Brauðfætur tungumálanáms Oddur Þórðarson skrifar 28. febrúar 2020 08:00 Francis Bacon sagði: „Mennt er máttur“. Annað frægt skáld orti: „Sterkasta sverðið er kennsla og þekking“. Heldur minna ljóðrænna væri ef einhver segði að með aukinni þekkingu fást betri atvinnutækifæri eða að með hverri blaðsíðu sem þú lest í bók, hækka mánaðarlaun þín í framtíðinni. Sennilegast er það vegna þess að grundvöllur menntunar sé að hún sé menntunarinnar vegna. Hreinasta form þekkingar er sú þekking sem maður öðlast þekkingarinnar sjálfrar vegna. Tungumálanám er því gríðarlega mikilvægt. Þeir sem leggja stund á tungumál og önnur hugvísindi öðlast þekkingu sem er ekki menguð af neinni annarri fýsn en fróðleiksfýsn. Eins og allt nám á að vera. Menningarfræðilegt neyðarástand Tungumálanám á Íslandi er í gjörgæslu. Æ færri grunnskólanemendur velja námsbrautir á framhaldsskólastigi þar sem aðaláhersla er lögð á tungumálanám. Úr Menntaskólanum í Reykjavík, þar sem völ er á einu besta tungumálanámi á öllu landinu, eru sífellt færri brautskráðir af málabraut. Árið 1998 var 71 nemandi brautskráður af málabraut úr MR en árið 2018 voru þeir um helmingi færri eða 34 og höfðu þá ekki farið upp fyrir 35 nemendur síðan árið 2014. Það er gríðarleg fækkun á aðeins 20 árum. Haldi áfram sem horfir mun ekki líða langur tími þar til tungumálabrautir framhaldsskólanna verða lagðar niður. Árny Jónsdóttir, spænskukennari í MR, vakti athygli mína á því að aðsókn á tungumálamálabraut MR fór minnkandi um leið og breytingar voru gerðar á því hvernig nemendur við MR velja sína námsleið. Fyrir ekki svo löngu lærðu allir nýnemar sama efnið í eitt ár, svo völdu þeir tungumáladeild eða náttúrufræðideild að ári loknu. Þessu var síðan breytt á þann veg að nemendur urðu að velja deild áður en þeir hófu nám við skólann, máladeildinni til mikils ama. Greinilegt er að þegar nemendur koma af grunnskólastiginu þá séu þeir smeykir við að velja tungumálanám. Getur verið að skoða þurfi hvernig tungumál eru kennd í grunnskólum landsins? Það er e.t.v. efni í aðra grein. Hvernig lærir maður menningarlæsi? Það vill eðlilega haldast í hendur að þeir nemendur sem nema tungumál og önnur hugvísindi á háskólastigi komi af viðeigandi brautum á framhaldsskólastiginu. Ef við hlúum ekki ekki að tungumálanámi á framhaldsskólastigi, stofnum við hugvísindadeild Háskóla Íslands í augljósa hættu. Það þarf ekki að útskýra hvers vegna það yrði geigvænleg þróun. Því þótt margir haldi það eflaust, þá snýst tungumálanám minna um að læra að heilsa, kveðja og spyrja til vegar á sem flestum tungumálum. Fyrst og fremst dýpkar tungumálanám skilning manns á samfélagi manna, mannkynssögu, heimspeki o.þ.h. Fræðasamfélag tungumálanna og annarra hugvísinda þokar fræðunum í átt að auknum skilningi á menningu okkar og því efni sem samfélagsþræðir okkar eru ofnir úr. Þetta sést ágætlega á því að ég var á málabraut í MR og lærði þar ensku, dönsku, íslensku, latínu, spænsku, frönsku auk annarra hug- og félagsvísinda. Þótt ég hafi ekki alveg verið fyrirmyndarnemandi t.a.m. í latínu, eins og gamlir kennarar votta eflaust fyrir með misbreið bros út á aðra kinn, þá öðlaðist ég mun betri skilning á íslensku og ensku. Ég get varla ímyndað mér hversu betri ég væri í íslensku og ensku hefði ég bara drullast til að læra heima fyrir latínutíma. Annað dæmi er spænskan. Auk þess að hafa lært að gera mig skiljanlegan á spænsku þá lærði ég helling um spænska sögu, menningu og listir. Það er þekking sem ómetanlegt er að búa að. Tungumálanám og annað hugvísindnám kennir manni menningarlæsi betur en nokkuð annað nám. Þess vegna er tungumálanám einn besti grunnur sem hægt er að hafa ef maður ætlar að gera sig gildandi á atvinnumarkaði og öllu samfélagi manna. Rangar forsendur Ég hef hitt marga sem vilja meina að ef eftirspurn eftir tungumálanámi minnki þá sé sjálfsagt að framboðið hverfi líka. Greinilegt sé að nemendur sjái ekki tilgang eða fjárhagslegan ávinning af því að leggja stund á tungumál eða önnnur hugvísindi og þá sé ekkert að því að slíkt nám leggist af. Þetta er ósanngjörn uppsetning. Nám á ekki að vera metið til fjár. Þegar blásið er til sóknar í þágu iðnnáms spyrja fæstir hvaða menningarlegu forsendur séu fyrir því að slíkt nám sé í boði. Samt vilja margir fórna tungumálanámi á altari efnahagslegra forsenda. Ein tegund náms á ekki að geta verið mikilvægara en aðrar. Öll þekking er mikilvæg – þekkingarinnar sjálfrar vegna. Höfundur er stjórnmálafræðinemi. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm . Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rómur Skóla - og menntamál Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Varðhundar kerfisins Lára Herborg Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Francis Bacon sagði: „Mennt er máttur“. Annað frægt skáld orti: „Sterkasta sverðið er kennsla og þekking“. Heldur minna ljóðrænna væri ef einhver segði að með aukinni þekkingu fást betri atvinnutækifæri eða að með hverri blaðsíðu sem þú lest í bók, hækka mánaðarlaun þín í framtíðinni. Sennilegast er það vegna þess að grundvöllur menntunar sé að hún sé menntunarinnar vegna. Hreinasta form þekkingar er sú þekking sem maður öðlast þekkingarinnar sjálfrar vegna. Tungumálanám er því gríðarlega mikilvægt. Þeir sem leggja stund á tungumál og önnur hugvísindi öðlast þekkingu sem er ekki menguð af neinni annarri fýsn en fróðleiksfýsn. Eins og allt nám á að vera. Menningarfræðilegt neyðarástand Tungumálanám á Íslandi er í gjörgæslu. Æ færri grunnskólanemendur velja námsbrautir á framhaldsskólastigi þar sem aðaláhersla er lögð á tungumálanám. Úr Menntaskólanum í Reykjavík, þar sem völ er á einu besta tungumálanámi á öllu landinu, eru sífellt færri brautskráðir af málabraut. Árið 1998 var 71 nemandi brautskráður af málabraut úr MR en árið 2018 voru þeir um helmingi færri eða 34 og höfðu þá ekki farið upp fyrir 35 nemendur síðan árið 2014. Það er gríðarleg fækkun á aðeins 20 árum. Haldi áfram sem horfir mun ekki líða langur tími þar til tungumálabrautir framhaldsskólanna verða lagðar niður. Árny Jónsdóttir, spænskukennari í MR, vakti athygli mína á því að aðsókn á tungumálamálabraut MR fór minnkandi um leið og breytingar voru gerðar á því hvernig nemendur við MR velja sína námsleið. Fyrir ekki svo löngu lærðu allir nýnemar sama efnið í eitt ár, svo völdu þeir tungumáladeild eða náttúrufræðideild að ári loknu. Þessu var síðan breytt á þann veg að nemendur urðu að velja deild áður en þeir hófu nám við skólann, máladeildinni til mikils ama. Greinilegt er að þegar nemendur koma af grunnskólastiginu þá séu þeir smeykir við að velja tungumálanám. Getur verið að skoða þurfi hvernig tungumál eru kennd í grunnskólum landsins? Það er e.t.v. efni í aðra grein. Hvernig lærir maður menningarlæsi? Það vill eðlilega haldast í hendur að þeir nemendur sem nema tungumál og önnur hugvísindi á háskólastigi komi af viðeigandi brautum á framhaldsskólastiginu. Ef við hlúum ekki ekki að tungumálanámi á framhaldsskólastigi, stofnum við hugvísindadeild Háskóla Íslands í augljósa hættu. Það þarf ekki að útskýra hvers vegna það yrði geigvænleg þróun. Því þótt margir haldi það eflaust, þá snýst tungumálanám minna um að læra að heilsa, kveðja og spyrja til vegar á sem flestum tungumálum. Fyrst og fremst dýpkar tungumálanám skilning manns á samfélagi manna, mannkynssögu, heimspeki o.þ.h. Fræðasamfélag tungumálanna og annarra hugvísinda þokar fræðunum í átt að auknum skilningi á menningu okkar og því efni sem samfélagsþræðir okkar eru ofnir úr. Þetta sést ágætlega á því að ég var á málabraut í MR og lærði þar ensku, dönsku, íslensku, latínu, spænsku, frönsku auk annarra hug- og félagsvísinda. Þótt ég hafi ekki alveg verið fyrirmyndarnemandi t.a.m. í latínu, eins og gamlir kennarar votta eflaust fyrir með misbreið bros út á aðra kinn, þá öðlaðist ég mun betri skilning á íslensku og ensku. Ég get varla ímyndað mér hversu betri ég væri í íslensku og ensku hefði ég bara drullast til að læra heima fyrir latínutíma. Annað dæmi er spænskan. Auk þess að hafa lært að gera mig skiljanlegan á spænsku þá lærði ég helling um spænska sögu, menningu og listir. Það er þekking sem ómetanlegt er að búa að. Tungumálanám og annað hugvísindnám kennir manni menningarlæsi betur en nokkuð annað nám. Þess vegna er tungumálanám einn besti grunnur sem hægt er að hafa ef maður ætlar að gera sig gildandi á atvinnumarkaði og öllu samfélagi manna. Rangar forsendur Ég hef hitt marga sem vilja meina að ef eftirspurn eftir tungumálanámi minnki þá sé sjálfsagt að framboðið hverfi líka. Greinilegt sé að nemendur sjái ekki tilgang eða fjárhagslegan ávinning af því að leggja stund á tungumál eða önnnur hugvísindi og þá sé ekkert að því að slíkt nám leggist af. Þetta er ósanngjörn uppsetning. Nám á ekki að vera metið til fjár. Þegar blásið er til sóknar í þágu iðnnáms spyrja fæstir hvaða menningarlegu forsendur séu fyrir því að slíkt nám sé í boði. Samt vilja margir fórna tungumálanámi á altari efnahagslegra forsenda. Ein tegund náms á ekki að geta verið mikilvægara en aðrar. Öll þekking er mikilvæg – þekkingarinnar sjálfrar vegna. Höfundur er stjórnmálafræðinemi. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm . Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar