Ósýnilegir karlar Sara Stef. Hildardóttir skrifar 16. júlí 2021 13:30 Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Mest lesið „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir Skoðun Hvað er fátækt? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Halldór 28.09.2024 Halldór Skoðun Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir skrifar Skoðun Takk, Gísli Marteinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fátækt? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun „Sýndu mér vini þína og ég sýni þér framtíð þína“ Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Evrópusambandið er í vanda Þórður Birgisson skrifar Skoðun Skynsemishyggja Miðflokksins hvarf hratt Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Þetta gengur ekki lengur! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun „Með Guði vinkonu okkar“ Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Græn vindorka Ásdís Hlökk Theodórsdóttir skrifar Skoðun Af hverju þetta tímabundna álag á útsvarið? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson skrifar Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Sjá meira
Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021).
Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir skrifar
Skoðun Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar
Skoðun Að eldast – ertu undirbúin? Hafdís Dögg Sveinbjarnardóttir ,Lára María Valgerðardóttir ,Magnús E. Smith skrifar
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Áskorun til hæstvirts fjármálaráðherra Sigurðar Inga Jóhanssonar frá sérfræðingum í klínískri sálfræði Haukur Haraldsson,Inga Hrefna,Sólveig Erna Jónsdóttir,Kristbjörg Þórisdóttir Skoðun