Svarti sauðurinn í íþróttum Helga María Guðmundsdóttir skrifar 15. nóvember 2021 11:30 Orkudrykkir er samheiti yfir drykki sem innihalda koffín. Þetta er villandi nafn þar sem orkudrykkir innihalda ekki endilega orkuefni, það er kolvetni, fitusýrur og/eða prótein. Rétt nafn fyrir orkudrykki ætti í raun að vera örvunardrykkir, en það hljómar ekki jafn vel, þetta er allt markaðssetning. Orkudrykkir eru ekki heilsuvara og eiga ekki að vera tengdir við íþróttir. Íþróttir efla líkama og sál og styrka okkur að innan sem utan. Orkudrykki gefa okkur aðeins tímabundna örvun en aðrar afleiðingar af neyslu orkudrykkja geta t.d. verið svefnerfiðleikar, hjartsláttatruflanir, hækkaður blóðþrýstingur, svimi og kvíði. Listinn er lengri og eru börn í sérstakum áhættuhópi þegar það kemur að neikvæðum áhrifum orkudrykkja þar sem þau eru viðkvæmari fyrir áhrifum koffíns. Það ætti enginn að vera að eyða peningunum sínum í vöru sem hefur jafn neikvæð áhrif á heilsuna og raun ber vitni. Afhverju eru þessir drykkir þá að seljast í svona miklu magni? Vandamálið er að fólk festist í vítahring. Það fær sér orkudrykk yfir daginn því það er svo þreytt, nær síðan ekki að sofna þar sem koffín hefur örvandi áhrif. Vakir of lengi, svefninn verður því of lítill, svefngæði léleg og síðan vaknar það þreytt og endurtekur leikinn. Góður nætursvefn er eitt af grunnþörfum okkar sem einstaklingar. Við eigum það til að hrósa okkur fyrir mikla vinnu og köllum okkur dugleg þegar við höfum margt á okkar könnu, þegar við eigum að vera að hrósa okkur fyrir að hugsa vel um okkur, fyrir að fara snemma að sofa og ná góðum nætursvefni. Góður nætursvefn er grunnurinn að góðri andlegri- og líkamlegri líðan og eykur lífsgæði. Á sama tíma hefur svefnleysi neikvæð áhrif á bæði líkamlega- og geðræna heilsu. Athyglin og ónæmiskerfið skerðist og svefnleysi eykur líkur á háum blóðþrýstingi, sykursýki, offitu, þunglyndi, kvíða, minnistruflunum og hjartaáfalli. Í búðum í dag er til meira úrval af orkudrykkjum en við höfum af brauði. Litríkar umbúðir heilla barnsaugað og eru einnig bragðbættir til að höfða til sem flestra. Drykkirnir eru notaðir til að draga úr þreytu, en börn þurfa ekki örvandi efni til að draga úr þreytu, þau þurfa góða hvíld og nægan nætusvefn. Aðeins 40.3% barna í 8. – 10. bekk meta að þau fái nægan svefn á virkum dögum en þau þurfa 8-10 tíma svefn á sólarhring. Vandamál unglinga í dag er meðal annars svefnleysi og kvíði, orkudrykkir hafa neikvæð áhrif á bæði og er ein mesta ógn gegn heilsu barna í dag. Það að tengja orkudrykki við betri árangur í íþróttum er í raun fráleitt. Íþróttir og hreyfing vinna gegn kvíða og hefur jákvæð áhrif á félagslega-, líkamlega- og andlega heilsu. Með aukinni hreyfingu fáum við aukna vellíðan og sofum betur. Orkudrykkir eru aðeins örvandi efni og hafa engin gagnleg áhrif fyrir börn en nóg af skaðlegum áhrifum. Þar sem orkudrykkir eru nánast komnir í stað svaladrykkja hjá börnum er einnig mikil hætta á því að þau blandi síðar áfengi saman við örvandi drykki. Rannsóknir sýna að einstaklingar drekka fleiri einingar af áfengi ef það er blandað út í orkudrykki. Þeir sem búa til orkudrykki hafa verið mjög góðir í markaðssetningu, þeir sem framleiða RedBull, Monster og Nocco eru syndandi í seðlum eins og Jóakim aðalönd. Við hin þurfum að lesa innihaldið og ákveða hvort við viljum styrkja þessa starfsemi sem hefur neikvæð áhrif á okkur eða drekka ókeypis, hreint og svalandi vatnið okkar sem við á Íslandi eru svo heppin að hafa ótakmarkaðan aðgang að. Höfundur er hjúkrunar- og fjölmiðlafræðingur. Heimildir Gutiérrez-Hellín, J. og Varillas-Delgado, D. (2012). Energy Drinks and Sports Performance, Cardiovascular Risk, and Genetic Associations; Future Prospects. Nutrients. 13(3), 715 Irwin, M., R. (2015). Why sleep is improtant for health: a psychoneuroimmunology perspective. Annual review of psychology. 66, 143-172. Powers, G. og Berger, L. (2020). Alcohol mixed with energy drinks: Expectancies of use and alcohol-related negative consequences among a young adult sample. Addictive Behaviors Reports. Rannsóknir og Greining (2021). Ungt fólk 2021. Sótt 30. Október 2021 af https://rannsoknir.is/wp-content/uploads/2021/06/8_10_Landid-2.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkudrykkir Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Orkudrykkir er samheiti yfir drykki sem innihalda koffín. Þetta er villandi nafn þar sem orkudrykkir innihalda ekki endilega orkuefni, það er kolvetni, fitusýrur og/eða prótein. Rétt nafn fyrir orkudrykki ætti í raun að vera örvunardrykkir, en það hljómar ekki jafn vel, þetta er allt markaðssetning. Orkudrykkir eru ekki heilsuvara og eiga ekki að vera tengdir við íþróttir. Íþróttir efla líkama og sál og styrka okkur að innan sem utan. Orkudrykki gefa okkur aðeins tímabundna örvun en aðrar afleiðingar af neyslu orkudrykkja geta t.d. verið svefnerfiðleikar, hjartsláttatruflanir, hækkaður blóðþrýstingur, svimi og kvíði. Listinn er lengri og eru börn í sérstakum áhættuhópi þegar það kemur að neikvæðum áhrifum orkudrykkja þar sem þau eru viðkvæmari fyrir áhrifum koffíns. Það ætti enginn að vera að eyða peningunum sínum í vöru sem hefur jafn neikvæð áhrif á heilsuna og raun ber vitni. Afhverju eru þessir drykkir þá að seljast í svona miklu magni? Vandamálið er að fólk festist í vítahring. Það fær sér orkudrykk yfir daginn því það er svo þreytt, nær síðan ekki að sofna þar sem koffín hefur örvandi áhrif. Vakir of lengi, svefninn verður því of lítill, svefngæði léleg og síðan vaknar það þreytt og endurtekur leikinn. Góður nætursvefn er eitt af grunnþörfum okkar sem einstaklingar. Við eigum það til að hrósa okkur fyrir mikla vinnu og köllum okkur dugleg þegar við höfum margt á okkar könnu, þegar við eigum að vera að hrósa okkur fyrir að hugsa vel um okkur, fyrir að fara snemma að sofa og ná góðum nætursvefni. Góður nætursvefn er grunnurinn að góðri andlegri- og líkamlegri líðan og eykur lífsgæði. Á sama tíma hefur svefnleysi neikvæð áhrif á bæði líkamlega- og geðræna heilsu. Athyglin og ónæmiskerfið skerðist og svefnleysi eykur líkur á háum blóðþrýstingi, sykursýki, offitu, þunglyndi, kvíða, minnistruflunum og hjartaáfalli. Í búðum í dag er til meira úrval af orkudrykkjum en við höfum af brauði. Litríkar umbúðir heilla barnsaugað og eru einnig bragðbættir til að höfða til sem flestra. Drykkirnir eru notaðir til að draga úr þreytu, en börn þurfa ekki örvandi efni til að draga úr þreytu, þau þurfa góða hvíld og nægan nætusvefn. Aðeins 40.3% barna í 8. – 10. bekk meta að þau fái nægan svefn á virkum dögum en þau þurfa 8-10 tíma svefn á sólarhring. Vandamál unglinga í dag er meðal annars svefnleysi og kvíði, orkudrykkir hafa neikvæð áhrif á bæði og er ein mesta ógn gegn heilsu barna í dag. Það að tengja orkudrykki við betri árangur í íþróttum er í raun fráleitt. Íþróttir og hreyfing vinna gegn kvíða og hefur jákvæð áhrif á félagslega-, líkamlega- og andlega heilsu. Með aukinni hreyfingu fáum við aukna vellíðan og sofum betur. Orkudrykkir eru aðeins örvandi efni og hafa engin gagnleg áhrif fyrir börn en nóg af skaðlegum áhrifum. Þar sem orkudrykkir eru nánast komnir í stað svaladrykkja hjá börnum er einnig mikil hætta á því að þau blandi síðar áfengi saman við örvandi drykki. Rannsóknir sýna að einstaklingar drekka fleiri einingar af áfengi ef það er blandað út í orkudrykki. Þeir sem búa til orkudrykki hafa verið mjög góðir í markaðssetningu, þeir sem framleiða RedBull, Monster og Nocco eru syndandi í seðlum eins og Jóakim aðalönd. Við hin þurfum að lesa innihaldið og ákveða hvort við viljum styrkja þessa starfsemi sem hefur neikvæð áhrif á okkur eða drekka ókeypis, hreint og svalandi vatnið okkar sem við á Íslandi eru svo heppin að hafa ótakmarkaðan aðgang að. Höfundur er hjúkrunar- og fjölmiðlafræðingur. Heimildir Gutiérrez-Hellín, J. og Varillas-Delgado, D. (2012). Energy Drinks and Sports Performance, Cardiovascular Risk, and Genetic Associations; Future Prospects. Nutrients. 13(3), 715 Irwin, M., R. (2015). Why sleep is improtant for health: a psychoneuroimmunology perspective. Annual review of psychology. 66, 143-172. Powers, G. og Berger, L. (2020). Alcohol mixed with energy drinks: Expectancies of use and alcohol-related negative consequences among a young adult sample. Addictive Behaviors Reports. Rannsóknir og Greining (2021). Ungt fólk 2021. Sótt 30. Október 2021 af https://rannsoknir.is/wp-content/uploads/2021/06/8_10_Landid-2.pdf
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun