Tölum um kynlíf María Hjálmtýsdóttir skrifar 6. nóvember 2020 13:31 TW - Ég hef undanfarið verið að reyna að setja fingur á af hverju ég verð svona ringluð og hleyp öll í kekki þegar umræða um kynfræðslu unglinga ber á góma. Það gerist eitthvað sem veldur mér ekki bara tilfinningalegum viðbrögðum heldur líkamlegum í ofanálag, enda er ég líkaminn minn og líkaminn minn er ég. En hvað er að mér? Af hverju er ég ekki bara hress og kát yfir því að loksins eigi að splæsa í átak í þessum málaflokki sem svo mikil þörf er á? Er eitthvað að því að ræða kynlíf? Er það ekki einmitt það sem unga fólkið vill og þarf? Jú auðvitað! En hvað er þá málið? Er ég bara orðin einhver miðaldra bitur tepra sem skilur ekkert hvað er í gangi hjá unga fólkinu? Oft hugsa ég skýrast þegar ég get ekki sofnað og einmitt á þannig stundu tókst mér að tengja saman allan grautinn í hausnum á mér og sjá örlítið skýrari mynd af því sem hefur valdið þeim undarlega hnút sem ég fæ í magann í tengslum við þessa umræðu. Vandamálið mitt er að ég triggerast. Ég verð stressuð og reið og hrædd og vanmáttug og ráðvillt af því að einhversstaðar inni í mér finn ég að sú nálgun sem virðist allsráðandi í umræðunni um kynlíf er ekki í samhengi við þann stað sem ég er á. Og ég hef grun um að ég sé ekki ein. Kynlíf er frábært, kynlíf er hressandi og kynlíf er hollt. Já. Höldum því til haga áður en lengra er haldið. En ... Við erum rétt nýskriðin í gegnum #metoo bylgjuna og hvergi nærri búin að klára að vinna úr þeirri heimsmynd sem sögurnar birtu okkur. Við erum ótalmörg enn að reyna að átta okkur á og vinna úr kynferðislegu áreitninni og ofbeldinu sem við höfum orðið fyrir í gegnum árin, áratugina og aldirnar. Við erum ekki einu sinni búin að skilgreina orðið nauðgun í samhengi við eigin tilveru og mögulega reynslu. Við erum rétt að hefja umræðuna um klámið á netinu sem krakkarnir okkar fá allt of mörg í andlitið löngu áður en þau hafa þroska til að skilja. Við erum varla byrjuð að tala við unga fólkið sem hefur farið illa út úr klámneyslu, sinni eigin og kærastanna. Á Instagram-síðum Karlmennskunnar og Fávita og í rannsóknum sem hafa verið gerðar meðal íslenskra framhaldsskólanema sjáum við glitta í upplifanir og líðan aragrúa ungmenna sem eru trámatíseruð og jafnvel mölbrotin eftir niðurlæginguna, pressuna og markaleysið sem fylgir klámheiminum. Nú er ég ekki bara að tala sem fullorðna konan sem vill hafa vit fyrir mér yngra fólki, sú íhaldssama sem höndlar ekki opinskáa kynlífsumræðu. Ég er að tala sem kona sem veit að ég var ,,heppin“ að fyrsta kynlífsreynslan mín hafi verið jákvæð og góð. Ég er að tala sem unga ég sem ,,leyfði honum að klára“ af því að mér fannst ég ekki eiga rétt á að skipta um skoðun. Ég er að tala sem fyrrum maki manns sem niðurlægði mig trekk í trekk til að uppfylla klámfantasíur sínar. Ég er að tala sem óörugg stúlka sem var stanslaust sagt hvað ég væri ógeðslega óspennandi í rúminu og vond kærasta af því að ég var ekki til í hvað sem er. Ég er að tala sem stúlkan sem hefur verið sussað á og sagt að slappa af og læra að njóta þess sem mér þykir vont. Ég er að tala sem manneskja sem hefur verið pressað á þar til ég lét undan að nota kynlífstæki á forsendum öðrum en mínum og get því ekki horft á slíkar græjur án þess að upplifa kvíða í dag. Ég er að tala sem fullorðna ég sem hefur þurft að vinna heilmikla vinnu til að geta skilað skömm og sök sem aldrei var mín. Ég er að tala sem afkomandi kvenna sem máttu ekki tala um kynlíf en máttu ekki heldur neita mökum sínum um það. Ég er að tala sem móðir og ég er að tala sem manneskja sem vill ekki að fleiri þurfi að upplifa niðurlægingu, sársauka og áföll sem hægt er að forðast. Hvað er ég eiginlega að reyna að segja? Ég er að reyna að segja að við eigum að tala um kynlíf en þurfum að passa okkur þegar við gerum það. Hressa og frjálslynda kynlífsumræðan þar sem við erum bara júbblandi kát að sveifla endaþarmskúlum og sleipiefnum getur verið gríðarlega triggerandi fyrir þau okkar sem tilheyrum hinum ógnarstóra hópi sem hefur orðið fyrir einhverskonar kynferðisofbeldi. Og við erum stelpur, konur og fólk á öllum aldri. Svo er það umræðan um blæti. Hún er flókin en það er allt í lagi. Ég veit vel að það er til hópur fólks sem tilheyrir þeim heimi sem er gott og blessað. Ég veit samt líka að blætið er notað af öðrum sem pressa til að fara yfir mörk og sem slíkt er það vandmeðfarið og jafnvel hættulegt. Ég verð að geta gagnrýnt slíka hegðun án þess að vera sökuð um að vera að blætis-skamma fólk. Ég verð að geta horft á vopnin sem eru notuð til að kúga, niðurlægja og nauðga þó svo að einhverjir kunni með blæti að fara. Ef ég má það ekki er verið að taka af mér tólin sem ég þarf til að geta gert upp þann hluta kynferðisofbeldis sem ég varð fyrir sjálf undir yfirskini ,,opins huga og fordómaleysis“. Ég verð að geta útskýrt hættuna sem fylgir þegar blæti verður kúgunartól í höndum rangra aðila þar sem valdamisræmi er til staðar. Í skólunum okkar þarf að vera kynfræðsla og kynjafræði. Sú fræðsla verður að vera í höndum fagfólks sem vinnur útfrá þeirri staðreynd að kynferðisleg áföll, áreitni og ofbeldi eru í reynslubanka gríðarlega margra okkar allt frá unglingsárunum og jafnvel fyrr. Ekki er nóg að segja krökkum að muna að fá samþykki af því að samþykki er ekki einfalt heldur margslungið. Ekki er nóg að segja krökkum að passa mörkin sín því ekki er auðvelt að sjá og setja mörk þegar þú situr í berskjaldaðri súpu, bálskotin í einhverjum, þráir að láta elska þig og vilt ekki vera leiðinlega týpan. Ekki er nóg að segja krökkum að klám sé ekki kynlíf. Við þurfum að fræða börnin okkar um heilbrigð og óheilbrigð sambönd og samskipti og hvernig kynhlutverkin hafa áhrif á viðhorf okkar og hegðun. Það verður að sýna þeim hversu mannskemmandi megnið af klámbransanum er og hvernig hann hefur troðið upp á heiminn sínu klámvædda kynlífshandriti sem strákar fá margir hverjir sín fyrstu kynni af í 4. eða 5. bekk grunnskóla. Svo er líka mikilvægt að kenna krökkum um afmennskun og hvernig hún er notuð til að réttlæta ofbeldi í hugum þeirra sem beita því. Og auðvitað eigum við að fræða þau um fjölbreytileikann og fegurðina í því að hafa raunverulegt frelsi og forsendur til að uppgötva og stýra eigin kynverund svo þau megi skrifa sjálf sitt kynlífshandrit eins og þeim hentar best. Í guðanna bænum tölum um kynlíf en gerum það af virðingu, þekkingu og útfrá þeirri staðreynd að líkamar okkar, hugur og tilfinningar eru ein og sama veran sem lifir og hrærist í flóknum félagslegum tengslum hvert við annað, við umheiminn í kringum okkur og söguna sem mótar okkur. Höfundur er manneskja. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynlíf Skóla - og menntamál Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Skoðun Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir: skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Sjá meira
TW - Ég hef undanfarið verið að reyna að setja fingur á af hverju ég verð svona ringluð og hleyp öll í kekki þegar umræða um kynfræðslu unglinga ber á góma. Það gerist eitthvað sem veldur mér ekki bara tilfinningalegum viðbrögðum heldur líkamlegum í ofanálag, enda er ég líkaminn minn og líkaminn minn er ég. En hvað er að mér? Af hverju er ég ekki bara hress og kát yfir því að loksins eigi að splæsa í átak í þessum málaflokki sem svo mikil þörf er á? Er eitthvað að því að ræða kynlíf? Er það ekki einmitt það sem unga fólkið vill og þarf? Jú auðvitað! En hvað er þá málið? Er ég bara orðin einhver miðaldra bitur tepra sem skilur ekkert hvað er í gangi hjá unga fólkinu? Oft hugsa ég skýrast þegar ég get ekki sofnað og einmitt á þannig stundu tókst mér að tengja saman allan grautinn í hausnum á mér og sjá örlítið skýrari mynd af því sem hefur valdið þeim undarlega hnút sem ég fæ í magann í tengslum við þessa umræðu. Vandamálið mitt er að ég triggerast. Ég verð stressuð og reið og hrædd og vanmáttug og ráðvillt af því að einhversstaðar inni í mér finn ég að sú nálgun sem virðist allsráðandi í umræðunni um kynlíf er ekki í samhengi við þann stað sem ég er á. Og ég hef grun um að ég sé ekki ein. Kynlíf er frábært, kynlíf er hressandi og kynlíf er hollt. Já. Höldum því til haga áður en lengra er haldið. En ... Við erum rétt nýskriðin í gegnum #metoo bylgjuna og hvergi nærri búin að klára að vinna úr þeirri heimsmynd sem sögurnar birtu okkur. Við erum ótalmörg enn að reyna að átta okkur á og vinna úr kynferðislegu áreitninni og ofbeldinu sem við höfum orðið fyrir í gegnum árin, áratugina og aldirnar. Við erum ekki einu sinni búin að skilgreina orðið nauðgun í samhengi við eigin tilveru og mögulega reynslu. Við erum rétt að hefja umræðuna um klámið á netinu sem krakkarnir okkar fá allt of mörg í andlitið löngu áður en þau hafa þroska til að skilja. Við erum varla byrjuð að tala við unga fólkið sem hefur farið illa út úr klámneyslu, sinni eigin og kærastanna. Á Instagram-síðum Karlmennskunnar og Fávita og í rannsóknum sem hafa verið gerðar meðal íslenskra framhaldsskólanema sjáum við glitta í upplifanir og líðan aragrúa ungmenna sem eru trámatíseruð og jafnvel mölbrotin eftir niðurlæginguna, pressuna og markaleysið sem fylgir klámheiminum. Nú er ég ekki bara að tala sem fullorðna konan sem vill hafa vit fyrir mér yngra fólki, sú íhaldssama sem höndlar ekki opinskáa kynlífsumræðu. Ég er að tala sem kona sem veit að ég var ,,heppin“ að fyrsta kynlífsreynslan mín hafi verið jákvæð og góð. Ég er að tala sem unga ég sem ,,leyfði honum að klára“ af því að mér fannst ég ekki eiga rétt á að skipta um skoðun. Ég er að tala sem fyrrum maki manns sem niðurlægði mig trekk í trekk til að uppfylla klámfantasíur sínar. Ég er að tala sem óörugg stúlka sem var stanslaust sagt hvað ég væri ógeðslega óspennandi í rúminu og vond kærasta af því að ég var ekki til í hvað sem er. Ég er að tala sem stúlkan sem hefur verið sussað á og sagt að slappa af og læra að njóta þess sem mér þykir vont. Ég er að tala sem manneskja sem hefur verið pressað á þar til ég lét undan að nota kynlífstæki á forsendum öðrum en mínum og get því ekki horft á slíkar græjur án þess að upplifa kvíða í dag. Ég er að tala sem fullorðna ég sem hefur þurft að vinna heilmikla vinnu til að geta skilað skömm og sök sem aldrei var mín. Ég er að tala sem afkomandi kvenna sem máttu ekki tala um kynlíf en máttu ekki heldur neita mökum sínum um það. Ég er að tala sem móðir og ég er að tala sem manneskja sem vill ekki að fleiri þurfi að upplifa niðurlægingu, sársauka og áföll sem hægt er að forðast. Hvað er ég eiginlega að reyna að segja? Ég er að reyna að segja að við eigum að tala um kynlíf en þurfum að passa okkur þegar við gerum það. Hressa og frjálslynda kynlífsumræðan þar sem við erum bara júbblandi kát að sveifla endaþarmskúlum og sleipiefnum getur verið gríðarlega triggerandi fyrir þau okkar sem tilheyrum hinum ógnarstóra hópi sem hefur orðið fyrir einhverskonar kynferðisofbeldi. Og við erum stelpur, konur og fólk á öllum aldri. Svo er það umræðan um blæti. Hún er flókin en það er allt í lagi. Ég veit vel að það er til hópur fólks sem tilheyrir þeim heimi sem er gott og blessað. Ég veit samt líka að blætið er notað af öðrum sem pressa til að fara yfir mörk og sem slíkt er það vandmeðfarið og jafnvel hættulegt. Ég verð að geta gagnrýnt slíka hegðun án þess að vera sökuð um að vera að blætis-skamma fólk. Ég verð að geta horft á vopnin sem eru notuð til að kúga, niðurlægja og nauðga þó svo að einhverjir kunni með blæti að fara. Ef ég má það ekki er verið að taka af mér tólin sem ég þarf til að geta gert upp þann hluta kynferðisofbeldis sem ég varð fyrir sjálf undir yfirskini ,,opins huga og fordómaleysis“. Ég verð að geta útskýrt hættuna sem fylgir þegar blæti verður kúgunartól í höndum rangra aðila þar sem valdamisræmi er til staðar. Í skólunum okkar þarf að vera kynfræðsla og kynjafræði. Sú fræðsla verður að vera í höndum fagfólks sem vinnur útfrá þeirri staðreynd að kynferðisleg áföll, áreitni og ofbeldi eru í reynslubanka gríðarlega margra okkar allt frá unglingsárunum og jafnvel fyrr. Ekki er nóg að segja krökkum að muna að fá samþykki af því að samþykki er ekki einfalt heldur margslungið. Ekki er nóg að segja krökkum að passa mörkin sín því ekki er auðvelt að sjá og setja mörk þegar þú situr í berskjaldaðri súpu, bálskotin í einhverjum, þráir að láta elska þig og vilt ekki vera leiðinlega týpan. Ekki er nóg að segja krökkum að klám sé ekki kynlíf. Við þurfum að fræða börnin okkar um heilbrigð og óheilbrigð sambönd og samskipti og hvernig kynhlutverkin hafa áhrif á viðhorf okkar og hegðun. Það verður að sýna þeim hversu mannskemmandi megnið af klámbransanum er og hvernig hann hefur troðið upp á heiminn sínu klámvædda kynlífshandriti sem strákar fá margir hverjir sín fyrstu kynni af í 4. eða 5. bekk grunnskóla. Svo er líka mikilvægt að kenna krökkum um afmennskun og hvernig hún er notuð til að réttlæta ofbeldi í hugum þeirra sem beita því. Og auðvitað eigum við að fræða þau um fjölbreytileikann og fegurðina í því að hafa raunverulegt frelsi og forsendur til að uppgötva og stýra eigin kynverund svo þau megi skrifa sjálf sitt kynlífshandrit eins og þeim hentar best. Í guðanna bænum tölum um kynlíf en gerum það af virðingu, þekkingu og útfrá þeirri staðreynd að líkamar okkar, hugur og tilfinningar eru ein og sama veran sem lifir og hrærist í flóknum félagslegum tengslum hvert við annað, við umheiminn í kringum okkur og söguna sem mótar okkur. Höfundur er manneskja.
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar