„Hélt ég væri dáin“

„Mér finnst myndin dásamleg. Ég vann með handritshöfundum, Kandell bræðrum í fimm ár. Mér finnst Baltasar Kormákur hafa staðið sig ótrúlega vel. Við áttum líka í góðu samstarfi. Það hefði ekki verið hægt að finna betri leikstjóra,“ segir Tami Oldham Ashcraft í samtali við blaðamann frá heimili sínu á San Juan eyju.

Þar býr hún með eiginmanni sínum og tveimur börnum. Þrátt fyrir harmleikinn árið 1983 þá er hún enn mikil ævintýrakona og hefur unun af siglingum. Þrátt fyrir að hún leggi ekki yfir heimshöfin eins og hún gerði ung, áður en hún lenti með unnusta sínum í sjávarháska eftir að hafa lent í fjórða stigs fellibyl á Kyrrahafinu.

„Það var á köflum yfirþyrmandi að horfa á myndina. Sérstaklega í þeim senum þar sem háskinn og harmurinn er mestur. Þegar ég sá fyrsta brotið úr kvikmyndinni sló út á mér köldum svita. Myndin er svo nærri sannleikanum að hún gekk mér nærri, ég upplifði minningar og tilfinningar. Ekki síst fann ég fyrir ást minni á Richard. Sorgin reis upp á yfirborðið,“ segir Tami frá.

Aðstæður virtust fullkomnar í október 1983 þegar Tami og unnusti hennar Richard lögðu af stað í skútusiglingu frá eyjunni Tahítí. Áætlaður ferðatími var rúmlega 30 dagar. Þau voru spennt. Bæði reynd í siglingum með 50.000 mílur að baki. Tami var 23 ára gömul. Þau voru kát og glöð. Þau höfðu tekið að sér það verkefni að sigla lúxusskútunni Hazana til eigenda sinna í San Diego.

„Ég veit að frásögn mín spillir ekki söguþræðinum. Margir þekkja söguna, enda er hún sönn og rataði í heimsfréttirnar.

Við Richard tókum að okkur þetta verkefni. Við höfðum siglt í um tvær vikur þegar við heyrðum af stormi og ókyrrð fram undan. Áttum von á því að stormurinn myndi færast norður eins og vanalegt er á þessum slóðum sem við vorum á. En þessi gerði það ekki. Hann efldist, magnaðist og varð að fellibyl. Við flúðum hann í nærri því þrjá daga. Við fengum upplýsingar um gang fellibyljarins á um fjögurra tíma fresti. Svo náði hann okkur,“ segir Tami.

Tami og Richard voru nú í lífshættu. Í martröð hvers sjófara. Öldurnar voru jafnháar og fimm hæða blokkir. Richard bað Tami að fara undir þiljur og fylgjast með loftþrýstingi og veðurspá á meðan hann tæki við stýrinu.

„Seglin voru niðri en kveikt á vélinni. Við skutumst upp og niður á risavöxnum öldunum og særokið stakk hörundið. Hávaðinn var ærandi. Við þurftum að öskra okkar á milli. Okkur fannst um tíma ganga vel að sigrast á risaöldunum. Stundum flugum við hreinlega í loftinu og skullum svo niður. Ég var við stýrið nærri allan morguninn. Richard gætti að bátnum og fylgdist með siglingaleiðinni og veðri. Svo kom Richard til mín og öskraði til mín að nú skyldi ég fara undir þiljur. Ég held að það verði allt í lagi, sagði hann við mig áður en hann lokaði. Ég man enn eftir svipnum á honum og bláum augunum. Ég hafði rétt svo tíma til að festa mig við taug. Svo heyrði ég hann öskra. Ég man að ég faldi höfuðið í greipum mínum. Svo fann ég hræðilegan sársauka. Svo varð allt svart,“ segir Tami frá.

Þótt langt sé liðið. Og þó að Tami hafi oft sagt sögu sína – margoft – þá finnst henni það erfitt. Röddin verður óstyrk og hún tekur sér stutt hlé frá frásögninni. „Ég hef svo oft sagt frá. En það er öðruvísi núna,“ útskýrir hún. „Þetta er allt svo ljóslifandi.“

Bátnum hvolfdi. Hann skall á haffletinum og snerist svo við. Tami missti meðvitund.

Þegar hún kemst loks til meðvitundar er hafflöturinn sléttur og það var kyrralogn. Mastrið hafði brotnað af. Seglin farin. Vélin ónýt. Öll raftæki ónýt. Útvarpið týnt. Enginn björgunarbátur um borð. Hún gat ekki sent frá sér neyðarkall. Hún hafði takmarkað magn matar og vatns.

„Ég hafði misst mikið blóð. Ég var með höfuðáverka. Ég var ekki brotin sem ég held að hafi verið meðal þess sem gerði það að verkum að ég lifði af. Það var allt farið. Ég gjörsamlega missti alla sjálfstjórn. Ég öskraði og grét. Ég leitaði að Richard. En ég fann sjónaukann sem varð mér til mikils gagns. Báturinn var fullur af vatni. Það átti eftir að taka mig tvær vikur að losa vatnið úr bátnum,“ segir Tami frá.

Tami þurfti að reiða sig á skilningarvitin og lífsviljann til að lifa af. Rangur útreikningur eða mistök myndu kosta hana lífið.

„Ég þurfti að finna út hvar ég var. Ég þurfti að fylgja straumum og vindátt og 19. breiddargráðu. Ég vildi stefna á Hawaii. Ég náði að fylgja straumnum. Ég hafði týnt úrinu. Það gerði þetta enn erfiðara. En ég fann það nokkrum dögum síðar og þá urðu útreikningar mínir nákvæmari. Ég vissi að ef ég næði ekki til Hawaii þá myndi ég deyja. Ég var enginn snillingur í siglingum þótt ég væri ágætlega reynd. En ég varð mjög góð. Mjög fljótt. Þegar þú þarft að læra eitthvað upp á líf og dauða, þá verður þú mjög góð í því!“ segir Tami og slær á létta strengi.

Tami nálgaðist Hawai. „Ég sá fugla, ég sá tvö skip og flugvél. En enginn virtist sjá mig. Herflugvél flaug lágflug yfir mér. Ég skaut upp neyðarblysi. Hann hlýtur að sjá mig! hugsaði ég. En hann gerði það ekki. Ég hélt að ég væri dáin. Ég hugsaði með mér að ég væri ekki á lífi. Það væri ástæðan fyrir því að enginn sæi mig. Þarna var andlegt ástand mitt orðið mjög slæmt. En svo sást ég og fékk hjálp. Eplum og kaffi var hent í bátinn á meðan ég beið eftir hjálp til hafnar. Það var svo dásamlegt að ég get ekki lýst því,“ segir Tami.

Þrekvirki Tami tók um 40 daga. Hún sýndi ótrúlegt harðfylgi. Hvað var það sem bjargaði lífi hennar?

„Við búum öll yfir innsæi og sterkum lífsvilja. Það er miklu erfiðara að gefast upp en að berjast. Ég trúi því að minnsta kosti. Fyrstu dagarnir skiptu miklu máli. Að takast að fá bátinn á hreyfingu. Finna rétta leið. En síðan tók vonin við. Ég talaði til mín. Þessi innri rödd var sterk. Ég þurfti stundum að skipa sjálfri mér að hætta að gráta. Ég var að missa of mikið vatn úr líkamanum. Ég átti í samræðum við sjálfa mig. Það er annað atriði sem ég held að hafi verið mikilvægt. Það er annars svo fín lína á milli lífs og dauða. Þegar ég horfði á myndina fannst mér ég vera komin aftur um borð.“

Tami segist afar þakklát fyrir það að lífsreynsla hennar hafi verið færð í kvikmynd. Lífsháskamyndir með konum í aðalhlutverki séu sárafáar.

„Það eru til margar frásagnir og kvikmyndir af karlmönnum í sjávarháska. En fáar af konum. Og það þrátt fyrir að fjölmargar konur sigli og séu alveg jafn gefnar fyrir ævintýri og karlar. Ég er afar þakklát. Ég vildi að saga mín yrði að kvikmynd í öll þess ár. Ég tek auðvitað allri gagnrýni á myndina mjög persónulega. Myndin hefur hlotið mjög góða gagnrýni en þegar einhverjum einum gagnrýnanda flaug í hug að segja að atburðir myndarinnar væru ekki nægilega sannfærandi þá varð ég alveg brjáluð og var skapi næst að óska þeim hinum sama í bátsferð í vondu veðri,“ segir Tami og gerir að gamni sínu.

Tami hefur ferðast mikið með eiginmanni og börnum. Hún er þó ekki komin yfir áfallið. „Ég sigli ekki yfir heilu heimshöfin lengur. En sigli samt mikið. Hugrekkið vex eftir því sem ég verð eldri. Ég elska að sigla. Ég kenndi börnunum mínum tveimur að óttast ekkert þrátt fyrir allt. Og að elska að ferðast, kynnast öðru fólki og menningarheimum. Hvað sem hver skyldi halda þá erum við nefnilega ekki upphaf og endir alls hér í Bandaríkjunum,“ segir Tami og hlær.