Hreppaflutningar á 21. öldinni eru staðreynd Grímur Atlason skrifar 11. júlí 2020 12:50 Haustið 2016 var maður á áttræðisaldri sem ég þekkti fluttur hreppaflutningum á Kirkjubæjarklaustur frá Reykjavík. Þá hafði velferðarsvið borgarinnar gefist upp á honum sökum veikinda hans og gert honum að annað hvort flytja úr þjónustuíbúð þeirri sem hann bjó í á götuna eða flytja austur á hjúkrunarheimili. Hann hafði ekki búið utan Reykjavíkur nema fyrstu sex ár ævinnar vestur á fjörðum en var nú gert að flytja úr hreppnum líkt og gert var við ómaga 19. aldarinnar. Hann langaði ekkert til að flytja – vildi eyða ævikvöldinu í borginni. Það er skemmst frá því að segja að hann var fluttur austur og átti þar frekar dapra vist. Þremur árum síðar fékk hann að flytjast í þjónustuíbúð í Hafnarfirði hvar hann náði að búa í þrjá daga áður en hann dó úr sjúkdómi sínum. Hann var rekinn úr Reykjavík til að deyja í öðru sveitarfélagi. Kalt og sárt en svona var það bara. Samfélagið á Íslandi er að mörgu leyti gott. En þegar kemur að okkar minnstu bræðrum og systrum virðist mannúðinni sleppa. Um langt árabil hefur verið bent á vondan aðbúnað þeirra sem ýmist eru að glíma við vímuefnavanda eða geðrænar áskoranir. Það þarf ekki annað en að skoða nýjan Landspítala til að sjá hvernig forgangsröðunin er. Eftir hrunið var ákveðið að endurskoða framkvæmdina og skera í burtu allan óþarfa. Þær byggingar Landspítalans sem eru aftast á merinni eru byggingar geðsviðsins. Allir þeir sem komið hafa á deildirnar við Elliðaárvog (Klepp) eða deildirnar við Hringbraut vita að þar eru úr sér gengin hús sem tilheyra liðinni öld. Þrýstihópurinn er bara svo lágvær að þorri fólks lætur sér fátt um finnast að geðsviðið hafi verið flokkað sem óþarfi. Umræða um smáhýsi, meðferðarkjarna, vistheimili og búsetukjarna þeirra sem tilheyra ofangreindum hópi er nær undantekningalaust neikvæð. Umsagnir íbúasamtaka, fyrirtækja og annarra sem tjá sig virðast endurspegla rótgróna fordóma gagnvart hópnum. Árni Guðmundsson varaformaður íbúasamtaka Grafarvogs dregur þessa fordóma ágætlega saman (án þess að hafa ætlað sér það) í viðtali á Bylgjunni nú í vikunni: „Ég hef ekki hitt neinn sem er á móti okkar bágstaddasta fólki nema síður sé, en…“ Það er þetta „en“ sem segir allt um þessa fordóma. Það er alltaf eitthvað sem hentar ekki þegar kemur að þessum hópi. „Vissulega þarf að gera eitthvað en það hentar bara ekki í þessu hverfi.“ Hér eru nokkur dæmi:„Að okkar mati gæti það rýrt verðgildi eignarinnar og haft truflandi áhrif á starfsemi kaffihússins.“ (2020)„Íbúar í nágrenninu telja að áformin komi niður á notkun á vinsælum göngustíg meðfram Stórhöfða en fasteignaeigendur telja að þau rýri verðgildi eigna sinna og trufli starfsemi fyrirtækja.“ (2020) „Smáhýsin og íbúar þeirra eigi ekki góða samleið með þessu útivistarsvæði. Galið sé að setja upp smáhýsi fyrir óreglufólk inn á mitt svæðið.“ (2020)„Íbúar í nágrenni húss í Þingvaði í Norðlingaholti þar sem til stóð að reka vistheimili fyrir börn með áhættuhegðun og í vímuefnavanda hafa fengið lögbann á starfsemina.“ (2018)„Er skjólstæðingum velferðarsviðs enginn greiði gerður með því að hýsa þá á þessu svæði auk þess sem það gæti vakið óöryggi og ótta meðal ungra íþróttaiðkenda sem búa í hverfinu og eiga þar leið um.“ (2020) „Við höfum áhyggjur af því að allt í einu á að fara að breyta deiliskipulaginu til að setja niður íbúðarhúsnæði inni á svæðinu þar sem enginn hefur átt að fá að búa.“ (2020)„Í ljósi þess að til greina kemur að staðsetning smáhýsanna sé í eða miklu návígi við vegstæði Sundabrautar, og þau gæti því þurft að fjarlægja í náinni framtíð, er einnig óskað eftir mati á ætluðum kostnaði við að fjarlægja húsin og innviði þeim tengdum.“ (2020) Samfélagið á Íslandi er því miður samfélag einstaklingshyggju á mörgum sviðum. Við þekkjum réttindi okkar nokkuð vel en þegar kemur að skyldunum fennir fljótt í sporin. Hvers vegna sættum við okkur við að fátækir erlendir verkamenn búi í brunagildrum út um allt höfuðborgarsvæðið? Hvers vegna sættum við okkur við að fárveikir einstaklingar dvelji svo árum skiptir á herbergjasambýlum? Hvers vegna sættum við okkur við að sveitarfélög hunsi að halda úti úrræðum sem þeim er þó skylt samkvæmt lögum? Hvers vegna sættum við okkur við að það er aldrei heppilegt að byggja úrræði fyrir veikt fólk í hverfinu mínu? Hvers vegna sættum við okkur við að fólk með geðrænar áskoranir er aldrei sett í forgang? Hvers vegna sættum við okkur við að gamall veikur maður er sendur hreppaflutningum til að deyja í öðru sveitarfélagi hvar hann á engar rætur, ættingja eða vini? Nú þarf hver og einn að líta í eigin barm. Það er ekki hægt að kenna bara stjórnmálamönnum um þessa stöðu þó þeir hafi svo sem fæstir sett lausnir á henni á oddinn. Einstaklingshyggja er ekki svarið og hefur aldrei verið. Samfélög eru dæmd af því hvernig þau koma fram við þá sem eiga undir högg að sækja. Fordómar og mismunun eru samfélagsmein og þar er það okkar allra að taka ábyrgð og breyta því. Ég skora á okkur að gera það. Höfundur er framkvæmdastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Félagsmál Grímur Atlason Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Haustið 2016 var maður á áttræðisaldri sem ég þekkti fluttur hreppaflutningum á Kirkjubæjarklaustur frá Reykjavík. Þá hafði velferðarsvið borgarinnar gefist upp á honum sökum veikinda hans og gert honum að annað hvort flytja úr þjónustuíbúð þeirri sem hann bjó í á götuna eða flytja austur á hjúkrunarheimili. Hann hafði ekki búið utan Reykjavíkur nema fyrstu sex ár ævinnar vestur á fjörðum en var nú gert að flytja úr hreppnum líkt og gert var við ómaga 19. aldarinnar. Hann langaði ekkert til að flytja – vildi eyða ævikvöldinu í borginni. Það er skemmst frá því að segja að hann var fluttur austur og átti þar frekar dapra vist. Þremur árum síðar fékk hann að flytjast í þjónustuíbúð í Hafnarfirði hvar hann náði að búa í þrjá daga áður en hann dó úr sjúkdómi sínum. Hann var rekinn úr Reykjavík til að deyja í öðru sveitarfélagi. Kalt og sárt en svona var það bara. Samfélagið á Íslandi er að mörgu leyti gott. En þegar kemur að okkar minnstu bræðrum og systrum virðist mannúðinni sleppa. Um langt árabil hefur verið bent á vondan aðbúnað þeirra sem ýmist eru að glíma við vímuefnavanda eða geðrænar áskoranir. Það þarf ekki annað en að skoða nýjan Landspítala til að sjá hvernig forgangsröðunin er. Eftir hrunið var ákveðið að endurskoða framkvæmdina og skera í burtu allan óþarfa. Þær byggingar Landspítalans sem eru aftast á merinni eru byggingar geðsviðsins. Allir þeir sem komið hafa á deildirnar við Elliðaárvog (Klepp) eða deildirnar við Hringbraut vita að þar eru úr sér gengin hús sem tilheyra liðinni öld. Þrýstihópurinn er bara svo lágvær að þorri fólks lætur sér fátt um finnast að geðsviðið hafi verið flokkað sem óþarfi. Umræða um smáhýsi, meðferðarkjarna, vistheimili og búsetukjarna þeirra sem tilheyra ofangreindum hópi er nær undantekningalaust neikvæð. Umsagnir íbúasamtaka, fyrirtækja og annarra sem tjá sig virðast endurspegla rótgróna fordóma gagnvart hópnum. Árni Guðmundsson varaformaður íbúasamtaka Grafarvogs dregur þessa fordóma ágætlega saman (án þess að hafa ætlað sér það) í viðtali á Bylgjunni nú í vikunni: „Ég hef ekki hitt neinn sem er á móti okkar bágstaddasta fólki nema síður sé, en…“ Það er þetta „en“ sem segir allt um þessa fordóma. Það er alltaf eitthvað sem hentar ekki þegar kemur að þessum hópi. „Vissulega þarf að gera eitthvað en það hentar bara ekki í þessu hverfi.“ Hér eru nokkur dæmi:„Að okkar mati gæti það rýrt verðgildi eignarinnar og haft truflandi áhrif á starfsemi kaffihússins.“ (2020)„Íbúar í nágrenninu telja að áformin komi niður á notkun á vinsælum göngustíg meðfram Stórhöfða en fasteignaeigendur telja að þau rýri verðgildi eigna sinna og trufli starfsemi fyrirtækja.“ (2020) „Smáhýsin og íbúar þeirra eigi ekki góða samleið með þessu útivistarsvæði. Galið sé að setja upp smáhýsi fyrir óreglufólk inn á mitt svæðið.“ (2020)„Íbúar í nágrenni húss í Þingvaði í Norðlingaholti þar sem til stóð að reka vistheimili fyrir börn með áhættuhegðun og í vímuefnavanda hafa fengið lögbann á starfsemina.“ (2018)„Er skjólstæðingum velferðarsviðs enginn greiði gerður með því að hýsa þá á þessu svæði auk þess sem það gæti vakið óöryggi og ótta meðal ungra íþróttaiðkenda sem búa í hverfinu og eiga þar leið um.“ (2020) „Við höfum áhyggjur af því að allt í einu á að fara að breyta deiliskipulaginu til að setja niður íbúðarhúsnæði inni á svæðinu þar sem enginn hefur átt að fá að búa.“ (2020)„Í ljósi þess að til greina kemur að staðsetning smáhýsanna sé í eða miklu návígi við vegstæði Sundabrautar, og þau gæti því þurft að fjarlægja í náinni framtíð, er einnig óskað eftir mati á ætluðum kostnaði við að fjarlægja húsin og innviði þeim tengdum.“ (2020) Samfélagið á Íslandi er því miður samfélag einstaklingshyggju á mörgum sviðum. Við þekkjum réttindi okkar nokkuð vel en þegar kemur að skyldunum fennir fljótt í sporin. Hvers vegna sættum við okkur við að fátækir erlendir verkamenn búi í brunagildrum út um allt höfuðborgarsvæðið? Hvers vegna sættum við okkur við að fárveikir einstaklingar dvelji svo árum skiptir á herbergjasambýlum? Hvers vegna sættum við okkur við að sveitarfélög hunsi að halda úti úrræðum sem þeim er þó skylt samkvæmt lögum? Hvers vegna sættum við okkur við að það er aldrei heppilegt að byggja úrræði fyrir veikt fólk í hverfinu mínu? Hvers vegna sættum við okkur við að fólk með geðrænar áskoranir er aldrei sett í forgang? Hvers vegna sættum við okkur við að gamall veikur maður er sendur hreppaflutningum til að deyja í öðru sveitarfélagi hvar hann á engar rætur, ættingja eða vini? Nú þarf hver og einn að líta í eigin barm. Það er ekki hægt að kenna bara stjórnmálamönnum um þessa stöðu þó þeir hafi svo sem fæstir sett lausnir á henni á oddinn. Einstaklingshyggja er ekki svarið og hefur aldrei verið. Samfélög eru dæmd af því hvernig þau koma fram við þá sem eiga undir högg að sækja. Fordómar og mismunun eru samfélagsmein og þar er það okkar allra að taka ábyrgð og breyta því. Ég skora á okkur að gera það. Höfundur er framkvæmdastjóri.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun