Erlend stórfyrirtæki eru ráðandi í sölu íslenskrar ferðaþjónustu og njóta sérstakrar skattaívilnana Þórir Garðarson skrifar 21. nóvember 2019 09:15 Erlendir ferðamenn skipuleggja og kaupa dvöl sína hér á landi (og annars staðar) að stórum hluta í gegnum umsvifamiklar sölusíður á netinu. Nefna má Booking.com, Hotels.com, Expedia.com, Tripadvisor.com, Trip.com, Lastminute.com, Travelocity.com, Orbitz.com, Cheapflights.com, Hotwire.com, Priceline.com, Rentalcars.com, Airbnb.com og Kiwi.com. Á undanförnum árum hafa þessar sölusíður á netinu meira og minna náð ferðamanninum til sín, í stað þess að hann eigi í beinum samskiptum við þá sem veita sjálfa ferðaþjónustuna. Ferðamaðurinn finnur flugið, gistinguna, afþreyinguna, aksturinn og annað sem tilheyrir ferðalaginu í gegnum sölusíðurnar. Ástæðan er einföld, sölusíðurnar eru eins og stórverslun með öllu úrvalinu og þar er hægt að bera saman verð og gæði, skoða myndir, lesa umsagnir og svo auðvitað bóka og borga. Sölusíðurnar „eiga“ þar með viðskiptavininn en ferðaþjónustufyrirtækin verða eins og hver önnur „smásala“ sem útvegar þjónustuna. Þau borga sölusíðunum fyrir að fá að vera í hillunum og jafnvel sérstaklega fyrir góða og áberandi staðsetningu. Sú þóknun hefur farið vaxandi með aukinni útbreiðslu og styrkleika sölusíðnanna.Drjúgur hluti fer í söluþóknun Viðskiptavinurinn - ferðamaðurinn - áttar sig ekki á því að drjúgur hluti greiðslunnar sem hann borgar hótelinu, bílaleigunni, flugfélaginu, veitingastaðnum eða afþreyingarfyrirtækinu verður í raun eftir hjá sölusíðunni. Kaupmaðurinn þarf jú að fá sitt. Komið hefur fram að þóknunin geti verið á bilinu 15-30%. Viðskiptavinurinn greiðir að sjálfsögðu þá þóknun, þó hann sé ekki upplýstur um það. Mörgum finnst nóg um þessa þróun, ekki síst vegna þess að hún gerir íslensk fyrirtæki í ferðaþjónustu berskjölduð, slítur á beint sölusamband við viðskiptavininn og kostar mikið. Hins vegar mælir enginn á móti því að sölusíðurnar auðvelda ferðamanninum allan undirbúning, sem skýrir vinsældir þeirra. Þá liggur einnig fyrir að stærstu sölusíðurnar verja gríðarlega háum fjárhæðum á hverju ári til að markaðssetja sig á netinu til að ná í viðskipti. Ferðaþjónustufyrirtækin fá athygli fleiri mögulegra viðskiptavina en ella í gegnum sölusíðurnar og geta minnkað markaðs- og sölukostnað að einhverju leyti í staðinn.Risafyrirtæki eiga viðskiptavininn og ráða ferðinni Það er samt nokkuð ógnvekjandi staða sem blasir við íslenskri ferðaþjónustu, líkt og ferðaþjónustu í öðrum löndum. Sölusíðurnar „eiga“ viðskiptavinina og staðreyndin er sú að sá sem „á“ viðskiptavininn ræður ferðinni. En hvernig stendur á því að íslensk ferðaþjónustufyrirtæki eru upp á náð og miskunn erlendra netsölusíðna komin? Hvers vegna er ekki til íslensk vefsíða sem heldur utan um framboð og sölu á allri íslenskri ferðaþjónustu? Sjálfsagt datt engum í hug að þróunin yrði með þessum hætti og því ekki órað fyrir henni. Stundum hefur verið rætt um að fyrirtæki í ferðaþjónustu hér á landi taki sig saman um eina sameiginlega sölusíðu á netinu. Þar yrði við ramman reip að draga sennilega töpuð barátta frá fyrsta degi í núverandi skattaumhverfi og bryti í bága við samkeppnislög. Umsvifamesta sölusíðan, Booking.com, sem er með nánast öll íslensku gistifyrirtækin, velti rúmlega 10 billjónum króna (10 þúsund milljörðum) árið 2018. Expedia Group, sem rekur fjölda sölusíðna, velti um 2,5 billjónum króna (2.500 milljörðum). Íslenska ríkið veltir rétt undir einni billjón króna á ári (þúsund milljörðum).Ekki alslæm staða Staðan þó auðvitað ekki sú að íslensk fyrirtæki í ferðaþjónustu fái engin bein netviðskipti. Mörg þeirra stunda umsvifamikla markaðssetningu á netinu og fá viðskiptavini þannig milliliðalaust. Sem dæmi má nefna Arctic Adventures, Bláa lónið, Gray Line á Íslandi, Reykjavík Excursions, Icelandair, íslenskar hótelkeðjur og fleiri. Sú íslenska sölusíða sem hefur náð nokkurri fótfestu er Guide to Iceland.Íslenska ferðaþjónustan er kaupmaðurinn á horninu En í heildina er staðan sú að íslenskir ferðaþjónustu- og afþreyingaraðilar hafa þróast í að verða eins og kaupmaðurinn á horninu, meðan sífellt stærri hluti sölunnar færist yfir til erlendra söluaðila sem stilla sjálfir upp vöruúrvalinu í sínum stórverslunum. Sala innanlands hefur minnkað því að erlendi ferðamaðurinn heldur áfram að kaupa í gegnum „sinn söluaðila“ sama í hvaða landi hann er staddur.Mismunun í skattlagningu Ástæðan fyrir þessari þróun er ekki eingöngu sterk staða stóru sölufyrirtækjanna á markaðnum, með trygga viðskiptavini, heldur einnig hitt að samkeppnisstaða þeirra er sterkari vegna mismununar í skattlagningu. Íslensk fyrirtæki þurfa að leggja virðisaukaskatt á sína sölu. Stór alþjóðleg fyrirtæki hafa hins vegar sérstaka „hæfileika“ til að sleppa undan skattskilum, sérstaklega þau sem starfa alfarið á netinu. Samkeppnisstaðan er því skökk frá fyrsta degi. Sala ferðaþjónustu á netinu er í eðli sínu alþjóðleg. Viðskiptin eiga sér stað við erlenda ferðamenn í heimalandi þeirra og flokkast því undir útflutningsviðskipti. Virðisaukaskattur er aldrei lagður á útflutning vöru eða þjónustu. Nema í þessum útflutningsviðskiptum.Virðisaukaskatturinn þarf að fara Nauðsynlegt er að þjónusta ferðaskrifstofa og millisölustarfsemi í ferðaþjónustu verði felld út úr virðisaukaskattskerfinu. Það mun skapa tækifæri fyrir íslenska sölustarfsemi með heimilisfestu á Íslandi og bæta þar með samkeppnishæfni hennar á alþjóðlegum markaði. Við nógu ramman reip er að draga þó svæðisbundinn skattur íþyngi ekki enn meira. Sölustarfsemi á netinu er hátæknileg og krefst mikillar þekkingar. Með því að hlúa að þessari starfsemi er í raun verið að búa til verðmæt hátæknistörf til að vinna á heimsmörkuðum frá Íslandi. Það gengur ekki upp að stjórnvöld tali fjálglega um samkeppnishæfni Íslands á alþjóðvettvangi, en horfi svo í hina áttina og lami þessa samkeppnishæfni með skattlagningu sem á þar ekki heima.Höfundur er stjórnarformaður Gray Line á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Vinnumarkaður Þórir Garðarsson Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Skoðun Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Sjá meira
Erlendir ferðamenn skipuleggja og kaupa dvöl sína hér á landi (og annars staðar) að stórum hluta í gegnum umsvifamiklar sölusíður á netinu. Nefna má Booking.com, Hotels.com, Expedia.com, Tripadvisor.com, Trip.com, Lastminute.com, Travelocity.com, Orbitz.com, Cheapflights.com, Hotwire.com, Priceline.com, Rentalcars.com, Airbnb.com og Kiwi.com. Á undanförnum árum hafa þessar sölusíður á netinu meira og minna náð ferðamanninum til sín, í stað þess að hann eigi í beinum samskiptum við þá sem veita sjálfa ferðaþjónustuna. Ferðamaðurinn finnur flugið, gistinguna, afþreyinguna, aksturinn og annað sem tilheyrir ferðalaginu í gegnum sölusíðurnar. Ástæðan er einföld, sölusíðurnar eru eins og stórverslun með öllu úrvalinu og þar er hægt að bera saman verð og gæði, skoða myndir, lesa umsagnir og svo auðvitað bóka og borga. Sölusíðurnar „eiga“ þar með viðskiptavininn en ferðaþjónustufyrirtækin verða eins og hver önnur „smásala“ sem útvegar þjónustuna. Þau borga sölusíðunum fyrir að fá að vera í hillunum og jafnvel sérstaklega fyrir góða og áberandi staðsetningu. Sú þóknun hefur farið vaxandi með aukinni útbreiðslu og styrkleika sölusíðnanna.Drjúgur hluti fer í söluþóknun Viðskiptavinurinn - ferðamaðurinn - áttar sig ekki á því að drjúgur hluti greiðslunnar sem hann borgar hótelinu, bílaleigunni, flugfélaginu, veitingastaðnum eða afþreyingarfyrirtækinu verður í raun eftir hjá sölusíðunni. Kaupmaðurinn þarf jú að fá sitt. Komið hefur fram að þóknunin geti verið á bilinu 15-30%. Viðskiptavinurinn greiðir að sjálfsögðu þá þóknun, þó hann sé ekki upplýstur um það. Mörgum finnst nóg um þessa þróun, ekki síst vegna þess að hún gerir íslensk fyrirtæki í ferðaþjónustu berskjölduð, slítur á beint sölusamband við viðskiptavininn og kostar mikið. Hins vegar mælir enginn á móti því að sölusíðurnar auðvelda ferðamanninum allan undirbúning, sem skýrir vinsældir þeirra. Þá liggur einnig fyrir að stærstu sölusíðurnar verja gríðarlega háum fjárhæðum á hverju ári til að markaðssetja sig á netinu til að ná í viðskipti. Ferðaþjónustufyrirtækin fá athygli fleiri mögulegra viðskiptavina en ella í gegnum sölusíðurnar og geta minnkað markaðs- og sölukostnað að einhverju leyti í staðinn.Risafyrirtæki eiga viðskiptavininn og ráða ferðinni Það er samt nokkuð ógnvekjandi staða sem blasir við íslenskri ferðaþjónustu, líkt og ferðaþjónustu í öðrum löndum. Sölusíðurnar „eiga“ viðskiptavinina og staðreyndin er sú að sá sem „á“ viðskiptavininn ræður ferðinni. En hvernig stendur á því að íslensk ferðaþjónustufyrirtæki eru upp á náð og miskunn erlendra netsölusíðna komin? Hvers vegna er ekki til íslensk vefsíða sem heldur utan um framboð og sölu á allri íslenskri ferðaþjónustu? Sjálfsagt datt engum í hug að þróunin yrði með þessum hætti og því ekki órað fyrir henni. Stundum hefur verið rætt um að fyrirtæki í ferðaþjónustu hér á landi taki sig saman um eina sameiginlega sölusíðu á netinu. Þar yrði við ramman reip að draga sennilega töpuð barátta frá fyrsta degi í núverandi skattaumhverfi og bryti í bága við samkeppnislög. Umsvifamesta sölusíðan, Booking.com, sem er með nánast öll íslensku gistifyrirtækin, velti rúmlega 10 billjónum króna (10 þúsund milljörðum) árið 2018. Expedia Group, sem rekur fjölda sölusíðna, velti um 2,5 billjónum króna (2.500 milljörðum). Íslenska ríkið veltir rétt undir einni billjón króna á ári (þúsund milljörðum).Ekki alslæm staða Staðan þó auðvitað ekki sú að íslensk fyrirtæki í ferðaþjónustu fái engin bein netviðskipti. Mörg þeirra stunda umsvifamikla markaðssetningu á netinu og fá viðskiptavini þannig milliliðalaust. Sem dæmi má nefna Arctic Adventures, Bláa lónið, Gray Line á Íslandi, Reykjavík Excursions, Icelandair, íslenskar hótelkeðjur og fleiri. Sú íslenska sölusíða sem hefur náð nokkurri fótfestu er Guide to Iceland.Íslenska ferðaþjónustan er kaupmaðurinn á horninu En í heildina er staðan sú að íslenskir ferðaþjónustu- og afþreyingaraðilar hafa þróast í að verða eins og kaupmaðurinn á horninu, meðan sífellt stærri hluti sölunnar færist yfir til erlendra söluaðila sem stilla sjálfir upp vöruúrvalinu í sínum stórverslunum. Sala innanlands hefur minnkað því að erlendi ferðamaðurinn heldur áfram að kaupa í gegnum „sinn söluaðila“ sama í hvaða landi hann er staddur.Mismunun í skattlagningu Ástæðan fyrir þessari þróun er ekki eingöngu sterk staða stóru sölufyrirtækjanna á markaðnum, með trygga viðskiptavini, heldur einnig hitt að samkeppnisstaða þeirra er sterkari vegna mismununar í skattlagningu. Íslensk fyrirtæki þurfa að leggja virðisaukaskatt á sína sölu. Stór alþjóðleg fyrirtæki hafa hins vegar sérstaka „hæfileika“ til að sleppa undan skattskilum, sérstaklega þau sem starfa alfarið á netinu. Samkeppnisstaðan er því skökk frá fyrsta degi. Sala ferðaþjónustu á netinu er í eðli sínu alþjóðleg. Viðskiptin eiga sér stað við erlenda ferðamenn í heimalandi þeirra og flokkast því undir útflutningsviðskipti. Virðisaukaskattur er aldrei lagður á útflutning vöru eða þjónustu. Nema í þessum útflutningsviðskiptum.Virðisaukaskatturinn þarf að fara Nauðsynlegt er að þjónusta ferðaskrifstofa og millisölustarfsemi í ferðaþjónustu verði felld út úr virðisaukaskattskerfinu. Það mun skapa tækifæri fyrir íslenska sölustarfsemi með heimilisfestu á Íslandi og bæta þar með samkeppnishæfni hennar á alþjóðlegum markaði. Við nógu ramman reip er að draga þó svæðisbundinn skattur íþyngi ekki enn meira. Sölustarfsemi á netinu er hátæknileg og krefst mikillar þekkingar. Með því að hlúa að þessari starfsemi er í raun verið að búa til verðmæt hátæknistörf til að vinna á heimsmörkuðum frá Íslandi. Það gengur ekki upp að stjórnvöld tali fjálglega um samkeppnishæfni Íslands á alþjóðvettvangi, en horfi svo í hina áttina og lami þessa samkeppnishæfni með skattlagningu sem á þar ekki heima.Höfundur er stjórnarformaður Gray Line á Íslandi.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun