Skoðun

Erlendir ferðaþjónustuaðilar á Íslandi: Ójöfnuður, glataðar tekjur og vafasöm gæði

Haraldur Teitsson, Indriði H. Þorláksson og Þórir Garðarsson og Örvar Már Kristinsson skrifa
Umsvif erlendra ferðaþjónustufyrirtækja hér á landi hafa farið vaxandi á síðustu misserum og spurningar vaknað um hvort rétt sé staðið að málum í starfsemi þeirra. Virðast sum þeirra hafa fundið leiðir framhjá þeim skyldum og kvöðum sem hvíla á innlendum fyrirtækjum í sömu starfsemi. Tekur það til skráningar á starfseminni hjá yfirvöldum, leyfisveitinga, hlítni við kjarasamninga, og skila á sköttum og gjöldum. Í mörgum tilvikum greiða þessi fyrirtæki laun undir gildandi lágmarkskjörum og losna við skatta og skyldur sem innlendir aðilar bera. Þessi starfsemi bjagar samkeppni íslenskum fyrirtækjum og einstaklingum í ferðaþjónustu í óhag.

Starfsemi þessara erlendu fyrirtækja er með ýmsum móti. Í sumum tilvikum flytja þau inn tímabundið bifreiðar til fólksflutninga og lausafjármuni til starfseminnar, hjól, tjöld o.s.frv. Oft eru bifreiðarnar ekki skráðar til fólksflutninga og ekið af mönnum sem ekki hafa tilskilin akstursréttindi. Þessi fyrirtæki fara yfirleitt með smáhópa um landið og kaupa gistingu og þjónustu í takmörkuðum mæli. Í öðrum tilvikum koma fyrirtæki með stóra hópferðabíla sem reknir eru hér yfir sumartímann, ekið af erlendum bílstjórum og fylgt af erlendum hópstjórum, eða leigja hópferðabíla af bílaleigum. Í þriðja lagi koma erlend fyrirtæki með ferðahópa og eigin hópstjóra/leiðsögumenn en leigja hópferðabifreiðar af íslenskum rútufyrirtækjum. Í sumum tilvikum reka þessir aðilar óskráða upplýsinga- og þjónustustarfsemi hér á landi.

Brot á reglum og kjarasamningum

Þessi starfsemi er andstæð íslenskum lögum og fer í bága við kjarasamninga.

  1. Erlend félög sem reka hér ferðaþjónustu, skipuleggja, selja og annast hópferðir um landið og eru hér með viðvarandi aðstöðu, bílakost og annan búnað til starfseminnar og starfsfólk og hafa hér fasta starfsstöð eiga að hafa starfsleyfi sem ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa eins og kveðið er á um í lögum um skipan ferðamála og skrá starfsemi sína hjá skattyfirvöldum.
  2. Erlendar ferðaskrifstofur, sem reka hér starfsemi án þess að hafa hér útibú eða fasta starfsstöð hér á landi, bera engu að síður sömu lagalegu skyldur og kvaðir og íslensk félög. Þau eiga að skila hér staðgreiðslu, greiða tryggingagjald, stéttarfélagsgjöld o.s.frv. af launum fyrir störf sem innt eru af hendi hér á landi.
  3. Leiðsögumenn og bílstjórar frá ríkjum utan EES ber að hafa sérstakt atvinnuleyfi. Þeir starfa hér á landi og eru, sem og vinnuveitandi þeirra, bundnir af íslenskum lögum um starfskjör launþega.
  4. Launþegi, hvort sem er af EES svæðinu eða utan þess, er skattskyldur af launum fyrir starf sem innt er af hendi hér á landi. Launagreiðanda hans ber að halda eftir staðgreiðslu og greiða tryggingagjald.
  5. Frí gisting og uppihald sem starfsmenn njóta og þjórfé kemur ekki í stað launa. Hlunnindi skal gefa upp til skatts og  þjórfé er launagreiðanda óviðkomandi. Honum ber að greiða laun skv. kjarasamningum og opinber gjöld og  iðgjöld í samræmi við þau.
  6. Erlendir starfsmenn eru sagðir verktakar þótt þeir fullnægi ekki þeim skilyrðum sem RSK gerir til vertöku, eru ekki skráðir og skattlagðir sem slíkir.
 

Upptalningin sýnir að þessi athugaverð álitaefni snerta margvísleg lagaákvæði og verkefni margra opinberra aðila sem hafa með höndum eftirlit með framkvæmd laga og reglna. Þrátt fyrir að brotastarfsemi af framangreindum toga sé augljós og hafi margoft verið tilefni til umfjöllunar á opinberum vettvangi og hafi verið rædd við þau stjórnvöld sem ábyrgð bera, eru engin merki um aðgerðir af þeirra hálfu. Í skjóli athafnaleysis þeirra dafnar þessi starfsemi.

Tapaðar tekjur, skattar og orðspor

Íslenskir aðilar, sem að ferðaþjónustu koma, verða af miklum tekjum sem renna í vasa hinna erlendu aðila og eftir atvikum heimaríkja þeirra. Ferðaskrifstofur verða af sölu ferða um landið, rútufyrirtækin verða af miklum viðskiptum og íslenskir bílstjórar og leiðsögumenn missa störf til erlendra aðila. Síðast en ekki síst verður ríkissjóður af miklum tekjum því hinir erlendu aðilar, fyrirtæki sem einstaklingar, skila hér engum sköttum. Með hliðsjón af fyrirliggjandi upplýsingum má ætla að um fimmtungur skipulagðra hópferða erlendra ferðamanna sé þegar í höndum aðila sem notfæra sér framangreind göt í reglum og eftirliti og fer sá hlutur ört vaxandi. Má því ljóst vera að tekjutap íslenskra aðila og ríkisins hleypur á milljörðum króna. Fyrirætlanir um að auka skattheimtu af fyrirtækjum í ferðaþjónustu munu því litlu skila í auknum tekjum af þeim en auka enn á hvata hinna erlendu aðila til að sniðganga íslensk lög og reglur.

Ekki verður heldur litið framhjá því að með þessu er kynning á landinu, náttúru þess og sögu seld í hendur aðila sem engar forsendur hafa til þess að sinna því hlutverki með nokkrum sóma. Farið er með stóra hópa um þjóðgarða landsins, friðlönd og önnur svæði með viðkvæmum náttúru- og menningarminjum án þess að nokkur sé í för sem er fær um að kynna það sem fyrir auga ber af þekkingu. Engu minna skiptir það öryggi fyrir ferðamenn sem felst í að farartæki uppfylli allar kröfur og för sér stýrt af bifreiðastjórum og leiðsögumönnum sem eru staðkunnugir með reynslu af íslensku veðurfari og færir um að leggja mat á þær hættur sem vændum kunna að vera og þekkja það öryggiskerfi sem virkja þarf komi til óhappa eða slysa. Lítil gæði, léleg þjónusta, óhöpp og slys eru líkleg til að skaða orðspor íslenskrar feðraþjónustu og hamla eðlilegum vexti hennar.

Óþolandi tómlæti stjórnvalda

Það er með öllu óþolandi að stjórnvöld ferðamála, samgöngumála, vinnumarkaðsmála og skattamála ræki skyldur sínar svo slælega að af hljótist stórfelldur fjárhagsskaði fyrir íslenska ríkið, íslensk fyrirtæki og íslenska starfsmenn í ferðaþjónustu. Samkeppni á þessum markaði er bjöguð íslenskum aðilum í óhag sem leitt getur til þess að rekstur fyrirtækja leggst af og starfsmenn þeirra missa vinnu. Verði ekki spyrnt við fæti mun framtíð ferðaþjónustu á Íslandi ráðast af erlendum aðilum sem hasla sér völl hér á landi með félagslegum undirboðum og skattasniðgöngu og orðspor Íslands sem ferðamannastaðar mótast af fákunnandi farandstarfsmönnum.

Höfundar eru:

Haraldur Teitsson. Formaður félags hópferðaleyfishafa. Framkvæmdarstjóri Teits Jónassonar ehf.

Indriði H. Þorláksson. Formaður Leiðsagnar - Stéttarfélags leiðsögumanna.

Þórir Garðarsson. Stjórnarformaður Gray Line. Fyrrverandi varaformaður SAF. 

Örvar Már Kristinsson. Framkvæmdastjóri Reykjavík Culture Travel. Fyrrverandi formaður Félags leiðsögumanna.




Skoðun

Skoðun

BRCA

Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar

Sjá meira


×