Væntumþykja til landsins Baldvin Ari Jóhannesson og Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifa 10. desember 2020 17:00 Mikilvægur menningararfur og einsdæmi á heimsvísu Hálendið er landsvæði fullt af menningarminjum svo sem sögum af álfum og huldufólki ásamt þjóðsögum um hetjur, hörkutól og lögleysingja. Sá þáttur virðist þó lítill og ómerkilegur í samanburði við þá stórbrotnu náttúrufegurð sem þar er að finna. Fjallgarðar, eldfjöll, jöklar, háhitasvæði, sjaldgæfar jarðmyndanir og svo mætti lengi telja. Mikilvægt er að skila því áfram í hendur komandi kynslóða og jafnframt tryggja að þær kynslóðir hafi aðgang að því. Óspillt víðerni verða einnig æ sjaldgæfari á heimsvísu. Það sýnir vel sjaldgæfi slíkra jarð- og líffræðisvæða heimsins að Vatnajökulsþjóðgarður er á lista yfir heimsminjar UNESCO. Nokkrar staðreyndir um frumvarpið Í frumvarpinu er kveðið á um að ráðherra beri að setja í reglugerðir 8 nánari ákvæði um framkvæmd lagasetningarinnar. Að auki hefur ráðherra heimild að setja í reglugerðir nánari ákvæði um 9 mismunandi hluti. Þar af er einn þeirra að geta bannað akstur vélknúinna ökutækja á einstökum svæðum. Telja margir að hér sé töluvert mikið vald sett í hendur ráðuneytisins og krefjast frekari dreifstýringu líkt og á sér stað nú með skipulagi þjóðlendanna. Ógnirnar sem nú stafa að hálendinu eru þrenns konar, frekari orkuvinnsla, ágengur ferðamannastraumur og ofbeit fjár. Hálendisþjóðgarður myndi stýra betur ágangi ferðamanna og einnig banna frekari orkuvinnslu á svæðinu að frátöldum þriðja áfanga rammaáætlunnar en sá biti stendur í mörgum umhverfissinnum. Skipulag þjóðlendanna er þó ekki fullnægjandi þegar kemur að stjórnun ferðamanna en hálendisþjóðgarður myndi óneitanlega bæta fræðslu og vöktun á svæðinu með tilkomu landvarða. Hins vegar teljum við að gæta verði að kröfur um leyfisveitingu á ýmsum hlutum verði ekki svo að það virki heftandi á þá sem kjósa að ferðast um svæði þjóðgarðsins. Frumvarpið er ágreiningsmál Ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 styður ekki frumvarpið í núverandi mynd Það eina sem þessi þjóðgarður virðist ganga útá er að friða sem mest svo hægt sé að auglýsa það og að skapa sem flest ríkisstörf í leiðinni án þess að taka raunveruleg skref til náttúruverndar. 6 virkjanir verða mögulegar innan garðsins með tilheyrandi vegavinnu, stíflugerð og lónum. Ráðuneytinu verður gefið gífurlegt vald yfir 30% af landinu. Samkvæmt lagasetningunni fá landverðir heimild til þess að stöðva för fólks um svæðið brjóti það reglur þjóðgarðsins. Það hefur sést mjög vel á Vatnajökulsþjóðgarði að ferðafrelsið hefur átt undir högg að sækja. Afla þarf leyfis vegna allra viðburða í þjóðgarðinum. Heimilt er að krefjast gjalds vegna gistingar í þjóðgarðinum. Gerð skal sérstök grein fyrir öllum vegum þar sem heimilt er að aka innan garðsins. Óheimilt er að reka atvinnutengda starfsemi í Hálendisþjóðgarði án þess að gerður sé tímabundinn samningur um slíka starfsemi. Ekki virðist vera tekið á göllum í stjórnsýslu Vatnajökulsþjóðgarðs sem frumvarpið byggir á. Formaður svæðisráðs vestursvæðis fer til dæmis núna gegn meirihluta áliti eigin svæðisráðs á vettvangi stjórnar og svo virðist sem ekkert í lögum eða reglugerðum komi í veg fyrir það. Þarna er lýðræðið ekki að virka og þetta sýnir að allir nema formaðurinn í hverju svæðisráði eru í rauninni valdalausir ef ágreiningur kemur upp. Sami galli verður áfram til staðar í komandi þjóðgarði. Ungir umhverfissinnar styðja frumvarpið Fyrirkomulag þjóðlendanna einkennist af afskiptaleysi stjórnvalda af allt of mikilvægum svæðum. Við teljum að með tilkomu þjóðgarðs fáum við loksins heilstæðan stjórnunarramma utan um þau verðmæti sem við eigum á hálendi Íslands. Við teljum lagaramma og reglugerðir þjóðgarðsins mega vera flæðandi og breytast með tíð og tíma þegar frekari reynsla fæst á skipulagningu. Vel hefur verið staðið undirbúningi og aðkoma sveitafélaganna að stjórnunar- og verndaráætlun er mikil og til fyrirmyndar. Mikil vinna hefur farið í vinnslu frumvarpsins en vinnan hófst að frumkvæði Sigrúnar Magnúsdóttur ráðherra úr Framsóknarflokknum árið 2016. Hugmyndin hefur tekið miklum breytingum síðan í samráði við ýmsa aðila. Hnökrar í rekstri þjóðgarða líkt og Vatnajökulsþjóðgarðs ber að draga fram og læra af reynslunni. Til framtíðar er rökrétt að eiga heildstæðan ramma og stjórnunar og verndaráætlun utan um svo mikilvægt svæði. Samþykkt þessa frumvarps væri í okkar huga sáttmáli um að standa vörð um viðkvæmasta svæði landsins. Náttúran á að njóta vafans. Hættum skotgrafahernaði við ákvörðun lagasetninga og reglugerða. Umræðan um stjórnun friðlýstra svæða hefur einkennst af andstæðum frá fylkingum sem eiga samt sem áður ótrúlega margt sameiginlegt. Við efumst ekki um það að lang flestir Íslendingar geti sammælst um mikilvægi þess að passa uppá hálendið. Vissulega eru ágreiningsmál og þau þarf að taka fyrir. Hvort sem frumvarpið fer í gegn eða ekki, sem er algjörlega í höndum þingmanna, er mikilvægt að raddir unga fólksins fái að heyrast. Framtíð hálendisins er málefni sem viðkemur ungu fólki hvað mest þar sem það kemur til með að erfa landið. Þau svæði sem fórnað er fyrir skammtíma-gróða eru svæði sem komandi kynslóðir missa af því að kynnast og verða að sætta sig við að lesa einungis um í bókmenntum. Ungir umhverfissinnar og ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 koma til með að skila sitthvorri umsögninni um frumvarp umhverfisráðherra, báðar umsagnirnar bera með sér væntumþykju til landsins. Greinin er skrifuð af formanni Ungra umhverfissinna Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur og formanni Ungliðanefndar 4x4 flokksins Baldvini Ara Jóhannessyni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Umhverfismál Hálendisþjóðgarður Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Núna er næst! Bjarney Bjarnadóttir,Jóhanna M. Þorvaldsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Mikilvægur menningararfur og einsdæmi á heimsvísu Hálendið er landsvæði fullt af menningarminjum svo sem sögum af álfum og huldufólki ásamt þjóðsögum um hetjur, hörkutól og lögleysingja. Sá þáttur virðist þó lítill og ómerkilegur í samanburði við þá stórbrotnu náttúrufegurð sem þar er að finna. Fjallgarðar, eldfjöll, jöklar, háhitasvæði, sjaldgæfar jarðmyndanir og svo mætti lengi telja. Mikilvægt er að skila því áfram í hendur komandi kynslóða og jafnframt tryggja að þær kynslóðir hafi aðgang að því. Óspillt víðerni verða einnig æ sjaldgæfari á heimsvísu. Það sýnir vel sjaldgæfi slíkra jarð- og líffræðisvæða heimsins að Vatnajökulsþjóðgarður er á lista yfir heimsminjar UNESCO. Nokkrar staðreyndir um frumvarpið Í frumvarpinu er kveðið á um að ráðherra beri að setja í reglugerðir 8 nánari ákvæði um framkvæmd lagasetningarinnar. Að auki hefur ráðherra heimild að setja í reglugerðir nánari ákvæði um 9 mismunandi hluti. Þar af er einn þeirra að geta bannað akstur vélknúinna ökutækja á einstökum svæðum. Telja margir að hér sé töluvert mikið vald sett í hendur ráðuneytisins og krefjast frekari dreifstýringu líkt og á sér stað nú með skipulagi þjóðlendanna. Ógnirnar sem nú stafa að hálendinu eru þrenns konar, frekari orkuvinnsla, ágengur ferðamannastraumur og ofbeit fjár. Hálendisþjóðgarður myndi stýra betur ágangi ferðamanna og einnig banna frekari orkuvinnslu á svæðinu að frátöldum þriðja áfanga rammaáætlunnar en sá biti stendur í mörgum umhverfissinnum. Skipulag þjóðlendanna er þó ekki fullnægjandi þegar kemur að stjórnun ferðamanna en hálendisþjóðgarður myndi óneitanlega bæta fræðslu og vöktun á svæðinu með tilkomu landvarða. Hins vegar teljum við að gæta verði að kröfur um leyfisveitingu á ýmsum hlutum verði ekki svo að það virki heftandi á þá sem kjósa að ferðast um svæði þjóðgarðsins. Frumvarpið er ágreiningsmál Ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 styður ekki frumvarpið í núverandi mynd Það eina sem þessi þjóðgarður virðist ganga útá er að friða sem mest svo hægt sé að auglýsa það og að skapa sem flest ríkisstörf í leiðinni án þess að taka raunveruleg skref til náttúruverndar. 6 virkjanir verða mögulegar innan garðsins með tilheyrandi vegavinnu, stíflugerð og lónum. Ráðuneytinu verður gefið gífurlegt vald yfir 30% af landinu. Samkvæmt lagasetningunni fá landverðir heimild til þess að stöðva för fólks um svæðið brjóti það reglur þjóðgarðsins. Það hefur sést mjög vel á Vatnajökulsþjóðgarði að ferðafrelsið hefur átt undir högg að sækja. Afla þarf leyfis vegna allra viðburða í þjóðgarðinum. Heimilt er að krefjast gjalds vegna gistingar í þjóðgarðinum. Gerð skal sérstök grein fyrir öllum vegum þar sem heimilt er að aka innan garðsins. Óheimilt er að reka atvinnutengda starfsemi í Hálendisþjóðgarði án þess að gerður sé tímabundinn samningur um slíka starfsemi. Ekki virðist vera tekið á göllum í stjórnsýslu Vatnajökulsþjóðgarðs sem frumvarpið byggir á. Formaður svæðisráðs vestursvæðis fer til dæmis núna gegn meirihluta áliti eigin svæðisráðs á vettvangi stjórnar og svo virðist sem ekkert í lögum eða reglugerðum komi í veg fyrir það. Þarna er lýðræðið ekki að virka og þetta sýnir að allir nema formaðurinn í hverju svæðisráði eru í rauninni valdalausir ef ágreiningur kemur upp. Sami galli verður áfram til staðar í komandi þjóðgarði. Ungir umhverfissinnar styðja frumvarpið Fyrirkomulag þjóðlendanna einkennist af afskiptaleysi stjórnvalda af allt of mikilvægum svæðum. Við teljum að með tilkomu þjóðgarðs fáum við loksins heilstæðan stjórnunarramma utan um þau verðmæti sem við eigum á hálendi Íslands. Við teljum lagaramma og reglugerðir þjóðgarðsins mega vera flæðandi og breytast með tíð og tíma þegar frekari reynsla fæst á skipulagningu. Vel hefur verið staðið undirbúningi og aðkoma sveitafélaganna að stjórnunar- og verndaráætlun er mikil og til fyrirmyndar. Mikil vinna hefur farið í vinnslu frumvarpsins en vinnan hófst að frumkvæði Sigrúnar Magnúsdóttur ráðherra úr Framsóknarflokknum árið 2016. Hugmyndin hefur tekið miklum breytingum síðan í samráði við ýmsa aðila. Hnökrar í rekstri þjóðgarða líkt og Vatnajökulsþjóðgarðs ber að draga fram og læra af reynslunni. Til framtíðar er rökrétt að eiga heildstæðan ramma og stjórnunar og verndaráætlun utan um svo mikilvægt svæði. Samþykkt þessa frumvarps væri í okkar huga sáttmáli um að standa vörð um viðkvæmasta svæði landsins. Náttúran á að njóta vafans. Hættum skotgrafahernaði við ákvörðun lagasetninga og reglugerða. Umræðan um stjórnun friðlýstra svæða hefur einkennst af andstæðum frá fylkingum sem eiga samt sem áður ótrúlega margt sameiginlegt. Við efumst ekki um það að lang flestir Íslendingar geti sammælst um mikilvægi þess að passa uppá hálendið. Vissulega eru ágreiningsmál og þau þarf að taka fyrir. Hvort sem frumvarpið fer í gegn eða ekki, sem er algjörlega í höndum þingmanna, er mikilvægt að raddir unga fólksins fái að heyrast. Framtíð hálendisins er málefni sem viðkemur ungu fólki hvað mest þar sem það kemur til með að erfa landið. Þau svæði sem fórnað er fyrir skammtíma-gróða eru svæði sem komandi kynslóðir missa af því að kynnast og verða að sætta sig við að lesa einungis um í bókmenntum. Ungir umhverfissinnar og ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 koma til með að skila sitthvorri umsögninni um frumvarp umhverfisráðherra, báðar umsagnirnar bera með sér væntumþykju til landsins. Greinin er skrifuð af formanni Ungra umhverfissinna Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur og formanni Ungliðanefndar 4x4 flokksins Baldvini Ara Jóhannessyni.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun