Laxeldi í Ísafjarðardjúpi er skurðpunktur átakanna Kristinn H. Gunnarsson skrifar 13. júní 2019 10:28 Atvinnuveganefnd Alþingis er að fara höndum um frumvarp Sjávarútvegsráðherra um fiskeldi. Frumvarpið er ekkert sérstakt fagnaðaefni. Opinberum stofnunum er í of miklum mæli falið að marka pólitíska stefnu um atvinnuuppbygging og verðmætasköpun í þjóðfélaginu og það sem enn verra er þessum stofnunum er veitt rúmt svigrúm til ákvörðunar. Það á að vera enn í fersku minni þau afdrífaríku afglöp í lagasetningu að veita Skipulagsstofnun vald til þess að leyfa og banna framkvæmdir sem eru háðar umhverfismati. Þarna var verið að innleiða Evróputilskipun í umhverfismálum en Alþingi áttaði sig ekki á því að í meðförum ráðuneytisins komust harsvíruðustu umhverfissinnarnir með puttana í samningu frumvarpsins og fengu því ráðið að víkja frá Evrópureglnunum og setja séríslensk ákvæði varðandi vald Skipulagsstofnunar. Í Evrópulöndunum fór samsvarandi stofnun með álitsgerð um framkvæmdir, en hér á landi fékk Skipulagsstofnun leyfisvald gagnvart framkvæmdum. Eins og vænta mátti ákváðu æðstu stjórnendur Skipulagsstofnunar að haga sér eins og ríki í ríkinu og framfylgja eigin öfgakennri stefnu og máttu Vestfirðingar til dæmis súpa seyðið af því varðandi vegagerð um Gufudalssveit. Þessi staða var algerlega óþolandi. Þessu lauk með því að Alþingi hafði sig upp í að breyta lögunum og taka valdið af Skipulagsstofnun og nú veitir stofnunin aðeins álit, rétt eins og alltaf var gert ráð fyrir í Evróputilskipuninni, en pólitísk kjörnir aðilar annast ákvörðunartökuna, svo sem sveitarstjórnir og ráðherra.Pólitískt embættismannavald Illu heilli var undir forystu Viðreisnar vaðið í sama fenið þegar Hafrannsóknarstofnun og Veiðimálastofnun voru sameinaðar. Settir voru yfir hina nýju stofnun svarnir andstæðingar laxeldis sem hafa auðvitað notað stofnunina og það vald sem lög veita þeim til þess að leggja hvern stein í götu uppbyggingar laxeldis á fætur öðrum. Í þessu ólánsfrumvarpi er ætlunin að veita Hafrannsóknarstofnun nánast sams konar vald gagnavart fiskeldi og Skipulagsstofnun hafði áður gagnvart umhverfismatsskyldum framkvæmdum. Að lögfesta áhættumat vegna erfðaáhættu og fela „vísindamönnunum“ vald til þess að velja sér ráðandi forsendur er hinn fullkomna afneitun á ömurlegri reynslu af Skipulagsstofnunarævintýrinu. Vísindamenn eru ekki utan við þjóðfélagið og þeir hafa sínar skoðanir og átrúnað burt séð frá sínu sérsviði. Með öðrum orðum, þeir geta stjórnast í mati á málum af viðhorfum sem eru ekki endilega byggðar á sérþekkingu þeirra. Ákvarðanir á borð við uppbyggingu fiskeldis sem atvinnugreinar eru pólitísk viðfangsefni, sem þeir eiga að véla um, sem sækja umboð sitt til kjósenda. Það er hrein vitleysa að ætla embættismönnum að marka pólitíska stefnu. Meirihluti atvinnuveganefndar hefur gengið svo frá málinu að fáeinum embættismönnum , sem einkum eru svarnir andstæðingar laxeldis eiga að ráða því hver afdrif umsókna um laxeldi í Ísafjarðardjúpi verða og fá rúmar heimildir til þess að túlka lögin að eigin fordómum. Óttast er að umsóknirnar, sem þegar hafa verið að velkjast árum saman í stofnankerfinu, muni falla niður og að fyrirtækin sem að umsóknunum standa muni þurfa að byrja ferlið frá grunni. Það mun þýða margar ára töf ef ekki stöðvun um langan tíma. því miður er engin bót í minnihluta nefndarinnar, hann hefur tekið sé þá stöðu að stöðva uppbyggingu fiskeldisins enn frekar.Átökin um Djúpið Kjarninn í átökunum um uppbyggingu fiskeldisins snúist einmitt um Ísafjarðardjúp. Komist laxeldið þar af stað verður atvinnugreinin orðið það umsvifamikil á landsvísu og með það mikla efnahagslega þýðingu fyrir þjóðarbúið að ekki verði aftur snúið. Á fyrstu fjórum mánuðum þessa árs eru útflutningsverðmæti eldisafurða orðnar nærri 9 milljarðar króna og meiri en allt árið 2018. Andstæðingar fiskeldisins innan sem utan stjórnarflokkanna gera sér grein fyrir því og leggja því allt kapp á að stöðva öll áform um laxeldi í Ísafjarðardjúpi. Átökin um fiskeldið eru í raun hörðustu átökin sem fram fara á löggjafarþinginu þessa dagana. Uppbygging fiskeldisins er eitt stærsta lífkjaramál þjóðarinnar á mæstu áratugum. Í Krossgötum, riti Vestfjarðastofu er dregið fram að að 70 þús. tonna fiskeldi á Vestfjörðum gæti skilað 65 milljarða heildarverðmæti, eða um 730 beinum störfum og um 420 afleiddum störfum, eða samtals um 1.150 störfum.Tvö hundruð milljarðar króna Á landsvísu eru öll merki um að hægt verði á fáum árum að auka laxeldið upp í 200 þúsund tonna ársframleiðslu. Slík framleiðsla myndi skila fáheyrðum tekjum í þjóðarbúið sem kæmu sér vel á næstu árum , tímabili afturkipps í efnahagslífinu, með tilheyrandi lífkjarabata fyrir allan almenning, að ekki sé talað um uppsveifluna fyrir Vestfirði. Það er mikið í húfi að vel takist til nú í lagasetningunni og að Alþingi beri gæfu til þess að horfa til almannaheilla og framtíðar og hafni fordómum, fortíðarkreddum og fátæktarstefnu.Fimm milljarðar króna Stangveiðihagsmunirnir eru upp á 5 milljarða króna árlega, í besta falli, en laxeldisframleiðslan getur hæglega orðið 200 milljarðar króna á ári. Almannahagsmunirnir standa með aukinni verðmætasköpun sem munu bæta lífskjörin á Íslandi á næstu árum. Sú framleiðsla er auk þess umhverfisvæn í meira lagi og kolefnisspor hennar er aðeins 1/9 af kolefnisspori kjötframleiðslunnar. Hverfandi líkur standa til þess að laxeldi hafi erfðafræðilega neikvæð áhrif á villta laxastofna. Einhverra hluta vegna er stjórnmálastéttin er enn í einhverjum aflokuðum bergmálshelli Óttars Yngvarssonar og enska auðkýfingsins Ratcliffe sem er að kaupa upp helstu laxveiðiár landsins og lætur eins og það sé stórfelld vá fyrir dyrum að framleiða heilbrigðan og hollan mat sem selst á góðu verði. Ísafjarðadjúpið á eftir að verða sem aldrei fyrr uppspretta verðmæta sem bæta lífskjör ekki bara á Vestfjörðum heldur á landinu öllu. Það mun renna upp fyrir Alþingi þegar farið verður að glíma við samdrátt og versnandi lífskjör á næstunni að sóknarfærið liggur í auðlindum hafsins og frekari nýtingu þeirra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Kristinn H. Gunnarsson Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Sjá meira
Atvinnuveganefnd Alþingis er að fara höndum um frumvarp Sjávarútvegsráðherra um fiskeldi. Frumvarpið er ekkert sérstakt fagnaðaefni. Opinberum stofnunum er í of miklum mæli falið að marka pólitíska stefnu um atvinnuuppbygging og verðmætasköpun í þjóðfélaginu og það sem enn verra er þessum stofnunum er veitt rúmt svigrúm til ákvörðunar. Það á að vera enn í fersku minni þau afdrífaríku afglöp í lagasetningu að veita Skipulagsstofnun vald til þess að leyfa og banna framkvæmdir sem eru háðar umhverfismati. Þarna var verið að innleiða Evróputilskipun í umhverfismálum en Alþingi áttaði sig ekki á því að í meðförum ráðuneytisins komust harsvíruðustu umhverfissinnarnir með puttana í samningu frumvarpsins og fengu því ráðið að víkja frá Evrópureglnunum og setja séríslensk ákvæði varðandi vald Skipulagsstofnunar. Í Evrópulöndunum fór samsvarandi stofnun með álitsgerð um framkvæmdir, en hér á landi fékk Skipulagsstofnun leyfisvald gagnvart framkvæmdum. Eins og vænta mátti ákváðu æðstu stjórnendur Skipulagsstofnunar að haga sér eins og ríki í ríkinu og framfylgja eigin öfgakennri stefnu og máttu Vestfirðingar til dæmis súpa seyðið af því varðandi vegagerð um Gufudalssveit. Þessi staða var algerlega óþolandi. Þessu lauk með því að Alþingi hafði sig upp í að breyta lögunum og taka valdið af Skipulagsstofnun og nú veitir stofnunin aðeins álit, rétt eins og alltaf var gert ráð fyrir í Evróputilskipuninni, en pólitísk kjörnir aðilar annast ákvörðunartökuna, svo sem sveitarstjórnir og ráðherra.Pólitískt embættismannavald Illu heilli var undir forystu Viðreisnar vaðið í sama fenið þegar Hafrannsóknarstofnun og Veiðimálastofnun voru sameinaðar. Settir voru yfir hina nýju stofnun svarnir andstæðingar laxeldis sem hafa auðvitað notað stofnunina og það vald sem lög veita þeim til þess að leggja hvern stein í götu uppbyggingar laxeldis á fætur öðrum. Í þessu ólánsfrumvarpi er ætlunin að veita Hafrannsóknarstofnun nánast sams konar vald gagnavart fiskeldi og Skipulagsstofnun hafði áður gagnvart umhverfismatsskyldum framkvæmdum. Að lögfesta áhættumat vegna erfðaáhættu og fela „vísindamönnunum“ vald til þess að velja sér ráðandi forsendur er hinn fullkomna afneitun á ömurlegri reynslu af Skipulagsstofnunarævintýrinu. Vísindamenn eru ekki utan við þjóðfélagið og þeir hafa sínar skoðanir og átrúnað burt séð frá sínu sérsviði. Með öðrum orðum, þeir geta stjórnast í mati á málum af viðhorfum sem eru ekki endilega byggðar á sérþekkingu þeirra. Ákvarðanir á borð við uppbyggingu fiskeldis sem atvinnugreinar eru pólitísk viðfangsefni, sem þeir eiga að véla um, sem sækja umboð sitt til kjósenda. Það er hrein vitleysa að ætla embættismönnum að marka pólitíska stefnu. Meirihluti atvinnuveganefndar hefur gengið svo frá málinu að fáeinum embættismönnum , sem einkum eru svarnir andstæðingar laxeldis eiga að ráða því hver afdrif umsókna um laxeldi í Ísafjarðardjúpi verða og fá rúmar heimildir til þess að túlka lögin að eigin fordómum. Óttast er að umsóknirnar, sem þegar hafa verið að velkjast árum saman í stofnankerfinu, muni falla niður og að fyrirtækin sem að umsóknunum standa muni þurfa að byrja ferlið frá grunni. Það mun þýða margar ára töf ef ekki stöðvun um langan tíma. því miður er engin bót í minnihluta nefndarinnar, hann hefur tekið sé þá stöðu að stöðva uppbyggingu fiskeldisins enn frekar.Átökin um Djúpið Kjarninn í átökunum um uppbyggingu fiskeldisins snúist einmitt um Ísafjarðardjúp. Komist laxeldið þar af stað verður atvinnugreinin orðið það umsvifamikil á landsvísu og með það mikla efnahagslega þýðingu fyrir þjóðarbúið að ekki verði aftur snúið. Á fyrstu fjórum mánuðum þessa árs eru útflutningsverðmæti eldisafurða orðnar nærri 9 milljarðar króna og meiri en allt árið 2018. Andstæðingar fiskeldisins innan sem utan stjórnarflokkanna gera sér grein fyrir því og leggja því allt kapp á að stöðva öll áform um laxeldi í Ísafjarðardjúpi. Átökin um fiskeldið eru í raun hörðustu átökin sem fram fara á löggjafarþinginu þessa dagana. Uppbygging fiskeldisins er eitt stærsta lífkjaramál þjóðarinnar á mæstu áratugum. Í Krossgötum, riti Vestfjarðastofu er dregið fram að að 70 þús. tonna fiskeldi á Vestfjörðum gæti skilað 65 milljarða heildarverðmæti, eða um 730 beinum störfum og um 420 afleiddum störfum, eða samtals um 1.150 störfum.Tvö hundruð milljarðar króna Á landsvísu eru öll merki um að hægt verði á fáum árum að auka laxeldið upp í 200 þúsund tonna ársframleiðslu. Slík framleiðsla myndi skila fáheyrðum tekjum í þjóðarbúið sem kæmu sér vel á næstu árum , tímabili afturkipps í efnahagslífinu, með tilheyrandi lífkjarabata fyrir allan almenning, að ekki sé talað um uppsveifluna fyrir Vestfirði. Það er mikið í húfi að vel takist til nú í lagasetningunni og að Alþingi beri gæfu til þess að horfa til almannaheilla og framtíðar og hafni fordómum, fortíðarkreddum og fátæktarstefnu.Fimm milljarðar króna Stangveiðihagsmunirnir eru upp á 5 milljarða króna árlega, í besta falli, en laxeldisframleiðslan getur hæglega orðið 200 milljarðar króna á ári. Almannahagsmunirnir standa með aukinni verðmætasköpun sem munu bæta lífskjörin á Íslandi á næstu árum. Sú framleiðsla er auk þess umhverfisvæn í meira lagi og kolefnisspor hennar er aðeins 1/9 af kolefnisspori kjötframleiðslunnar. Hverfandi líkur standa til þess að laxeldi hafi erfðafræðilega neikvæð áhrif á villta laxastofna. Einhverra hluta vegna er stjórnmálastéttin er enn í einhverjum aflokuðum bergmálshelli Óttars Yngvarssonar og enska auðkýfingsins Ratcliffe sem er að kaupa upp helstu laxveiðiár landsins og lætur eins og það sé stórfelld vá fyrir dyrum að framleiða heilbrigðan og hollan mat sem selst á góðu verði. Ísafjarðadjúpið á eftir að verða sem aldrei fyrr uppspretta verðmæta sem bæta lífskjör ekki bara á Vestfjörðum heldur á landinu öllu. Það mun renna upp fyrir Alþingi þegar farið verður að glíma við samdrátt og versnandi lífskjör á næstunni að sóknarfærið liggur í auðlindum hafsins og frekari nýtingu þeirra.
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar