Meintur gerandi á dagskrá RÚV um páskana Gabríela B. Ernudóttir skrifar 7. apríl 2022 08:00 Þessa dagana eru auglýstir íslenskir þættir á dagskrá á RÚV, en sýning þáttanna á að hefjast um páskana. Í þáttunum leikur meintur gerandi, sem fyrir nokkrum árum fór sjálfur í fjölmiðla og lýsti sig saklausan af kynferðisbrotum gegn eigin barni. Rangfærslur meints geranda voru seinna leiðréttar, sem var algjört neyðarúrræði barninu til varnar. Undanfarið hafa verið straumhvörf í vitundarvakningu um mikil völd og stöðuga viðveru meintra gerenda í sviðljósinu, sem veldur þolendum þeirra og þolendum almennt miklum þjáningum. Hafa meintir gerendur hver af öðrum sagt sig úr stjórnum fyrirtækja og samtaka, og stigið til hliðar úr áberandi stöðum í samfélaginu og úr sviðsljósinu. Fólk er flest sammála um að samfélagið sé að breytast hratt þessa dagana og minni þolinmæði og umburðarlyndi sé gagnvart hegðun gerenda. Mikilvæg samtöl eiga sér stað í þjóðfélagsumræðunni, sem eru löngu tímabær. Sumir gerendur hafa stigið til hliðar að eigin frumkvæði, aðrir hafa gert það í miklu ósætti vegna þess að fólk er ekki lengur tilbúið að hafa þá í upphaflegum áberandi valdastöðum. Ekki þykir lengur sjálfsagt að þeir fái að skemmta á skólaböllum, nota andlit sitt til að markaðssetja vörur eða stýra stórfyrirtækjum á hlutabréfamarkaði. Þjóðin hefur minna þol fyrir því að meintum gerendum sé hampað eða séu yfirlýstar fyrirmyndir í samfélaginu. Fyrirtæki virðast hafa betri skilning á því að mannauður og orðspor skipta máli, enda samfélagið í auknum mæli að neita að taka þátt í að horfa framhjá ofbeldi og trúa þolendum. Auk þess er þjóðin meðvitaðri um að ofbeldi hefur ófyrirsjáanlegar og oft hörmulegar afleiðingar og getur átt sér stað þó menn hljóti ekki endilega refsidóm fyrir. Á heimasíðu RÚV stendur skýrt að hlutverk RÚV sé, samkvæmt lögum um félagið, rekstur fjölmiðlaþjónustu í almannaþágu. Sérstaklega sé lögð rækt við íslenska tungu, sögu þjóðar, menningararfleifð og tengsl við almenning. RÚV ber því skylda til að vernda hagsmuni almennings, líka þolenda ofbeldis, og fylgja tíðaranda hverju sinni. Þolendur ofbeldis geta upplifað sársaukafullar tilfinningar og minningar sem koma upp ef þeir verða varir við gerendur sína, eða gerendur annarra, í sjónvarpi eða annars staðar í sviðsljósinu, og gegnir RÚV því miklu ábyrgðarhlutverki að valda ekki þolendum ofbeldis óþarfa þjáningu með því að sýna meinta gerendur þeirra í sjónvarpi allra landsmanna. Skemmst er að minnast þess þegar Kveikur tók viðtal við meintan geranda sem sagðist sjálfur vera „svo mikið fórnarlamb í þessu einhvern veginn“, og gagnrýninnar sem fylgdi í kjölfarið. Hefur þá RÚV ekki séð mikla ástæðu til að taka önnur sambærileg viðtöl við þolendur sams konar ofbeldis og viðmælandinn er sakaður um, hvorki áður né eftir þetta viðtal. Í kjölfarið fór hins vegar af stað einhvers konar uppbótarumfjöllun þar sem tekin voru viðtöl við aktivista og þeim gefinn örskammur tími í sjónvarpi til að koma sínum málefnum á framfæri. Umfjöllun RÚV um slæma stöðu útskúfaðra meintra gerenda var réttilega gagnrýnd, meðal annars fyrir það að ekki kom fram mikil iðrun eða viðurkenning á gjörðum sínum hjá umræddum meintum geranda í viðtalinu. Umræða um réttindi gerenda til atvinnu þarf að vera á þeim forsendum, að lágmarki, að menn viðurkenni brot sín og leitist eftir að bæta fyrir gjörðir sínar. RÚV fjallaði einnig um það í janúar síðastliðnum að ekki væri „hægt að þegja af sér málin lengur“, eftir að fimm menn sem voru áhrifamenn í stjórnum stórra fyrirtækja og áberandi í þjóðlífinu, „hrökkluðust“ - eins og það er orðað á vefmiðli RÚV - frá störfum vegna ásakana um kynferðisbrot. Má því segja að RÚV sé í algjörri mótsögn við eigin fréttaumfjöllun af þjóðfélagsumræðu síðustu mánaða. Verður að teljast athyglisvert að RÚV hafi tekið ákvörðun um að sýna þætti með meintum geranda og bjóða landsmönnum upp á það um sjálfa páskana. Á þolandi meints geranda, fjölskylda þolanda, aðrir þolendur í samfélaginu og allir aðstandendur þeirra að þurfa að forðast það að horfa á sjónvarpið á hverju sunnudagskvöldi í átta vikur? Eða forðast að kveikja á sjónvarpinu yfir höfuð til að komast hjá því að sjá auglýsingar um þættina? Mega þolendur eiga von á því að RÚV hafi fleiri meinta gerendur á dagskrá í framtíðinni? Finnst stjórnendum RÚV meintir gerendur vera hin raunverulegu „fórnarlömb í þessu einhvern veginn“, en ekki þolendur? Er RÚV með þessu að samþykkja það að skömminni sé haldið að þolanda, barninu og þar með þolendum almennt á meðan meintur gerandi skemmtir þjóðinni? Þar sem RÚV á að heita sjónvarp allra landsmanna og er ríkisrekinn miðill, erum við landsmenn öll skyldug til að borga með því efni sem þar birtist. Spyr ég því hvers vegna RÚV tekur ekki afstöðu gegn ofbeldi eins og mikill hluti samfélagsins kýs sjálft almennt að gera þessa dagana? Höfundur er sálfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ríkisútvarpið Bíó og sjónvarp Kynferðisofbeldi Mest lesið Bönnum íþróttamót barna fyrir kl. 10 um helgar Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Eru landeigendur við Þjórsá huldufólk? Þorgerður María Þorbjarnardóttir Skoðun Eignarhaldsfélag Ingu og hirðin hennar Davíð Bergmann Skoðun Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Slökkvistarfið Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Fæðuöryggi þjóðar, sláum í klárinn, togum í tauminn Helgi Eyleifur Þorvaldsson Skoðun Hvatning til heilbrigðisráðherra Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Svar við greininni „Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu“ Hópur lækna Skoðun Verðmætasköpun með hugvitið að vopni Ingvar Hjálmarsson Skoðun Agaleysi í íslenskum skólum - Kennarar þurfa valdið til baka Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hverjir munu búa á Blikastaðalandi? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun Vatnamálalögin og Hvammsvirkjun: Almannaheill ? Mörður Árnason skrifar Skoðun Er húmanismi komin úr tísku? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Eru landeigendur við Þjórsá huldufólk? Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Við þurfum þjóðarstefnu Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Fögnum umræðunni um skólamál Hjördís B. Gestsdóttir skrifar Skoðun Ný ríkisstjórn, traust og athygli Guðmundur F. Magnússon skrifar Skoðun Verðmætasköpun með hugvitið að vopni Ingvar Hjálmarsson skrifar Skoðun Fæðuöryggi þjóðar, sláum í klárinn, togum í tauminn Helgi Eyleifur Þorvaldsson skrifar Skoðun Slökkvistarfið Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hvatning til heilbrigðisráðherra Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Bönnum íþróttamót barna fyrir kl. 10 um helgar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Samtrygging verkalýðshreyfingar og samtaka atvinnulífsins í eftirlaunasjóðum launafólks Kári Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði er forsenda bata Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Eignarhaldsfélag Ingu og hirðin hennar Davíð Bergmann skrifar Skoðun Í skugga misvægis atkvæðanna Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Spurningar og svör um Evrópumál Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Skýr sýn og metnaður Hákon Stefánsson skrifar Skoðun Er samþykki barna túlkunaratriði? Ólöf Tara Harðardóttir skrifar Skoðun Allir geta drukknað en enginn þarf að drukkna Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Agaleysi í íslenskum skólum - Kennarar þurfa valdið til baka Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Svar við greininni „Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu“ Hópur lækna skrifar Skoðun Fjórar leiðir til að verða besta útgáfan af þér Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Ferðalag sálna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekkert samráð – ekkert traust Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun Að vera með BRCA-stökkbreytingu Brynja Rún Sævarsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til foreldra í Stakkaborg Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Rammaáætlun og Hvammsvirkjun: Heimilt en ekki skylt Mörður Árnason skrifar Sjá meira
Þessa dagana eru auglýstir íslenskir þættir á dagskrá á RÚV, en sýning þáttanna á að hefjast um páskana. Í þáttunum leikur meintur gerandi, sem fyrir nokkrum árum fór sjálfur í fjölmiðla og lýsti sig saklausan af kynferðisbrotum gegn eigin barni. Rangfærslur meints geranda voru seinna leiðréttar, sem var algjört neyðarúrræði barninu til varnar. Undanfarið hafa verið straumhvörf í vitundarvakningu um mikil völd og stöðuga viðveru meintra gerenda í sviðljósinu, sem veldur þolendum þeirra og þolendum almennt miklum þjáningum. Hafa meintir gerendur hver af öðrum sagt sig úr stjórnum fyrirtækja og samtaka, og stigið til hliðar úr áberandi stöðum í samfélaginu og úr sviðsljósinu. Fólk er flest sammála um að samfélagið sé að breytast hratt þessa dagana og minni þolinmæði og umburðarlyndi sé gagnvart hegðun gerenda. Mikilvæg samtöl eiga sér stað í þjóðfélagsumræðunni, sem eru löngu tímabær. Sumir gerendur hafa stigið til hliðar að eigin frumkvæði, aðrir hafa gert það í miklu ósætti vegna þess að fólk er ekki lengur tilbúið að hafa þá í upphaflegum áberandi valdastöðum. Ekki þykir lengur sjálfsagt að þeir fái að skemmta á skólaböllum, nota andlit sitt til að markaðssetja vörur eða stýra stórfyrirtækjum á hlutabréfamarkaði. Þjóðin hefur minna þol fyrir því að meintum gerendum sé hampað eða séu yfirlýstar fyrirmyndir í samfélaginu. Fyrirtæki virðast hafa betri skilning á því að mannauður og orðspor skipta máli, enda samfélagið í auknum mæli að neita að taka þátt í að horfa framhjá ofbeldi og trúa þolendum. Auk þess er þjóðin meðvitaðri um að ofbeldi hefur ófyrirsjáanlegar og oft hörmulegar afleiðingar og getur átt sér stað þó menn hljóti ekki endilega refsidóm fyrir. Á heimasíðu RÚV stendur skýrt að hlutverk RÚV sé, samkvæmt lögum um félagið, rekstur fjölmiðlaþjónustu í almannaþágu. Sérstaklega sé lögð rækt við íslenska tungu, sögu þjóðar, menningararfleifð og tengsl við almenning. RÚV ber því skylda til að vernda hagsmuni almennings, líka þolenda ofbeldis, og fylgja tíðaranda hverju sinni. Þolendur ofbeldis geta upplifað sársaukafullar tilfinningar og minningar sem koma upp ef þeir verða varir við gerendur sína, eða gerendur annarra, í sjónvarpi eða annars staðar í sviðsljósinu, og gegnir RÚV því miklu ábyrgðarhlutverki að valda ekki þolendum ofbeldis óþarfa þjáningu með því að sýna meinta gerendur þeirra í sjónvarpi allra landsmanna. Skemmst er að minnast þess þegar Kveikur tók viðtal við meintan geranda sem sagðist sjálfur vera „svo mikið fórnarlamb í þessu einhvern veginn“, og gagnrýninnar sem fylgdi í kjölfarið. Hefur þá RÚV ekki séð mikla ástæðu til að taka önnur sambærileg viðtöl við þolendur sams konar ofbeldis og viðmælandinn er sakaður um, hvorki áður né eftir þetta viðtal. Í kjölfarið fór hins vegar af stað einhvers konar uppbótarumfjöllun þar sem tekin voru viðtöl við aktivista og þeim gefinn örskammur tími í sjónvarpi til að koma sínum málefnum á framfæri. Umfjöllun RÚV um slæma stöðu útskúfaðra meintra gerenda var réttilega gagnrýnd, meðal annars fyrir það að ekki kom fram mikil iðrun eða viðurkenning á gjörðum sínum hjá umræddum meintum geranda í viðtalinu. Umræða um réttindi gerenda til atvinnu þarf að vera á þeim forsendum, að lágmarki, að menn viðurkenni brot sín og leitist eftir að bæta fyrir gjörðir sínar. RÚV fjallaði einnig um það í janúar síðastliðnum að ekki væri „hægt að þegja af sér málin lengur“, eftir að fimm menn sem voru áhrifamenn í stjórnum stórra fyrirtækja og áberandi í þjóðlífinu, „hrökkluðust“ - eins og það er orðað á vefmiðli RÚV - frá störfum vegna ásakana um kynferðisbrot. Má því segja að RÚV sé í algjörri mótsögn við eigin fréttaumfjöllun af þjóðfélagsumræðu síðustu mánaða. Verður að teljast athyglisvert að RÚV hafi tekið ákvörðun um að sýna þætti með meintum geranda og bjóða landsmönnum upp á það um sjálfa páskana. Á þolandi meints geranda, fjölskylda þolanda, aðrir þolendur í samfélaginu og allir aðstandendur þeirra að þurfa að forðast það að horfa á sjónvarpið á hverju sunnudagskvöldi í átta vikur? Eða forðast að kveikja á sjónvarpinu yfir höfuð til að komast hjá því að sjá auglýsingar um þættina? Mega þolendur eiga von á því að RÚV hafi fleiri meinta gerendur á dagskrá í framtíðinni? Finnst stjórnendum RÚV meintir gerendur vera hin raunverulegu „fórnarlömb í þessu einhvern veginn“, en ekki þolendur? Er RÚV með þessu að samþykkja það að skömminni sé haldið að þolanda, barninu og þar með þolendum almennt á meðan meintur gerandi skemmtir þjóðinni? Þar sem RÚV á að heita sjónvarp allra landsmanna og er ríkisrekinn miðill, erum við landsmenn öll skyldug til að borga með því efni sem þar birtist. Spyr ég því hvers vegna RÚV tekur ekki afstöðu gegn ofbeldi eins og mikill hluti samfélagsins kýs sjálft almennt að gera þessa dagana? Höfundur er sálfræðingur.
Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal Skoðun
Skoðun Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Samtrygging verkalýðshreyfingar og samtaka atvinnulífsins í eftirlaunasjóðum launafólks Kári Jónsson skrifar
Skoðun Agaleysi í íslenskum skólum - Kennarar þurfa valdið til baka Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Svar við greininni „Lífsstílslæknar og samsæriskenningar um mettaða fitu“ Hópur lækna skrifar
Skoðun Viðreisn, Sjálfstæðisflokkurinn og fátæka fólkið Yngvi Ómar Sighvatsson ,Jón Ferdínand Estherarson skrifar
Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal Skoðun