Kæri frambjóðandi! Ragnar Þór Pétursson skrifar 4. febrúar 2021 11:00 Nú styttist í kosningar og þá fara þau sem ganga með þingmanninn í maganum að setja sig í stellingar. Að mínu mati geta þau tæplega átt erindi í stýrishús lýðræðisins við Austurvöll sem ekki hafa skoðun – eða hafa að minnsta kosti ígrundað menntamál. Þess vegna skora ég á þig, kæri frambjóðandi, að setjast niður með sjálfum þér og hugsa örlítið um þau mál. Ég skal gefa þér nokkrar spurningar til að byrja á: 1. Hvert er hlutverk menntakerfisins? Í stóra samhenginu ríkir tiltölulega mikil sátt um megintilgang menntakerfisins á Íslandi. Við erum heppin að sækja samfélagsgerð okkar að nokkru leyti til framsækinna lýðræðisþjóða. Þess vegna, kæri frambjóðandi, veljum við líka fólk eins og þig til að stýra landinu en treystum ekki á stjórnarfar ofríkis. Skólinn hefur það hlutverk að hjálpa mannlífinu í landinu að blómstra. Ólík sjónarmið eru uppi um það með hvaða hætti það verður best gert en hér hjálpar að þú, sem hyggst gefa kost á þér til stjórnmálaþátttöku, veist að meginhlutverk þessa tveggja kerfa, menntakerfisins og stjórnmálanna, er hið sama. Með því að leggja hugmyndir þínar og annarra um menntamál á þessa vogarskál getur þú vandað og eflt hugsun þína og orðið að meira gagni. 2. Hvernig viðheld ég víðsýninni? Líf þingmanna er ekki dans á rósum. Þeim er ætlað að sýna eigin sannfæringu fullan trúnað en þurfa um leið að gera málamiðlanir. Þeir búa við samfélagsumræðu sem getur verið bæði óvægin og ósanngjörn og sæta oft gagnrýni eða jafnvel aðkasti vegna starfa sinna. Um þingmenn eru gjarnan felldir dómar út frá mjög takmörkuðum forsendum. Það er örugglega ekki auðvelt að viðhalda víðsýni við slíkar aðstæður. Þá er takmörkuð þolinmæði fyrir flóknum málum og töluverð eftirspurn eftir einföldunum. Þetta nefni ég því menntamál eru snúin eins og önnur mál sem lúta að kerfum utan um flóknasta viðfangsefni veraldar, mannshugann. Menntakerfið snýst um verðug viðfangsefni og krefjandi áskoranir. Þótt kjósendur hafi ekki endilega þolinmæði fyrir því að þú nálgist menntamál og umræðu um þau af þeirri aðgæslu og víðsýni sem viðfangsefnið krefst hvet ég þig til þess að láta ekki hugsun þína eða tjáningu um menntamál líða fyrir það. Forðastu alhæfingar, skyndilausnir og tilraunir til að smætta menntamál niður í einföld viðfangsefni. 3. Við hvern á ég að tala? Þrátt fyrir hugmyndir margra um annað er menntakerfið fullt af fólki sem vill gera betur, taka þátt í þróun og vinna með öðru fólki að umbótum. Á það við um nemendur, foreldra og starfsfólk skólanna. Nálgastu þetta fólk og talaðu við það. Reyndu að vera upplýst og umbótamiðað afl í íslensku samfélagi. Hér skiptir ekki máli hvort þú ert í stjórn eða stjórnarandstöðu. Það skiptir ekki einu sinni máli hvort þú kemst inn á þing. Menntakerfið kemur okkur öllum við og er á ábyrgð okkar allra. Ræddu við börnin þín eða önnur skyldmenni sem stunda nám. Talaðu við kennara og aflaðu þér innsýnar í heim þeirra. Þú munt hvergi koma að tómum kofanum leitir þú í einlægni eftir samtali og samvinnu um menntamál. Ef þú veist ekki hvert þú átt að snúa þér, hafðu þá samband, ég skal greiða götu þína. Hvað sem þú gerir, ekki mynda þér afstöðu til menntamála í tómarúmi. 4. Hver eru brýnustu verkefnin? Kæri frambjóðandi, það er metnaðarfullt að bjóða sig fram til ábyrgðarstarfa á tímum sem þessum. Takk fyrir það! Miklir óvissutímar standa yfir og samfélag okkar hefur, eins og önnur samfélög, tekið á sig þung högg. Mig langar vinsamlegast að benda þér á nokkur atriði sem ég held að sé mikilvægt fyrir þig að vita. Í fyrsta lagi þetta: Erfiðleikarnir vegna heimsfaraldurs afhjúpuðu styrkleika í íslensku menntakerfi sem mikilvægt er að virða og varðveita. Gríðarlega öflug starfsþróun og aðlögunarhæfni er í kerfinu, óháð aldri nemenda og námsviðfangi. Hins vegar er námsval í íslensku samfélagi of einsleitt og mikilvægt er að auka veg og virðingu alls náms og leggja list- og verknám að jöfnu við hefðbundið bóknám. Þá þarf menntakerfið að draga dám af þeim nútíma og þeirri framtíð sem nemendur lifa og hrærast í. Afar brýnt er að fylgjast náið með ólíkum hópum í samfélaginu til að tryggja að námið stuðli í raun og veru að þroska og framförum. Hér skiptir máli að huga m.a. að félagslegri stöðu, aldri, kynferði og uppruna (ekki falla í þá gryfju að hafa aðeins áhuga á einu af þessu). Loks þarftu að vita að íslenskt menntakerfi er enn í gjörgæslu þegar kemur að sjálfbærni. Kennaraskortur eru raunverulegur og alvarlegur. Hann er á öllum skólastigum. Síðustu ár hefur að nokkru leyti tekist að snúa að hægja á eða snúa við þeirri alvarlegu þróun sem einkenndi Ísland of lengi og ánægjulegt er hve aðsókn í kennaranám hefur aukist á síðustu misserum. Það verður krefjandi að koma í veg fyrir bakslag í þeim efnum. Það verður hins vegar að takast og tekst vonandi ef við ákveðum öll að tækla þetta grundvallarmál, menntunina, af sameiginlegri ábyrgð. Gangi þér vel! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Skóla - og menntamál Ragnar Þór Pétursson Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Ævintýralegar eftiráskýringar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Iðkum nægjusemi, nýtum náttúruna Borghildur Gunnarsdóttir,Ósk Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hægt með krónunni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Nú styttist í kosningar og þá fara þau sem ganga með þingmanninn í maganum að setja sig í stellingar. Að mínu mati geta þau tæplega átt erindi í stýrishús lýðræðisins við Austurvöll sem ekki hafa skoðun – eða hafa að minnsta kosti ígrundað menntamál. Þess vegna skora ég á þig, kæri frambjóðandi, að setjast niður með sjálfum þér og hugsa örlítið um þau mál. Ég skal gefa þér nokkrar spurningar til að byrja á: 1. Hvert er hlutverk menntakerfisins? Í stóra samhenginu ríkir tiltölulega mikil sátt um megintilgang menntakerfisins á Íslandi. Við erum heppin að sækja samfélagsgerð okkar að nokkru leyti til framsækinna lýðræðisþjóða. Þess vegna, kæri frambjóðandi, veljum við líka fólk eins og þig til að stýra landinu en treystum ekki á stjórnarfar ofríkis. Skólinn hefur það hlutverk að hjálpa mannlífinu í landinu að blómstra. Ólík sjónarmið eru uppi um það með hvaða hætti það verður best gert en hér hjálpar að þú, sem hyggst gefa kost á þér til stjórnmálaþátttöku, veist að meginhlutverk þessa tveggja kerfa, menntakerfisins og stjórnmálanna, er hið sama. Með því að leggja hugmyndir þínar og annarra um menntamál á þessa vogarskál getur þú vandað og eflt hugsun þína og orðið að meira gagni. 2. Hvernig viðheld ég víðsýninni? Líf þingmanna er ekki dans á rósum. Þeim er ætlað að sýna eigin sannfæringu fullan trúnað en þurfa um leið að gera málamiðlanir. Þeir búa við samfélagsumræðu sem getur verið bæði óvægin og ósanngjörn og sæta oft gagnrýni eða jafnvel aðkasti vegna starfa sinna. Um þingmenn eru gjarnan felldir dómar út frá mjög takmörkuðum forsendum. Það er örugglega ekki auðvelt að viðhalda víðsýni við slíkar aðstæður. Þá er takmörkuð þolinmæði fyrir flóknum málum og töluverð eftirspurn eftir einföldunum. Þetta nefni ég því menntamál eru snúin eins og önnur mál sem lúta að kerfum utan um flóknasta viðfangsefni veraldar, mannshugann. Menntakerfið snýst um verðug viðfangsefni og krefjandi áskoranir. Þótt kjósendur hafi ekki endilega þolinmæði fyrir því að þú nálgist menntamál og umræðu um þau af þeirri aðgæslu og víðsýni sem viðfangsefnið krefst hvet ég þig til þess að láta ekki hugsun þína eða tjáningu um menntamál líða fyrir það. Forðastu alhæfingar, skyndilausnir og tilraunir til að smætta menntamál niður í einföld viðfangsefni. 3. Við hvern á ég að tala? Þrátt fyrir hugmyndir margra um annað er menntakerfið fullt af fólki sem vill gera betur, taka þátt í þróun og vinna með öðru fólki að umbótum. Á það við um nemendur, foreldra og starfsfólk skólanna. Nálgastu þetta fólk og talaðu við það. Reyndu að vera upplýst og umbótamiðað afl í íslensku samfélagi. Hér skiptir ekki máli hvort þú ert í stjórn eða stjórnarandstöðu. Það skiptir ekki einu sinni máli hvort þú kemst inn á þing. Menntakerfið kemur okkur öllum við og er á ábyrgð okkar allra. Ræddu við börnin þín eða önnur skyldmenni sem stunda nám. Talaðu við kennara og aflaðu þér innsýnar í heim þeirra. Þú munt hvergi koma að tómum kofanum leitir þú í einlægni eftir samtali og samvinnu um menntamál. Ef þú veist ekki hvert þú átt að snúa þér, hafðu þá samband, ég skal greiða götu þína. Hvað sem þú gerir, ekki mynda þér afstöðu til menntamála í tómarúmi. 4. Hver eru brýnustu verkefnin? Kæri frambjóðandi, það er metnaðarfullt að bjóða sig fram til ábyrgðarstarfa á tímum sem þessum. Takk fyrir það! Miklir óvissutímar standa yfir og samfélag okkar hefur, eins og önnur samfélög, tekið á sig þung högg. Mig langar vinsamlegast að benda þér á nokkur atriði sem ég held að sé mikilvægt fyrir þig að vita. Í fyrsta lagi þetta: Erfiðleikarnir vegna heimsfaraldurs afhjúpuðu styrkleika í íslensku menntakerfi sem mikilvægt er að virða og varðveita. Gríðarlega öflug starfsþróun og aðlögunarhæfni er í kerfinu, óháð aldri nemenda og námsviðfangi. Hins vegar er námsval í íslensku samfélagi of einsleitt og mikilvægt er að auka veg og virðingu alls náms og leggja list- og verknám að jöfnu við hefðbundið bóknám. Þá þarf menntakerfið að draga dám af þeim nútíma og þeirri framtíð sem nemendur lifa og hrærast í. Afar brýnt er að fylgjast náið með ólíkum hópum í samfélaginu til að tryggja að námið stuðli í raun og veru að þroska og framförum. Hér skiptir máli að huga m.a. að félagslegri stöðu, aldri, kynferði og uppruna (ekki falla í þá gryfju að hafa aðeins áhuga á einu af þessu). Loks þarftu að vita að íslenskt menntakerfi er enn í gjörgæslu þegar kemur að sjálfbærni. Kennaraskortur eru raunverulegur og alvarlegur. Hann er á öllum skólastigum. Síðustu ár hefur að nokkru leyti tekist að snúa að hægja á eða snúa við þeirri alvarlegu þróun sem einkenndi Ísland of lengi og ánægjulegt er hve aðsókn í kennaranám hefur aukist á síðustu misserum. Það verður krefjandi að koma í veg fyrir bakslag í þeim efnum. Það verður hins vegar að takast og tekst vonandi ef við ákveðum öll að tækla þetta grundvallarmál, menntunina, af sameiginlegri ábyrgð. Gangi þér vel! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun