ESB og íslenskt fullveldi Ólafur Ísleifsson skrifar 25. apríl 2021 09:00 Í liðinni viku voru á Alþingi ræddar tillögur Viðreisnar um að ganga í Evrópusambandið (ESB) og að taka upp evruna sem gjaldmiðil á Íslandi. Í sjálfu sér er ágætt er að efna til umræðu um þessi mál til að draga fram helstu sjónarmið og skerpa línur um afstöðu stjórnmálaflokka til þessara málefna. Í umræðunni um evruna benti ég á að ytri áföll eru óhjákvæmilegur fylgifiskur hins íslenska hagkerfis. Þau birtast sem verðfall á íslenskum afurðum á erlendum mörkuðum, aflabresti og slíkum þáttum. Ytri áföll hafa afleiðingar. Þau leiða af sér að tekjur þjóðarinnar dragast saman. Íslendingar þekkja vel að yfirleitt leiða slík ytri áföll af sér fall á gengi krónunnar. Gengisfallið verður þá birtingarmynd höggsins á þjóðarbúið. Tilboð Viðreisnar um aukið atvinnuleysi Værum við hér með evru væri þessi möguleiki á að dreifa byrðunum á alla landsmenn ekki fyrir hendi. Ríkisfjármálin geta ekki tekið höggið nema að hluta til af því að niðurskurði útgjalda og skattahækkunum eru takmörk sett. Þá er aðeins einn möguleiki eftir: Vinnumarkaðurinn. Laun eru ekki giska sveigjanleg niður á við og þá stendur eftir atvinnan; fyrirtækin ráða ekki við launagreiðslur og verða að segja upp fólki. Höggið vegna ytri áfalla birtist í auknu atvinnuleysi þegar aðlögun með falli krónunnar er útilokuð eftir að henni hefur verið kastað brott fyrir evruna. Höggið dreifist ekki á landsmenn heldur lendir þyngst á þeim sem verða fyrir atvinnumissi. Tilboð um afsal fullveldis í gjaldeyris- og peningmálum Evrunni er stjórnað af Evrópska seðlabankanum í Frankfurt. Engum blöðum er um það að fletta að við ákvarðanir bankans vega þyngst þýskir og franskir hagsmunir enda eru Þýskaland og Frakkland með hinu öfluga samstarfi sín á milli burðarásarnir í bandalaginu. Útilokað má telja með öllu að íslensk sjónarmið gætu haft minnstu áhrif á ákvarðanir bankans nema þau féllu að hagsmunum stóru ríkjanna. Þetta þýðir að í peningamálum yrðu Íslendingar ofurseldir hagsmunum Þjóðverja og Frakka að meginstefnu til. Við slíkt væri ekki búandi. Tillögu Viðreisnar um að taka upp evruna verður að meta í þessu ljósi. Tenging við norsku olíukrónuna? Nei takk. Finnar hafa einir þjóða á Norðurlöndum tekið upp evruna. Hvorki Danir né Svíar hafa gert það en danski seðlabankinn hefur það meginverkefni að líma dönsku krónuna fasta við evruna. Norska krónan er olíumynt í þeim skilningi að hún er viðkvæm fyrir verðbreytingum á olíu á heimsmarkaði. Allar hugmyndir um að tengja íslensku krónuna við þá norsku falla um sjálfar sig af þessari ástæðu enda getum við ekki átt hag atvinnufyrirtækja og heimila landsmanna beinlínis undir því hvernig viðrar á heimsmarkaði fyrir olíu. Misjöfn reynsla af ESB Tillögur Viðreisnar um aðild að ESB og upptöku evru koma spánskt fyrir sjónir. Er ESB á þeim buxum að taka við nýjum umsækjendum verandi í sárum eftir brotthvarf Breta? Reynslan talar sínu máli um þessar tillögur Viðreisnar. Alkunnugt er hvernig ESB stóð með öðrum að því að svipta Grikki fullveldi sínu og sjálfstæði eftir hið alþjóðlega fjármálahrun. Heil kynslóð í Grikklandi sér ekki til sólar í fjárhagslegu tilliti eftir meðferðina. ESB lagðist gegn okkur Íslendingum í Icesave-málinu þar sem tvær aðildarþjóðir héldu uppi ólögvörðum kröfum á þjóðina sem með réttu átti heima í þrotabúi hins fallna Landsbanka eins og staðfest var með dómi EFTA-dómstólsins. Hákarlaauglýsingar um manndrápsklyfjar Í greinargerð með þingsályktunartillögu Viðreisnar um endurupptöku viðræðna um aðild að Evrópusambandinu segir að smáríki séu veikari í tvíhliða samstarfi en fjölþjóðasamstarfi og sé Icesave-deilan til marks um það. Er það svo? Sumir af stofnendum og helstu fyrirmennum Viðreisnar vildu ganga lengst allra við að láta undan kröfum Breta og Hollendinga, stofnuðu samtök og stóðu fyrir hákarlaauglýsingum til að hræða fólk til fylgilags við að þjóðin tæki á sig manndrápsklyfjar. Þessari framgöngu hafnaði þjóðin í þjóðaratkvæðagreiðslu. Sérkennilegt verður að telja, jafnvel í meira lagi, að Viðreisn skuli í ljósi þessarar forsögu bera Icesave-málið fram sem rökstuðning fyrir aðild Íslendinga að ESB. Orkupakkarnir og áhugi á orkuauðlindum íslensku þjóðarinnar Íslendingar hafa kynnst áhuga ESB á orkuauðlindum þjóðarinnar. Fyrir liggur greining á afleiðingum þess að gangast undir Evrópureglur í orkumálum. Hún birtist í lögfræðilegri álitsgerð Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst og Stefáns Más Stefánssonar um þriðja orkupakkann. Þessir lögfræðilegu ráðunautar ríkisstjórnarinnar lýsa hvernig erlendum aðilum eru falin a.m.k. óbein áhrif á skipulag, ráðstöfun og nýtingu mikilvægra orkuauðlinda þjóðarinnar verði lagður sæstrengur undir Evrópureglum að ströndum landsins. Segja þeir slíkt valdframsal ekki geta talist minni háttar og bæta við að þessu megi „með einhverri einföldun, líkja við að ESA væri falið vald til að ákveða leyfilegan hámarksafla ríkja á sviði sjávarútvegs." Tilboð um afsal fullveldis yfir orkuauðlindum þjóðarinnar Viðreisn reyndist við umræður um þriðja orkupakkann eins og flestir aðrir stjórnmálaflokkar ófáanleg til að ræða efni þessarar álitsgerðar og hinar þungvægu röksemdir gegn honum sem þar er að finna. Héldu talsmenn hennar fram að orkupakkinn snerist um þætti á borð við neytendavernd. Tillaga flokksins um viðræður um aðild að ESB felur í sér tilboð um afsal fullveldis yfir mikilvægum orkuauðlindum þjóðarinnar. ESB leyfði ekki varnir í þágu heilbrigðis búfjárstofna og lýðheilsu Íslendingar þekkja líka kröfur ESB um að ekki megi verja íslenska búfjárstofna, sem sökum einangrunar eru varnarlausir gagnvart landlægum búfjársjúkdómum í Evrópu öldum saman. Málið snýst um heilbrigði búfjárstofna og lýðheilsu. Málið hefur sáralitla þýðingu fyrir ESB en grundvallarþýðingu hér á landi. Viðleitni íslenskra stjórnvalda til að ná samkomulagi við ESB skilaði engum árangri. Frystiskyldunni, sem færustu sérfræðingar telja nauðsynlega, yrði að aflétta. Við það situr með tilheyrandi óvissu um heilbrigði og lýðheilsu vegna hörku og óbilgirni af hálfu ESB. Aðild að ESB kemur ekki til greina Tillögur Viðreisnar hafa þann kost að þær skerpa línur um afstöðu til ESB og evrunnar. Hér hefur ekki verið fjallað nema um nokkra þætti málsins. Til dæmis er ekki vikið að sjávarútvegshagsmunum Íslendinga enda er sjávarútvegur hvergi nefndur í umræddum tillögum, landbúnaður ekki heldur. Niðurstaðan er engu að síður skýr. Hvorki aðild að ESB né upptaka evru sem gjaldmiðils í landinu þjónar íslenskum hagsmunum né samrýmist fullveldi og yfirráðum þjóðarinnar yfir auðlindum til lands og sjávar. Höfundur er Alþingismaður Miðflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Ísleifsson Evrópusambandið Miðflokkurinn Íslenska krónan Skoðun: Kosningar 2021 Utanríkismál Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Sjá meira
Í liðinni viku voru á Alþingi ræddar tillögur Viðreisnar um að ganga í Evrópusambandið (ESB) og að taka upp evruna sem gjaldmiðil á Íslandi. Í sjálfu sér er ágætt er að efna til umræðu um þessi mál til að draga fram helstu sjónarmið og skerpa línur um afstöðu stjórnmálaflokka til þessara málefna. Í umræðunni um evruna benti ég á að ytri áföll eru óhjákvæmilegur fylgifiskur hins íslenska hagkerfis. Þau birtast sem verðfall á íslenskum afurðum á erlendum mörkuðum, aflabresti og slíkum þáttum. Ytri áföll hafa afleiðingar. Þau leiða af sér að tekjur þjóðarinnar dragast saman. Íslendingar þekkja vel að yfirleitt leiða slík ytri áföll af sér fall á gengi krónunnar. Gengisfallið verður þá birtingarmynd höggsins á þjóðarbúið. Tilboð Viðreisnar um aukið atvinnuleysi Værum við hér með evru væri þessi möguleiki á að dreifa byrðunum á alla landsmenn ekki fyrir hendi. Ríkisfjármálin geta ekki tekið höggið nema að hluta til af því að niðurskurði útgjalda og skattahækkunum eru takmörk sett. Þá er aðeins einn möguleiki eftir: Vinnumarkaðurinn. Laun eru ekki giska sveigjanleg niður á við og þá stendur eftir atvinnan; fyrirtækin ráða ekki við launagreiðslur og verða að segja upp fólki. Höggið vegna ytri áfalla birtist í auknu atvinnuleysi þegar aðlögun með falli krónunnar er útilokuð eftir að henni hefur verið kastað brott fyrir evruna. Höggið dreifist ekki á landsmenn heldur lendir þyngst á þeim sem verða fyrir atvinnumissi. Tilboð um afsal fullveldis í gjaldeyris- og peningmálum Evrunni er stjórnað af Evrópska seðlabankanum í Frankfurt. Engum blöðum er um það að fletta að við ákvarðanir bankans vega þyngst þýskir og franskir hagsmunir enda eru Þýskaland og Frakkland með hinu öfluga samstarfi sín á milli burðarásarnir í bandalaginu. Útilokað má telja með öllu að íslensk sjónarmið gætu haft minnstu áhrif á ákvarðanir bankans nema þau féllu að hagsmunum stóru ríkjanna. Þetta þýðir að í peningamálum yrðu Íslendingar ofurseldir hagsmunum Þjóðverja og Frakka að meginstefnu til. Við slíkt væri ekki búandi. Tillögu Viðreisnar um að taka upp evruna verður að meta í þessu ljósi. Tenging við norsku olíukrónuna? Nei takk. Finnar hafa einir þjóða á Norðurlöndum tekið upp evruna. Hvorki Danir né Svíar hafa gert það en danski seðlabankinn hefur það meginverkefni að líma dönsku krónuna fasta við evruna. Norska krónan er olíumynt í þeim skilningi að hún er viðkvæm fyrir verðbreytingum á olíu á heimsmarkaði. Allar hugmyndir um að tengja íslensku krónuna við þá norsku falla um sjálfar sig af þessari ástæðu enda getum við ekki átt hag atvinnufyrirtækja og heimila landsmanna beinlínis undir því hvernig viðrar á heimsmarkaði fyrir olíu. Misjöfn reynsla af ESB Tillögur Viðreisnar um aðild að ESB og upptöku evru koma spánskt fyrir sjónir. Er ESB á þeim buxum að taka við nýjum umsækjendum verandi í sárum eftir brotthvarf Breta? Reynslan talar sínu máli um þessar tillögur Viðreisnar. Alkunnugt er hvernig ESB stóð með öðrum að því að svipta Grikki fullveldi sínu og sjálfstæði eftir hið alþjóðlega fjármálahrun. Heil kynslóð í Grikklandi sér ekki til sólar í fjárhagslegu tilliti eftir meðferðina. ESB lagðist gegn okkur Íslendingum í Icesave-málinu þar sem tvær aðildarþjóðir héldu uppi ólögvörðum kröfum á þjóðina sem með réttu átti heima í þrotabúi hins fallna Landsbanka eins og staðfest var með dómi EFTA-dómstólsins. Hákarlaauglýsingar um manndrápsklyfjar Í greinargerð með þingsályktunartillögu Viðreisnar um endurupptöku viðræðna um aðild að Evrópusambandinu segir að smáríki séu veikari í tvíhliða samstarfi en fjölþjóðasamstarfi og sé Icesave-deilan til marks um það. Er það svo? Sumir af stofnendum og helstu fyrirmennum Viðreisnar vildu ganga lengst allra við að láta undan kröfum Breta og Hollendinga, stofnuðu samtök og stóðu fyrir hákarlaauglýsingum til að hræða fólk til fylgilags við að þjóðin tæki á sig manndrápsklyfjar. Þessari framgöngu hafnaði þjóðin í þjóðaratkvæðagreiðslu. Sérkennilegt verður að telja, jafnvel í meira lagi, að Viðreisn skuli í ljósi þessarar forsögu bera Icesave-málið fram sem rökstuðning fyrir aðild Íslendinga að ESB. Orkupakkarnir og áhugi á orkuauðlindum íslensku þjóðarinnar Íslendingar hafa kynnst áhuga ESB á orkuauðlindum þjóðarinnar. Fyrir liggur greining á afleiðingum þess að gangast undir Evrópureglur í orkumálum. Hún birtist í lögfræðilegri álitsgerð Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst og Stefáns Más Stefánssonar um þriðja orkupakkann. Þessir lögfræðilegu ráðunautar ríkisstjórnarinnar lýsa hvernig erlendum aðilum eru falin a.m.k. óbein áhrif á skipulag, ráðstöfun og nýtingu mikilvægra orkuauðlinda þjóðarinnar verði lagður sæstrengur undir Evrópureglum að ströndum landsins. Segja þeir slíkt valdframsal ekki geta talist minni háttar og bæta við að þessu megi „með einhverri einföldun, líkja við að ESA væri falið vald til að ákveða leyfilegan hámarksafla ríkja á sviði sjávarútvegs." Tilboð um afsal fullveldis yfir orkuauðlindum þjóðarinnar Viðreisn reyndist við umræður um þriðja orkupakkann eins og flestir aðrir stjórnmálaflokkar ófáanleg til að ræða efni þessarar álitsgerðar og hinar þungvægu röksemdir gegn honum sem þar er að finna. Héldu talsmenn hennar fram að orkupakkinn snerist um þætti á borð við neytendavernd. Tillaga flokksins um viðræður um aðild að ESB felur í sér tilboð um afsal fullveldis yfir mikilvægum orkuauðlindum þjóðarinnar. ESB leyfði ekki varnir í þágu heilbrigðis búfjárstofna og lýðheilsu Íslendingar þekkja líka kröfur ESB um að ekki megi verja íslenska búfjárstofna, sem sökum einangrunar eru varnarlausir gagnvart landlægum búfjársjúkdómum í Evrópu öldum saman. Málið snýst um heilbrigði búfjárstofna og lýðheilsu. Málið hefur sáralitla þýðingu fyrir ESB en grundvallarþýðingu hér á landi. Viðleitni íslenskra stjórnvalda til að ná samkomulagi við ESB skilaði engum árangri. Frystiskyldunni, sem færustu sérfræðingar telja nauðsynlega, yrði að aflétta. Við það situr með tilheyrandi óvissu um heilbrigði og lýðheilsu vegna hörku og óbilgirni af hálfu ESB. Aðild að ESB kemur ekki til greina Tillögur Viðreisnar hafa þann kost að þær skerpa línur um afstöðu til ESB og evrunnar. Hér hefur ekki verið fjallað nema um nokkra þætti málsins. Til dæmis er ekki vikið að sjávarútvegshagsmunum Íslendinga enda er sjávarútvegur hvergi nefndur í umræddum tillögum, landbúnaður ekki heldur. Niðurstaðan er engu að síður skýr. Hvorki aðild að ESB né upptaka evru sem gjaldmiðils í landinu þjónar íslenskum hagsmunum né samrýmist fullveldi og yfirráðum þjóðarinnar yfir auðlindum til lands og sjávar. Höfundur er Alþingismaður Miðflokksins.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun