.pdf (4) https://www.stjornarradid.is/library/04-Raduneytin/Felagsmalaraduneytid/Sk%c3%bdrsla%20starfsh%c3%b3ps%20um%20heildarendursko%c3%b0un%2038-2018.pdf (5) https://www.althingi.is/lagas/nuna/2003076.html (6) https://www.althingi.is/thingstorf/thingmalalistar-eftir-thingum/ferill/?ltg=152&mnr=530 (7) https://www.stjornarradid.is/library/03-Verkefni/Felags--og-fjolskyldumal/Velferdarvaktir/Lifskjor_fataekt_barna_2004-16_28022019.pdf (8) https://www.obi.is/is/moya/news/norraena-velferdarkerfid-hefur-ekki-nad-til-islands
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun