Óvissustig vegna átaka í Úkraínu – Tæknilegt óöryggi Ólafur R. Rafnsson skrifar 4. mars 2022 11:30 Til hvaða aðgerða er skynsamlegt að grípa til við aðstæður sem þessar? Þetta er spurning sem margir spyrja sig eflaust nú. Við sjáum verulega aukningu ár frá ári á alvarlegum öryggisbrestum sem verða vegna óprúttinna aðila sem herja bæði á einstaklinga sem fyrirtæki, yfirleitt til að hafa af þeim fé. Sviksemi af þessu tagi hefur alltaf fylgt mannkyninu því miður, eina breytingin nú er að það er töluvert auðveldara að ná til margra með þeirri tækni sem við búum yfir. Við erum rétt að sjá í land eftir heimsfaraldur vegna COVID-19, gögn hafa verið tekið í gíslingu, Tintersvindlari herjar á konur, samkiptablekkingar eru daglegt brauð og óvissustigi var lýst yfir vegna Log4j veikleika á síðasta ári og nú er stríð í okkar heimsálfu. Er óhætt að segja að nú sé staðan sú að Ísland ætti að vera á óvissustigi vegna stríðsins í Úkraínu? Ástandið gefur fullt tilefni til þess að vera á varðbergi, virkja neyðarskipulag og gefa út fyrirmæli um að innlendir aðilar ættu að virkja óvissustig. Gefnar hafa verið út góðar leiðbeiningar frá CERT-IS og Fjarskiptastofu um hvernig hægt sé að bæta varnir og draga úr hættunni á að verða fyrir öryggisbresti. Vinnuaðstaða Líta mætti á kerfi að þau séu húsið sem við búum í og vinnum og þar eru öryggiskerfi sem vakta óæskilega umferð. Ef vart verður um innbrot í aðstöðu grípa þjófavarnarkerfi inn í og öryggismyndavélar í sumum tilvikum sem taka upp efni. Ef upp kemur sú staða að brotist hefur verið inn er gott að geta farið í öryggismyndavélar og spólað til baka til að skoða hver hefur verið þar á ferðinni. Þegar tæknilegur öryggisbrestur verður er gríðarlega mikilvægt að hægt sé með auðveldu móti fletta upp í dagbókum kerfa sem sama hætti og lýst er hér að ofan með öryggismyndavélar. Það er töluvert flóknara að skoða tæknilegt fótspor en myndefni, ef það eru til upplýsingar um slíkt yfir höfuð þar sem kerfi safna allskonar dagbókum á mismunandi máta. Því miður er algengt dagbækur kerfa sýna einungis færslur í örfáa daga eða jafnvel klukkustundir. Slíkt eykur enn frekar á óvissuna þegar ekki er hægt að rekja aðgerðir nema að litlu leyti. Hvað gerum við þá, hringja í vin ekki satt. Hvað er hægt að gera ef öryggi er ógnað? Eitt af því sem algengt er við aðstæður þegar tæknilegur öryggisbrestur er staðfestur, er að loka fyrir erlenda netumferð, eða eins og ef um húsnæði væri að ræða loka/læsa öllum hurðum og gluggum. Það er því miður ráðstöfun sem verður sífellt marklausari því með aukinni notkun skýjalausna getur slíkt valdið því að stöðva virkni sem þarf að vera til staðar og eru þó nokkur dæmi um slíkt. Varnarkerfi þurfa að geta gripið til aðgerða og rauntímavöktun er mikilvæg. Ýmis fyrirtæki bjóða allskonar öryggislausnir og getur verið mjög flókið að velja viðeigandi varnir. Það er ekki nóg að vera með varnarkerfi því það þarf líka einhvern til að vakta þau. Þessi kerfi mætti líkja við öryggis- og myndavélaeftirlitskerfi fyrir húsnæði. Ef brotist er inn þá eru boð send á öryggisfyrirtæki eins og Öryggismiðstöðina eða Securitas sem grípa þá til aðgerða. Sama ætti að gilda um tæknilega öryggisbresti, því það er ekki síður mikilvægt að sú öryggislausn sem treyst er á sé vöktuð í rauntíma eða hægt að skoða upptökur á einfaldan máta. Slík vöktun kallast Security Operation Center eða SOC sem er sambærilegt því að öryggisfyrirtæki sé tiltækt ef brotist er inn. Með slíkri vöktun er hægt að grípa inn í rafrænt, ef grunur er um að brotist hafi verið inn í kerfi. Hvernig höldum við örygginu við? Góð leið til að draga úr óvissu um hvort varnir sem fyrir eru séu fullnægjandi er gott að gera reglulega hættumat á tæknilegu öryggi. Fara yfir öll kerfi sem við notum dags daglega og halda skrá yfir þau og tryggja eins gott aðgangsöryggi og hægt er. Nota hugbúnað sem geymir fyrir okkur lykilorð eins og LastPass, Password1 o.s.frv. Sjá til þess að við eigum til öryggisafrit af mikilvægum gögnum í tæki sem er varið fyrir gagnagíslatökuvírusum. Fyrir fyrirtæki og stofnanir (skipulagsheildir) er ekki síður mikilvægt að útfæra og æfa viðbragð við mismunandi áhættusviðsmyndum til að tryggja viðeigandi viðbragð í neyð. Æfingar á viðbragði eru sífellt mikilvægari þáttur í daglegu lífi. Það þekkja margir brunaæfingar sem vinna á skrifstofu en við erum að fást við ósýnilegan tæknilegan bruna í kerfum og eru töluvert meiri líkur á slíkum bruna. Gott æft viðbragð er gulls ígildi þegar á reynir og nú er sérstaklega mikilvægt að verklag sé skýrt vegna ástandsins sem ríkir í Úkraínu, er þín skipulagsheild í viðbragðsstöðu eða er búið að lýsa yfir óvissuástandi og virkja neyðarskipulag hjá þér? Þetta eru spurningar sem margir velta fyrir sér nú og þurfa allir að vera sérstaklega á varðbergi, ekki bara skipulagsheildir heldur þú og ég líka. Skilin á milli heimilis og vinnu eru sífellt að vera óskýrari og hættur fleiri og alvarlegri. Pössum upp á stafrænt öryggi okkar og þeirra sem við erum í samskiptum við í leiðinni. Notum margþátta auðkenni alltaf ef það er valkostur, uppfærum öryggisviðbætur í tölvum og þeim tækjum þegar það býðst, látum vita ef grunur er um að við höfum verið blekkt því það geta allir lent í því, ég hef lent í því líka líka þó að ég starfi við þetta fag. Höfundur er ráðgjafi í áhættustjórnun og upplýsingaöryggi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Innrás Rússa í Úkraínu Úkraína Öryggis- og varnarmál Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir Skoðun Ólögleg meðvirkni lækna Teitur Ari Theodórsson Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Afleiðingar verkfallsaðgerða á minnstu börnin - krafa um svör Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Varðhundar kerfisins Lára Herborg Ólafsdóttir skrifar Skoðun Mótum stefnu um iðn- og tæknimenntun á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kolkrabbinn og fjármálafjötrar Íslands Ágústa Árnadóttir skrifar Sjá meira
Til hvaða aðgerða er skynsamlegt að grípa til við aðstæður sem þessar? Þetta er spurning sem margir spyrja sig eflaust nú. Við sjáum verulega aukningu ár frá ári á alvarlegum öryggisbrestum sem verða vegna óprúttinna aðila sem herja bæði á einstaklinga sem fyrirtæki, yfirleitt til að hafa af þeim fé. Sviksemi af þessu tagi hefur alltaf fylgt mannkyninu því miður, eina breytingin nú er að það er töluvert auðveldara að ná til margra með þeirri tækni sem við búum yfir. Við erum rétt að sjá í land eftir heimsfaraldur vegna COVID-19, gögn hafa verið tekið í gíslingu, Tintersvindlari herjar á konur, samkiptablekkingar eru daglegt brauð og óvissustigi var lýst yfir vegna Log4j veikleika á síðasta ári og nú er stríð í okkar heimsálfu. Er óhætt að segja að nú sé staðan sú að Ísland ætti að vera á óvissustigi vegna stríðsins í Úkraínu? Ástandið gefur fullt tilefni til þess að vera á varðbergi, virkja neyðarskipulag og gefa út fyrirmæli um að innlendir aðilar ættu að virkja óvissustig. Gefnar hafa verið út góðar leiðbeiningar frá CERT-IS og Fjarskiptastofu um hvernig hægt sé að bæta varnir og draga úr hættunni á að verða fyrir öryggisbresti. Vinnuaðstaða Líta mætti á kerfi að þau séu húsið sem við búum í og vinnum og þar eru öryggiskerfi sem vakta óæskilega umferð. Ef vart verður um innbrot í aðstöðu grípa þjófavarnarkerfi inn í og öryggismyndavélar í sumum tilvikum sem taka upp efni. Ef upp kemur sú staða að brotist hefur verið inn er gott að geta farið í öryggismyndavélar og spólað til baka til að skoða hver hefur verið þar á ferðinni. Þegar tæknilegur öryggisbrestur verður er gríðarlega mikilvægt að hægt sé með auðveldu móti fletta upp í dagbókum kerfa sem sama hætti og lýst er hér að ofan með öryggismyndavélar. Það er töluvert flóknara að skoða tæknilegt fótspor en myndefni, ef það eru til upplýsingar um slíkt yfir höfuð þar sem kerfi safna allskonar dagbókum á mismunandi máta. Því miður er algengt dagbækur kerfa sýna einungis færslur í örfáa daga eða jafnvel klukkustundir. Slíkt eykur enn frekar á óvissuna þegar ekki er hægt að rekja aðgerðir nema að litlu leyti. Hvað gerum við þá, hringja í vin ekki satt. Hvað er hægt að gera ef öryggi er ógnað? Eitt af því sem algengt er við aðstæður þegar tæknilegur öryggisbrestur er staðfestur, er að loka fyrir erlenda netumferð, eða eins og ef um húsnæði væri að ræða loka/læsa öllum hurðum og gluggum. Það er því miður ráðstöfun sem verður sífellt marklausari því með aukinni notkun skýjalausna getur slíkt valdið því að stöðva virkni sem þarf að vera til staðar og eru þó nokkur dæmi um slíkt. Varnarkerfi þurfa að geta gripið til aðgerða og rauntímavöktun er mikilvæg. Ýmis fyrirtæki bjóða allskonar öryggislausnir og getur verið mjög flókið að velja viðeigandi varnir. Það er ekki nóg að vera með varnarkerfi því það þarf líka einhvern til að vakta þau. Þessi kerfi mætti líkja við öryggis- og myndavélaeftirlitskerfi fyrir húsnæði. Ef brotist er inn þá eru boð send á öryggisfyrirtæki eins og Öryggismiðstöðina eða Securitas sem grípa þá til aðgerða. Sama ætti að gilda um tæknilega öryggisbresti, því það er ekki síður mikilvægt að sú öryggislausn sem treyst er á sé vöktuð í rauntíma eða hægt að skoða upptökur á einfaldan máta. Slík vöktun kallast Security Operation Center eða SOC sem er sambærilegt því að öryggisfyrirtæki sé tiltækt ef brotist er inn. Með slíkri vöktun er hægt að grípa inn í rafrænt, ef grunur er um að brotist hafi verið inn í kerfi. Hvernig höldum við örygginu við? Góð leið til að draga úr óvissu um hvort varnir sem fyrir eru séu fullnægjandi er gott að gera reglulega hættumat á tæknilegu öryggi. Fara yfir öll kerfi sem við notum dags daglega og halda skrá yfir þau og tryggja eins gott aðgangsöryggi og hægt er. Nota hugbúnað sem geymir fyrir okkur lykilorð eins og LastPass, Password1 o.s.frv. Sjá til þess að við eigum til öryggisafrit af mikilvægum gögnum í tæki sem er varið fyrir gagnagíslatökuvírusum. Fyrir fyrirtæki og stofnanir (skipulagsheildir) er ekki síður mikilvægt að útfæra og æfa viðbragð við mismunandi áhættusviðsmyndum til að tryggja viðeigandi viðbragð í neyð. Æfingar á viðbragði eru sífellt mikilvægari þáttur í daglegu lífi. Það þekkja margir brunaæfingar sem vinna á skrifstofu en við erum að fást við ósýnilegan tæknilegan bruna í kerfum og eru töluvert meiri líkur á slíkum bruna. Gott æft viðbragð er gulls ígildi þegar á reynir og nú er sérstaklega mikilvægt að verklag sé skýrt vegna ástandsins sem ríkir í Úkraínu, er þín skipulagsheild í viðbragðsstöðu eða er búið að lýsa yfir óvissuástandi og virkja neyðarskipulag hjá þér? Þetta eru spurningar sem margir velta fyrir sér nú og þurfa allir að vera sérstaklega á varðbergi, ekki bara skipulagsheildir heldur þú og ég líka. Skilin á milli heimilis og vinnu eru sífellt að vera óskýrari og hættur fleiri og alvarlegri. Pössum upp á stafrænt öryggi okkar og þeirra sem við erum í samskiptum við í leiðinni. Notum margþátta auðkenni alltaf ef það er valkostur, uppfærum öryggisviðbætur í tölvum og þeim tækjum þegar það býðst, látum vita ef grunur er um að við höfum verið blekkt því það geta allir lent í því, ég hef lent í því líka líka þó að ég starfi við þetta fag. Höfundur er ráðgjafi í áhættustjórnun og upplýsingaöryggi.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar