Um kolefnisspor loftslagsráðstefnunnar í Glasgow Sævar Helgi Bragason skrifar 3. nóvember 2021 15:30 Um þessar mundir berjast ýmsir, til dæmis þingmenn og ritstjórar, fyrir aðgerðarleysi í loftslagsmálum. Ötullega, þótt fá séu. Þau finna loftslagsþingi Sameinuðu þjóðanna, COP26, flest til foráttu. Í heilagri vandlætingu benda þau á allt fólkið sem þangað flykkist fljúgandi til að ræða lausnir við loftslagsvandanum. Já, loftslagsvandinn er af mannavöldum og mælanlegur. Staðreynd studd ótal sönnunargögnum. En hversu stórt er kolefnisspor ráðstefnunnar raunverulega? Lauslegir útreikningar benda til þess, að sporið sé um 60 þúsund tonn af koldíoxíði. Deilt niður á næstum 30 þúsund manns. Mestur hluti stafar af ferðalagi ráðstefnugesta til og frá Glasgow. Spor ríkasta fólksins, oftast ráðamanna sem ferðast á einkaþotum, er langstærst enda dreifist útblásturinn á mun færri farþega en í almennu flugi. Setjum þetta í samhengi. Á Íslandi nam losun frá úrgangi – því rusli sem við nennum ekki að flokka og endurvinna – 224 þúsund tonnum árið 2019, samkvæmt tölum frá Umhverfisstofnun. Úrgangurinn okkar, verðmætin sem við sóum, hefur því næstum fjórfalt stærra kolefnisspor en ráðstefnan í Glasgow. Á Íslandi nemur losun frá landbúnaði um 619 þúsund tonnum á ári. Ráðstefnusporið er því meira en tífalt minna. Er þá ótalin losun frá því hvernig við Íslendingar – og blessuð sauðkindin - höfum farið með íslenska jörð í gegnum tíðina. Sé landnotkun tekin með er árleg losun frá landnotkun á Íslandi 150 sinnum meiri en ráðstefnunnar. Málmiðnaður á Íslandi losar 33 sinnum meira árlega en ráðstefnan. Þá er gott að hafa í huga að dýrmætar (og frábærar!) afurðir málmiðnaðarins enda alltof oft í ruslinu en ekki endurvinnslu og endurnýtingu sem krefst margfalt minni orku. Sporið af flugferðum Íslendinganna fimmtíu sem sækja COP26 er í kringum 13 tonn. Álíka stórt og sex sparneytinna olíuknúinna bíla á ári. Af þeim eru nítján einstaklingar á vegum hins opinbera. Þessir sömu einstaklingar sýna ábyrgð með því að fækka öðrum ferðum í staðinn og taka einnig virkan þátt í Grænum skrefum ríkisstofnanna. Kannski er það óhófleg bjartsýni, jafnvel barnaleg, að vonast til þess að ráðstefnin skili meiri samdrætti í losun á heimsvísu en 60 þúsund tonn. Við vitum nú þegar að samþykkt var að stöðva eyðingu regnskóga fyrir árið 2030. Sú aðgerð mun draga úr heimslosun um milljarða tonna. 60 þúsund tonn fyrir milljarða tonna eru ágæt skipti. Eins gott að það standist. Það þarf samt að gera miklu betur. En svo má böl bæta með því að benda á annað verra. Mjög margt er gagnrýnivert við COP26 ráðstefnuna í Glasgow. Þá einkum fjarvera lykilleiðtoga. Metnaðarlaus markmið stórra ríkja. Loforð sem ekki verður staðið við. Sérhagsmunagæsla. Innantómt orðagjálfur alltof margra ráðamanna. Hvernig olíuríki beita málþófi til að hindra nauðsynlegar aðgerðir. Á ráðstefnunni er hins vegar líka fjöldi fólks sem vinnur af einurð að því að gera framtíð okkar og barna okkar betri. Að spennandi nýsköpun. Nýjum tæknilausnum sem hraða okkur úr grárri nútíð í græna framtíð sem nýtir auðlindir betur. Finnur leiðir til sjálfstæðis í orkumálum. Hreinsar vatn og loft. Virkjar heilann. Framtíðin verður betri, bjartari, heilsusamlegri og ódýrari ef við bara hættum að hlusta á afneitunar- og aðgerðarleysissinna. Þeirra sem berjast opinberlega gegn betri heimi. Um 2,5-3% af heimslosun gróðurhúsalofttegunda má rekja til flugs. Stærstur hluti þeirra jarðarbúa sem notar flugvélar erum við, efnaðasti hluti heimsbyggðarinnar. Flug kallar á tæknilausnir s.s. rafvæðingu og vetnisvæðingu sem frábær, framsækin flugfyrirtæki vinna nú hörðum höndum að. Lausnir sem er til þess gerð að þú getir haldið áfram að rápa um reikistjörnuna án þess að eyðileggja hana. Ráðstefnur eins og COP26 snúast meðal annars um það. Það má furðu sæta hvers vegna sumir ákveða að loka eyrum og augum fyrir stærsta vandamáli sem mannkynið hefur glímt við. Sönnunargögnin eru yfirþyrmandi og óyggjandi. Samt eru þeir til sem hvorki vilja leita lausna né tileinka sér lausnir sem gera lífið ódýara, umhverfisvænna og betra. Ágætur maður sagði nefnilega: „Ef þú ert kominn ofan í holu, hættu þá að moka.“ Við erum komin djúpt í holu sem sumir vilja halda áfram að grafa. Sú kynslóð sem hæst hrópar „hræsni“ verður ekki hér til að glíma við mestu og verstu áhrif loftslagsbreytinga af mannavöldum. Afeiðingar þess að ákveða að gera ekki neitt og berjast fyrir því að ekkert verði gert. Í dag er gereyðingavopnið sem við þurfum að eyða jarðefnaeldsneyti. Já, og meðan ég man. COP26 er kolefnisjöfnuð ráðstefna. Hversu oft hefur þú kolefnisjafnað þín ferðalög? Höfundur er vísindamiðlari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna (COP) Loftslagsmál Sævar Helgi Bragason Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Ævintýralegar eftiráskýringar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Iðkum nægjusemi, nýtum náttúruna Borghildur Gunnarsdóttir,Ósk Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Um þessar mundir berjast ýmsir, til dæmis þingmenn og ritstjórar, fyrir aðgerðarleysi í loftslagsmálum. Ötullega, þótt fá séu. Þau finna loftslagsþingi Sameinuðu þjóðanna, COP26, flest til foráttu. Í heilagri vandlætingu benda þau á allt fólkið sem þangað flykkist fljúgandi til að ræða lausnir við loftslagsvandanum. Já, loftslagsvandinn er af mannavöldum og mælanlegur. Staðreynd studd ótal sönnunargögnum. En hversu stórt er kolefnisspor ráðstefnunnar raunverulega? Lauslegir útreikningar benda til þess, að sporið sé um 60 þúsund tonn af koldíoxíði. Deilt niður á næstum 30 þúsund manns. Mestur hluti stafar af ferðalagi ráðstefnugesta til og frá Glasgow. Spor ríkasta fólksins, oftast ráðamanna sem ferðast á einkaþotum, er langstærst enda dreifist útblásturinn á mun færri farþega en í almennu flugi. Setjum þetta í samhengi. Á Íslandi nam losun frá úrgangi – því rusli sem við nennum ekki að flokka og endurvinna – 224 þúsund tonnum árið 2019, samkvæmt tölum frá Umhverfisstofnun. Úrgangurinn okkar, verðmætin sem við sóum, hefur því næstum fjórfalt stærra kolefnisspor en ráðstefnan í Glasgow. Á Íslandi nemur losun frá landbúnaði um 619 þúsund tonnum á ári. Ráðstefnusporið er því meira en tífalt minna. Er þá ótalin losun frá því hvernig við Íslendingar – og blessuð sauðkindin - höfum farið með íslenska jörð í gegnum tíðina. Sé landnotkun tekin með er árleg losun frá landnotkun á Íslandi 150 sinnum meiri en ráðstefnunnar. Málmiðnaður á Íslandi losar 33 sinnum meira árlega en ráðstefnan. Þá er gott að hafa í huga að dýrmætar (og frábærar!) afurðir málmiðnaðarins enda alltof oft í ruslinu en ekki endurvinnslu og endurnýtingu sem krefst margfalt minni orku. Sporið af flugferðum Íslendinganna fimmtíu sem sækja COP26 er í kringum 13 tonn. Álíka stórt og sex sparneytinna olíuknúinna bíla á ári. Af þeim eru nítján einstaklingar á vegum hins opinbera. Þessir sömu einstaklingar sýna ábyrgð með því að fækka öðrum ferðum í staðinn og taka einnig virkan þátt í Grænum skrefum ríkisstofnanna. Kannski er það óhófleg bjartsýni, jafnvel barnaleg, að vonast til þess að ráðstefnin skili meiri samdrætti í losun á heimsvísu en 60 þúsund tonn. Við vitum nú þegar að samþykkt var að stöðva eyðingu regnskóga fyrir árið 2030. Sú aðgerð mun draga úr heimslosun um milljarða tonna. 60 þúsund tonn fyrir milljarða tonna eru ágæt skipti. Eins gott að það standist. Það þarf samt að gera miklu betur. En svo má böl bæta með því að benda á annað verra. Mjög margt er gagnrýnivert við COP26 ráðstefnuna í Glasgow. Þá einkum fjarvera lykilleiðtoga. Metnaðarlaus markmið stórra ríkja. Loforð sem ekki verður staðið við. Sérhagsmunagæsla. Innantómt orðagjálfur alltof margra ráðamanna. Hvernig olíuríki beita málþófi til að hindra nauðsynlegar aðgerðir. Á ráðstefnunni er hins vegar líka fjöldi fólks sem vinnur af einurð að því að gera framtíð okkar og barna okkar betri. Að spennandi nýsköpun. Nýjum tæknilausnum sem hraða okkur úr grárri nútíð í græna framtíð sem nýtir auðlindir betur. Finnur leiðir til sjálfstæðis í orkumálum. Hreinsar vatn og loft. Virkjar heilann. Framtíðin verður betri, bjartari, heilsusamlegri og ódýrari ef við bara hættum að hlusta á afneitunar- og aðgerðarleysissinna. Þeirra sem berjast opinberlega gegn betri heimi. Um 2,5-3% af heimslosun gróðurhúsalofttegunda má rekja til flugs. Stærstur hluti þeirra jarðarbúa sem notar flugvélar erum við, efnaðasti hluti heimsbyggðarinnar. Flug kallar á tæknilausnir s.s. rafvæðingu og vetnisvæðingu sem frábær, framsækin flugfyrirtæki vinna nú hörðum höndum að. Lausnir sem er til þess gerð að þú getir haldið áfram að rápa um reikistjörnuna án þess að eyðileggja hana. Ráðstefnur eins og COP26 snúast meðal annars um það. Það má furðu sæta hvers vegna sumir ákveða að loka eyrum og augum fyrir stærsta vandamáli sem mannkynið hefur glímt við. Sönnunargögnin eru yfirþyrmandi og óyggjandi. Samt eru þeir til sem hvorki vilja leita lausna né tileinka sér lausnir sem gera lífið ódýara, umhverfisvænna og betra. Ágætur maður sagði nefnilega: „Ef þú ert kominn ofan í holu, hættu þá að moka.“ Við erum komin djúpt í holu sem sumir vilja halda áfram að grafa. Sú kynslóð sem hæst hrópar „hræsni“ verður ekki hér til að glíma við mestu og verstu áhrif loftslagsbreytinga af mannavöldum. Afeiðingar þess að ákveða að gera ekki neitt og berjast fyrir því að ekkert verði gert. Í dag er gereyðingavopnið sem við þurfum að eyða jarðefnaeldsneyti. Já, og meðan ég man. COP26 er kolefnisjöfnuð ráðstefna. Hversu oft hefur þú kolefnisjafnað þín ferðalög? Höfundur er vísindamiðlari.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun