Lyklafrumvarp: Vörn fyrir heimilin Ólafur Ísleifsson skrifar 25. október 2020 13:30 Lyklafrumvarpið felur í sér að hafi fólk látið fasteignina af hendi verður það ekki krafið um meira. Skilar lyklunum og gengur út. Í liðinni viku mælti ég á Alþingi í þriðja sinn fyrir lyklafrumvarpi en slík frumvörp hafa verið lögð fram a.m.k. sjö sinnum á undanförnum árum. Allir þingmenn Miðflokksins standa að baki frumvarpinu sem meðflutningsmenn. Er lyklafrumvarpinu teflt fram sem einu af forgangsmálum Miðflokksins á Alþingi og miðar að því að reisa vörn í þágu neytenda á íbúðalánamarkaði. Frumvarpið er lagt fram að tilstuðlan Hagsmunasamtaka heimilanna. Vörn fyrir heimilin Nauðsynlegt er að lögfesta úrræði sem tryggi eigendum fasteigna sem lenda í greiðsluvanda nýja lausn. Fyrirbyggja þarf að aldrei oftar verði gerð önnur eins aðför að fjölskyldum og átti sér stað eftir hrunið 2008. Reynslan talar sínu máli: Tíu til fimmtán þúsund fjölskyldur voru hraktar af heimilum sínum og reknar út á götu. Foreldrar máttu leiða börnin sér við hönd út af heimilum sínum tugþúsundum saman, rétt eins og hér hefðu átt sér stað stórfelldar náttúruhamfarir eða styrjöld. Þrjú þúsund manns hafa verið gerð gjaldþrota frá hruni. Fjöldi fjárnáma er á annað hundruð þúsunda. Fólk mátti þola miskunnarlausar aðfarir í innheimtu. Fyrirtæki án starfsleyfis, ótíndir handrukkarar, gengu hart að fólki fyrir utan öll jakkafötin. Þrátt fyrir þetta hefur verið fátt um varnir í þágu heimilanna. Vart er við því að búast að úrræðaleysið sem blasti við fólki eftir hrun og sinnuleysi um hag heimila og fjölskyldna hafi eflt traust á Alþingi og stjórnvöldum. Nýtt úrræði Með lyklafrumvarpinu er farin að nokkru leyti ný leið við útfærslu með hliðsjón af nýlegri lagaþróun. Glati samningur um fasteignalán veðtryggingu í fasteign í kjölfar nauðungarsölu teljast eftirstöðvar lánsins fallnar niður gagnvart neytanda. Gildir það sama eftir því sem við á um önnur lögbundin úrræði vegna skuldaskila fasteignalána til neytenda, svo sem gjaldþrotaskipti, nauðasamninga, greiðsluaðlögun eða aðrar sambærilegar ráðstafanir sem rekja má til greiðsluvanda neytanda. Með frumvarpinu er gerð tillaga sem getur haft mikla þýðingu fyrir neytendur í greiðsluerfiðleikum sem leiða til þess að þeir missa húsnæði sitt á nauðungarsölu. Nú er gerð sú krafa í lögum um fasteignalán til neytenda, að bjóða verði önnur úrræði áður en krafist er nauðungarsölu. Þá er líklegt að allt annað sé fullreynt og verður að miða við, að þá liggi fyrir það mat lánveitanda að neytandi hafi ekki fyrirsjáanlega greiðslugetu til að standa undir þeim skuldbindingum sem á húsnæði hans hvíla. Í slíkum tilvikum er óhætt að álykta að skilyrði greiðsluaðlögunar séu sjálfkrafa uppfyllt hvað varðar niðurfellingu veðskulda umfram verðmæti fasteignar. Er þá eðlilegt að eftirstandandi veðskuldir falli niður í kjölfar nauðungarsölu á fasteign neytanda. Með frumvarpinu er lagt til að lögfest verði eins konar efndaígildi (l. datio in solutum) í fasteignalánum. Efndaígildi lýsir sér þannig að kröfusambandi kröfuhafa og skuldara lýkur með öðrum hætti en upphaflega er að stefnt. Kröfuhafi viðurkennir þá aðra greiðslu sem fullnægjandi. Þannig gerir frumvarpið ráð fyrir að kröfuhafa samkvæmt samningi um fasteignalán, sem sé tryggt með veði í hinni keyptu fasteign, verði gert að samþykkja að afhending umræddrar eignar í sínar hendur teljist vera fullnaðargreiðsla af hálfu skuldara. Ákvæðið er orðað með þeim hætti að ekki er gert ráð fyrir að á það reyni nema í neyð, þ.e. þegar greiðslufall hefur orðið af hálfu skuldara og lögbundinn réttur kröfuhafa til að neyta fullnusturéttar síns er orðinn virkur. Sambærileg úrræði eru þekkt í ýmsum löndum. Markmið lyklafrumvarpsins Markmið frumvarpsins er að stuðla að vandaðri lánastarfsemi með því að færa skuldurum að fasteignalánum í hendur þann möguleika að láta af hendi hina veðsettu fasteign að baki láninu og ganga skuldlausir frá borði ef engin önnur úrræði finnast. Frumvarpið er þannig mikilvægur liður í því að dreifa áhættu í fasteignalánaviðskiptum og færa innlenda lánastarfsemi úr því horfi að áhætta sé einhliða á hendi lántaka. Áhætta er jöfnuð milli aðila og ætti það að hvetja til vandaðri lánastarfsemi og upplýsingagjafar til neytenda. Sé örvænt um að önnur úrræði dugi, þar á meðal samningaleið, á fólk þann rétt að skila lyklunum og ganga út án eftirmála. Höfundur er alþingismaður Miðflokksins í Reykjavíkurkjördæmi norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Ísleifsson Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Verður pláss fyrir börnin? Hörður Svavarsson Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Lyklafrumvarpið felur í sér að hafi fólk látið fasteignina af hendi verður það ekki krafið um meira. Skilar lyklunum og gengur út. Í liðinni viku mælti ég á Alþingi í þriðja sinn fyrir lyklafrumvarpi en slík frumvörp hafa verið lögð fram a.m.k. sjö sinnum á undanförnum árum. Allir þingmenn Miðflokksins standa að baki frumvarpinu sem meðflutningsmenn. Er lyklafrumvarpinu teflt fram sem einu af forgangsmálum Miðflokksins á Alþingi og miðar að því að reisa vörn í þágu neytenda á íbúðalánamarkaði. Frumvarpið er lagt fram að tilstuðlan Hagsmunasamtaka heimilanna. Vörn fyrir heimilin Nauðsynlegt er að lögfesta úrræði sem tryggi eigendum fasteigna sem lenda í greiðsluvanda nýja lausn. Fyrirbyggja þarf að aldrei oftar verði gerð önnur eins aðför að fjölskyldum og átti sér stað eftir hrunið 2008. Reynslan talar sínu máli: Tíu til fimmtán þúsund fjölskyldur voru hraktar af heimilum sínum og reknar út á götu. Foreldrar máttu leiða börnin sér við hönd út af heimilum sínum tugþúsundum saman, rétt eins og hér hefðu átt sér stað stórfelldar náttúruhamfarir eða styrjöld. Þrjú þúsund manns hafa verið gerð gjaldþrota frá hruni. Fjöldi fjárnáma er á annað hundruð þúsunda. Fólk mátti þola miskunnarlausar aðfarir í innheimtu. Fyrirtæki án starfsleyfis, ótíndir handrukkarar, gengu hart að fólki fyrir utan öll jakkafötin. Þrátt fyrir þetta hefur verið fátt um varnir í þágu heimilanna. Vart er við því að búast að úrræðaleysið sem blasti við fólki eftir hrun og sinnuleysi um hag heimila og fjölskyldna hafi eflt traust á Alþingi og stjórnvöldum. Nýtt úrræði Með lyklafrumvarpinu er farin að nokkru leyti ný leið við útfærslu með hliðsjón af nýlegri lagaþróun. Glati samningur um fasteignalán veðtryggingu í fasteign í kjölfar nauðungarsölu teljast eftirstöðvar lánsins fallnar niður gagnvart neytanda. Gildir það sama eftir því sem við á um önnur lögbundin úrræði vegna skuldaskila fasteignalána til neytenda, svo sem gjaldþrotaskipti, nauðasamninga, greiðsluaðlögun eða aðrar sambærilegar ráðstafanir sem rekja má til greiðsluvanda neytanda. Með frumvarpinu er gerð tillaga sem getur haft mikla þýðingu fyrir neytendur í greiðsluerfiðleikum sem leiða til þess að þeir missa húsnæði sitt á nauðungarsölu. Nú er gerð sú krafa í lögum um fasteignalán til neytenda, að bjóða verði önnur úrræði áður en krafist er nauðungarsölu. Þá er líklegt að allt annað sé fullreynt og verður að miða við, að þá liggi fyrir það mat lánveitanda að neytandi hafi ekki fyrirsjáanlega greiðslugetu til að standa undir þeim skuldbindingum sem á húsnæði hans hvíla. Í slíkum tilvikum er óhætt að álykta að skilyrði greiðsluaðlögunar séu sjálfkrafa uppfyllt hvað varðar niðurfellingu veðskulda umfram verðmæti fasteignar. Er þá eðlilegt að eftirstandandi veðskuldir falli niður í kjölfar nauðungarsölu á fasteign neytanda. Með frumvarpinu er lagt til að lögfest verði eins konar efndaígildi (l. datio in solutum) í fasteignalánum. Efndaígildi lýsir sér þannig að kröfusambandi kröfuhafa og skuldara lýkur með öðrum hætti en upphaflega er að stefnt. Kröfuhafi viðurkennir þá aðra greiðslu sem fullnægjandi. Þannig gerir frumvarpið ráð fyrir að kröfuhafa samkvæmt samningi um fasteignalán, sem sé tryggt með veði í hinni keyptu fasteign, verði gert að samþykkja að afhending umræddrar eignar í sínar hendur teljist vera fullnaðargreiðsla af hálfu skuldara. Ákvæðið er orðað með þeim hætti að ekki er gert ráð fyrir að á það reyni nema í neyð, þ.e. þegar greiðslufall hefur orðið af hálfu skuldara og lögbundinn réttur kröfuhafa til að neyta fullnusturéttar síns er orðinn virkur. Sambærileg úrræði eru þekkt í ýmsum löndum. Markmið lyklafrumvarpsins Markmið frumvarpsins er að stuðla að vandaðri lánastarfsemi með því að færa skuldurum að fasteignalánum í hendur þann möguleika að láta af hendi hina veðsettu fasteign að baki láninu og ganga skuldlausir frá borði ef engin önnur úrræði finnast. Frumvarpið er þannig mikilvægur liður í því að dreifa áhættu í fasteignalánaviðskiptum og færa innlenda lánastarfsemi úr því horfi að áhætta sé einhliða á hendi lántaka. Áhætta er jöfnuð milli aðila og ætti það að hvetja til vandaðri lánastarfsemi og upplýsingagjafar til neytenda. Sé örvænt um að önnur úrræði dugi, þar á meðal samningaleið, á fólk þann rétt að skila lyklunum og ganga út án eftirmála. Höfundur er alþingismaður Miðflokksins í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun