Stefnumörkun um málefni Norðurslóða Njáll Trausti Friðbertsson skrifar 7. maí 2021 10:30 Nú þegar Ísland skilar af sér formennsku í Norðurskautsráðinu — mikilvægasta vettvangi samstarfs og samráðs um málefni Norðurslóða, markar Alþingi stefnu í málefnum svæðisins. Sú stefna kveður á um að Íslandi muni sem friðsamt smáríki, miðja vegu milli norðurskautsríkjanna í austri og vestri taka virkan þátt og styðja við þá alþjóðlegu samvinnu um málefni norðurslóða sem hefur fest sig farsællega í sessi. Niðurstaða þverpólitísks starfshóps Sú stefnumörkun sem utanríkisráðherra hefur lagt fram og verður vonandi samþykkt á Alþingi á næstu vikum, byggir á niðurstöðum þverpólitísks starfshóps, sem ég átti sæti í. Hópnum var ætlað að móta stefnu í málefnum norðurslóða út frá víðu sjónarhorni, svo sem vistfræðilegu, efnahagslegu, pólitísku og út frá öryggi. 19 áhersluþættir í Norðurslóðastefnunni Lagt var til að norðurslóðastefna Íslands miði að eftirfarandi nítján áhersluþáttum sem snúa að umhverfismálum og sjálfbærni, öryggismálum, leit og björgun, efnahagstækifærum og innviðauppbyggingu, vísindum og nýsköpun og atvinnuuppbyggingu en allar miða þær að því að gæta hagsmuna Íslands og tryggja velferð íbúa Norðurslóða. Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um málefni norðurslóða á grundvelli gilda sem höfð hafa verið að leiðarljósi í íslenskri utanríkisstefnu - m.a. um frið, lýðræði, mannréttindi og jafnrétti. Ísland styðji áfram við Norðurskautsráðið og efli það sem mikilvægasta vettvang til samráðs og samstarfs um málefni svæðisins. Lögð verði áhersla á friðsamlega lausn deilumála sem upp kunna að koma á norðurslóðum og virða ber alþjóðalög, þar á meðal hafréttarsamning Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlega mannréttindasáttmála. Sjálfbær þróun verði leiðarljós samstarfsins og tekið sé mið af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Lögð verði áhersla á viðspyrnu gegn loftslagsbreytingum og viðbrögðum við neikvæðum áhrifum þeirra á norðurslóðum. Umhverfisvernd verði í öndvegi á Norðurslóðum, verndun lífríkis og líffræðileg fjölbreytni. Staðinn vörður um heilbrigði hafsins og unnið gegn ógnum sem felast í súrnun sjávar og hvers konar mengun í hafi. Lögð áhersla á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis á norðurslóðum og brennslu svartolíu til siglinga. Aðgengi að endurnýjanlegum orkugjöfum aukið og ráðist í aðgerðir til orkuskipta. Sjónum beint að velferð íbúa norðurslóða, möguleikum þeirra til lífsafkomu og aðgengi að stafrænum fjarskiptum, menntun og heilbrigðisþjónustu. Stutt við réttindi frumbyggja og jafnrétti í hvívetna, sem og viðleitni til verndunar menningararfs og tungu þjóða norðurslóða. Leiðarljós við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum verði sjálfbærni og ábyrg umgengni við auðlindir. Ísland efli viðskipti og samstarf á sviði atvinnulífs, mennta og þjónustu innan norðurslóða, ekki síst við Grænland og Færeyjar. Vöktun og öryggi í samgöngum á hafi og í lofti, verði efld, meðal annars með betri fjarskiptum og útbreiðslu gervihnattakerfa eins og við gervihnattaleiðsögu. Styrkja leitar og björgunargetu, auk viðbragðs við mengunarslysum með uppbyggingu innlends björgunarklasa og alþjóðlegt samstarfs. Öryggishagsmuna á norðurslóðum verði gætt á borgaralegum forsendum og á grundvelli þjóðaröryggisstefnu Íslands. Þar verði þróun öryggismála vöktuð í samráði við Norðurlönd og önnur bandalagsríki Íslands í NATO. Mælt gegn hervæðingu Norðurslóða og stuðlað að friði og stöðugleika svæðisins. Vaxandi áhugi aðila utan svæðisins á málefnum norðurslóða verði tekið fagnandi, virði þeir alþjóðalög og stöðu norðurskautsríkjanna átta, og fari fram með friðsamlegum og sjálfbærum hætti. Staða og ímynd Íslands sem norðurslóðaríkis styrkt með aukinni innlendri vísindaþekkingu, menntun og sérhæfingu í málefnum norðurslóða. Stutt verði við alþjóðlegt vísindasamstarf á norðurslóðum og miðlun á niðurstöðum vísindarannsókna. Innlent rannsóknastarf eflt meðal annars með mótun rannsóknaáætlunar um norðurslóðir. Byggt verði á árangri „Hringborðs norðurslóða“ og skapa því umgjörð til framtíðar með því að koma á fót sjálfseignarstofnun um Norðurslóðamál. Akureyri verði efld enn frekar sem miðstöð norðurslóðamála á Íslandi. Það verði gert með stuðningi við mennta- og rannsóknastofnanir og þekkingarsetur, auknu innlendu samráði og samstarfi um málefni norðurslóða. Þungi í þjóðmálaumræðu komandi tíma Ofangreint undirstrikar mikilvægi norðurslóða í hagsmunum Íslands en ekki síður mikilvægi svæðisins í alþjóðlegri umræðu vegna örra umhverfisbreytinga af völdum hlýnunar loftslags. Málefni norðurslóða vega þannig stöðugt þyngra í þjóðmálaumræðu okkar og verða líkleg þungamiðja stjórnmála hér á komandi tímum. Höfundur er þingmaður Norðausturkjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Njáll Trausti Friðbertsson Alþingi Norðurslóðir Utanríkismál Alþingiskosningar 2021 Sjálfstæðisflokkurinn Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Núna er næst! Bjarney Bjarnadóttir,Jóhanna M. Þorvaldsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Nú þegar Ísland skilar af sér formennsku í Norðurskautsráðinu — mikilvægasta vettvangi samstarfs og samráðs um málefni Norðurslóða, markar Alþingi stefnu í málefnum svæðisins. Sú stefna kveður á um að Íslandi muni sem friðsamt smáríki, miðja vegu milli norðurskautsríkjanna í austri og vestri taka virkan þátt og styðja við þá alþjóðlegu samvinnu um málefni norðurslóða sem hefur fest sig farsællega í sessi. Niðurstaða þverpólitísks starfshóps Sú stefnumörkun sem utanríkisráðherra hefur lagt fram og verður vonandi samþykkt á Alþingi á næstu vikum, byggir á niðurstöðum þverpólitísks starfshóps, sem ég átti sæti í. Hópnum var ætlað að móta stefnu í málefnum norðurslóða út frá víðu sjónarhorni, svo sem vistfræðilegu, efnahagslegu, pólitísku og út frá öryggi. 19 áhersluþættir í Norðurslóðastefnunni Lagt var til að norðurslóðastefna Íslands miði að eftirfarandi nítján áhersluþáttum sem snúa að umhverfismálum og sjálfbærni, öryggismálum, leit og björgun, efnahagstækifærum og innviðauppbyggingu, vísindum og nýsköpun og atvinnuuppbyggingu en allar miða þær að því að gæta hagsmuna Íslands og tryggja velferð íbúa Norðurslóða. Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um málefni norðurslóða á grundvelli gilda sem höfð hafa verið að leiðarljósi í íslenskri utanríkisstefnu - m.a. um frið, lýðræði, mannréttindi og jafnrétti. Ísland styðji áfram við Norðurskautsráðið og efli það sem mikilvægasta vettvang til samráðs og samstarfs um málefni svæðisins. Lögð verði áhersla á friðsamlega lausn deilumála sem upp kunna að koma á norðurslóðum og virða ber alþjóðalög, þar á meðal hafréttarsamning Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlega mannréttindasáttmála. Sjálfbær þróun verði leiðarljós samstarfsins og tekið sé mið af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Lögð verði áhersla á viðspyrnu gegn loftslagsbreytingum og viðbrögðum við neikvæðum áhrifum þeirra á norðurslóðum. Umhverfisvernd verði í öndvegi á Norðurslóðum, verndun lífríkis og líffræðileg fjölbreytni. Staðinn vörður um heilbrigði hafsins og unnið gegn ógnum sem felast í súrnun sjávar og hvers konar mengun í hafi. Lögð áhersla á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis á norðurslóðum og brennslu svartolíu til siglinga. Aðgengi að endurnýjanlegum orkugjöfum aukið og ráðist í aðgerðir til orkuskipta. Sjónum beint að velferð íbúa norðurslóða, möguleikum þeirra til lífsafkomu og aðgengi að stafrænum fjarskiptum, menntun og heilbrigðisþjónustu. Stutt við réttindi frumbyggja og jafnrétti í hvívetna, sem og viðleitni til verndunar menningararfs og tungu þjóða norðurslóða. Leiðarljós við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum verði sjálfbærni og ábyrg umgengni við auðlindir. Ísland efli viðskipti og samstarf á sviði atvinnulífs, mennta og þjónustu innan norðurslóða, ekki síst við Grænland og Færeyjar. Vöktun og öryggi í samgöngum á hafi og í lofti, verði efld, meðal annars með betri fjarskiptum og útbreiðslu gervihnattakerfa eins og við gervihnattaleiðsögu. Styrkja leitar og björgunargetu, auk viðbragðs við mengunarslysum með uppbyggingu innlends björgunarklasa og alþjóðlegt samstarfs. Öryggishagsmuna á norðurslóðum verði gætt á borgaralegum forsendum og á grundvelli þjóðaröryggisstefnu Íslands. Þar verði þróun öryggismála vöktuð í samráði við Norðurlönd og önnur bandalagsríki Íslands í NATO. Mælt gegn hervæðingu Norðurslóða og stuðlað að friði og stöðugleika svæðisins. Vaxandi áhugi aðila utan svæðisins á málefnum norðurslóða verði tekið fagnandi, virði þeir alþjóðalög og stöðu norðurskautsríkjanna átta, og fari fram með friðsamlegum og sjálfbærum hætti. Staða og ímynd Íslands sem norðurslóðaríkis styrkt með aukinni innlendri vísindaþekkingu, menntun og sérhæfingu í málefnum norðurslóða. Stutt verði við alþjóðlegt vísindasamstarf á norðurslóðum og miðlun á niðurstöðum vísindarannsókna. Innlent rannsóknastarf eflt meðal annars með mótun rannsóknaáætlunar um norðurslóðir. Byggt verði á árangri „Hringborðs norðurslóða“ og skapa því umgjörð til framtíðar með því að koma á fót sjálfseignarstofnun um Norðurslóðamál. Akureyri verði efld enn frekar sem miðstöð norðurslóðamála á Íslandi. Það verði gert með stuðningi við mennta- og rannsóknastofnanir og þekkingarsetur, auknu innlendu samráði og samstarfi um málefni norðurslóða. Þungi í þjóðmálaumræðu komandi tíma Ofangreint undirstrikar mikilvægi norðurslóða í hagsmunum Íslands en ekki síður mikilvægi svæðisins í alþjóðlegri umræðu vegna örra umhverfisbreytinga af völdum hlýnunar loftslags. Málefni norðurslóða vega þannig stöðugt þyngra í þjóðmálaumræðu okkar og verða líkleg þungamiðja stjórnmála hér á komandi tímum. Höfundur er þingmaður Norðausturkjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun