Samkeppnisumhverfi sprotafyrirtækja verður að breyta Ingvaldur Thor Einarsson skrifar 25. október 2017 07:00 Ég rek sprotafyrirtæki. Ég þrífst á því að finna nýjar lausnir sem ögra kyrrstöðu og skapa ný tækifæri. Eitthvað sem breytir vinnuaðferðum og verklagi til hins betra. Það er mín köllun og mér finnst áskorunin skemmtileg. Það er erfitt, ánægjulegt og allt þar á milli að reka sprotafyrirtæki. Helsta áskorun sprotafyrirtækja er að hafa fjármagn til að skapa og þróa hugmyndir og lausnir. Mikilvægasti hlekkurinn í þeirri vinnu er að geta umkringt sig fagfólki sem getur sífellt fært fyrirtækið skörinni ofar. En þar stendur einmitt hnífurinn í kúnni. Samkeppnisumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi er nefnilega mjög erfitt, þar sem lítil og nýstofnuð fyrirtæki þurfa að keppa við rótgróin fyrirtæki á markaði um hæfileikaríkt starfsfólk. Það er raunin að stærri fyrirtæki hafa greiðari aðgang að fjármagni og geta fjármagnað sinn rekstur á mun betri kjörum en sprotafyrirtæki. Því geta þau almennt boðið bæði hærri laun og stöðugra starfsumhverfi en sprotafyrirtæki. Lágt atvinnuleysi og há laun gera íslenskum sprotafyrirtækjum erfitt um vik og hafa margir í sprotaumhverfinu gripið á það ráð að úthýsa vinnu og verkefnum til fjarrænna landa þar sem hægt er að ráða hæft fólk á mun lægri launum. Er það eitthvað sem við Íslendingar viljum gera? Viljum við ekki frekar nýta íslenskt hugvit til að efla nýsköpun og vöxt sprotafyrirtækja í landinu? Viljum við ekki styðja við sprotana okkar og gera þeim kleift að vaxa og ná fótfestu í nýjum mörkuðum og byggja upp umhverfi sem hvetur fólk til að láta drauma sína rætast? Nú göngum við til kosninga næstkomandi laugardag og mér finnst lítið sem ekkert hafa verið rætt um umhverfi sprotafyrirtækja og nýsköpun á Íslandi. Samt er þessi iðnaður gífurlega stór og eru tækifæri Íslendinga fjölmörg á þessu sviði, sem gæti leitt til gríðarlegrar verðmætasköpunar á komandi árum. Mér finnst því einkennilegt að stjórnmálaflokkar beiti sér lítið sem ekkert fyrir þessum málaflokki, sem gæti hagnast börnum okkar og barnabörnum umtalsvert. Vissulega hefur tryggingagjaldið verið mikið til umræðu undanfarið, en það er skattur sem leggst ofan á launakostnað fyrirtækja. Tryggingagjaldið var hækkað til muna eftir bankahrunið 2008 til að standa undir vaxandi kostnaði vegna atvinnuleysis. Síðan þá hefur það lækkað lítið eitt, en varla neitt til að tala um, þó að atvinnuleysi sé hér í lágmarki. Sprotafyrirtæki eiga erfitt með að standa undir þessari skattlagningu þar sem þau eru að jafnaði með hærri rekstrargjöld en rekstrartekjur. Í mínum huga væri æskilegt að stjórnvöld væru með ívilnandi aðgerðir fyrir sprotafyrirtæki með færri en 10 starfsmenn, þar sem þessi fyrirtæki myndu greiða lægra tryggingagjald. Þar sem 3/4 af vinnandi fólki á Íslandi starfa hjá fyrirtækjum með yfir 10 starfsmenn væru áhrif slíkrar ívilnunar vart teljandi fyrir ríkissjóð. Enn fremur þarf að hjálpa sprotafyrirtækjum að ná í og halda hæfileikaríku starfsfólki. Á árunum fyrir hrun lögðu mörg sprotafyrirtæki í hugverkaiðnaði upp laupana þar sem þau gátu ekki keppt við fjármálastofnanir um hæft starfsfólk. Mikil gróska hefur verið í hugverkaiðnaðinum síðustu áratugi og gæti hann fest sig í sessi sem fjórða meginstoð atvinnulífsins, ásamt sjávarútvegi, stóriðju og ferðamannaiðnaði, ef greinin fengi aðstoð við uppbyggingu. Eitt af því sem mér finnst vert að skoða þegar kemur að launum í sprotafyrirtækjum væri að leita til erlendra fyrirmynda þar sem fyrirtæki greiða stóran hluta launa í formi kaupréttarsamninga. Þannig skapast hvati fyrir hæft fólk að leggja mikið af mörkum gegn lægri launum, en uppskera ríkulega síðar meir. Til að það gangi þurfa stjórnvöld að gera breytingu á skattlagningu kauprétta sem nú skattleggjast að mestu eins og launatekjur. Stærsti hluti mögulegs ágóða starfsmanna vegna kaupréttarsamninga endar þannig hjá ríkinu í formi skatts. Í skattalögum er heimild til að skattleggja ágóða af kaupréttum starfsmanna sem fjármagnstekjur ef kaupverð er að hámarki 600.000 krónur á ári. Það eru einungis 50.000 krónur á mánuði sem er mjög lágt þak og skapar takmarkaðan fjárhagslegan hvata. Einnig fylgir sú kvöð að starfsmaður þurfi að eiga hlutina í tvö ár eftir nýtingu kaupréttar. Þetta ákvæði er glórulaust enda er kaupréttur starfsmanna í sprotafyrirtækjum almennt innleystur við sölu þeirra. Mín gæfa er að reka sprotafyrirtæki sem var stofnað af einum þekktasta frumkvöðli Norðurlanda, Erik Damgaard. Erik hefur gengið í gegnum hæðir og lægðir sem frumkvöðull, selt fyrirtæki fyrir á annað hundrað milljarða, tapað stórt og rifið sig upp á ný og hefur nú stofnað sprotafyrirtæki á miðjum aldri. Erik heimsækir Ísland 9. nóvember og býð ég öllum alþingismönnum, hverjir sem það verða, að hitta Erik og hlýða á hann miðla reynslu sinni af alþjóðlegu sprotaumhverfi og frumkvöðlastarfi. Ég vona að sem flestir stjórnmálamenn þiggi það boð. Hæft starfsfólk hefur val um vinnu. Það getur valið starf hjá stöndugu fyrirtæki sem býður upp á stöðugt umhverfi og borgar samkeppnishæf laun, eða starfað fyrir sprotafyrirtæki þar sem laun eru almennt lægri og starfsumhverfið býður sífellt upp á nýjar áskoranir. Mér finnst skiljanlegt að hæft fólk, sem hefur lagt út mikinn fórnarkostnað við að afla sér menntunar og er að koma upp fjölskyldu, kjósi fyrri kostinn, enda eru alltaf fá dæmi um íslenska sprota sem hafa sprungið út. Því biðla ég til stjórnmálaflokka, sem keppast um atkvæði þessa dagana, að breyta starfsumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi. Fjárfestum í framtíð þar sem Íslendingar geta blómstrað í nýsköpun. Fjárfestum í framtíð þar sem Ísland skipar sér í fremstu röð í alþjóðlegu viðskiptaumhverfi.Höfundur er framkvæmdastjóri og stofnandi Uniconta á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kosningar 2017 Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Ég rek sprotafyrirtæki. Ég þrífst á því að finna nýjar lausnir sem ögra kyrrstöðu og skapa ný tækifæri. Eitthvað sem breytir vinnuaðferðum og verklagi til hins betra. Það er mín köllun og mér finnst áskorunin skemmtileg. Það er erfitt, ánægjulegt og allt þar á milli að reka sprotafyrirtæki. Helsta áskorun sprotafyrirtækja er að hafa fjármagn til að skapa og þróa hugmyndir og lausnir. Mikilvægasti hlekkurinn í þeirri vinnu er að geta umkringt sig fagfólki sem getur sífellt fært fyrirtækið skörinni ofar. En þar stendur einmitt hnífurinn í kúnni. Samkeppnisumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi er nefnilega mjög erfitt, þar sem lítil og nýstofnuð fyrirtæki þurfa að keppa við rótgróin fyrirtæki á markaði um hæfileikaríkt starfsfólk. Það er raunin að stærri fyrirtæki hafa greiðari aðgang að fjármagni og geta fjármagnað sinn rekstur á mun betri kjörum en sprotafyrirtæki. Því geta þau almennt boðið bæði hærri laun og stöðugra starfsumhverfi en sprotafyrirtæki. Lágt atvinnuleysi og há laun gera íslenskum sprotafyrirtækjum erfitt um vik og hafa margir í sprotaumhverfinu gripið á það ráð að úthýsa vinnu og verkefnum til fjarrænna landa þar sem hægt er að ráða hæft fólk á mun lægri launum. Er það eitthvað sem við Íslendingar viljum gera? Viljum við ekki frekar nýta íslenskt hugvit til að efla nýsköpun og vöxt sprotafyrirtækja í landinu? Viljum við ekki styðja við sprotana okkar og gera þeim kleift að vaxa og ná fótfestu í nýjum mörkuðum og byggja upp umhverfi sem hvetur fólk til að láta drauma sína rætast? Nú göngum við til kosninga næstkomandi laugardag og mér finnst lítið sem ekkert hafa verið rætt um umhverfi sprotafyrirtækja og nýsköpun á Íslandi. Samt er þessi iðnaður gífurlega stór og eru tækifæri Íslendinga fjölmörg á þessu sviði, sem gæti leitt til gríðarlegrar verðmætasköpunar á komandi árum. Mér finnst því einkennilegt að stjórnmálaflokkar beiti sér lítið sem ekkert fyrir þessum málaflokki, sem gæti hagnast börnum okkar og barnabörnum umtalsvert. Vissulega hefur tryggingagjaldið verið mikið til umræðu undanfarið, en það er skattur sem leggst ofan á launakostnað fyrirtækja. Tryggingagjaldið var hækkað til muna eftir bankahrunið 2008 til að standa undir vaxandi kostnaði vegna atvinnuleysis. Síðan þá hefur það lækkað lítið eitt, en varla neitt til að tala um, þó að atvinnuleysi sé hér í lágmarki. Sprotafyrirtæki eiga erfitt með að standa undir þessari skattlagningu þar sem þau eru að jafnaði með hærri rekstrargjöld en rekstrartekjur. Í mínum huga væri æskilegt að stjórnvöld væru með ívilnandi aðgerðir fyrir sprotafyrirtæki með færri en 10 starfsmenn, þar sem þessi fyrirtæki myndu greiða lægra tryggingagjald. Þar sem 3/4 af vinnandi fólki á Íslandi starfa hjá fyrirtækjum með yfir 10 starfsmenn væru áhrif slíkrar ívilnunar vart teljandi fyrir ríkissjóð. Enn fremur þarf að hjálpa sprotafyrirtækjum að ná í og halda hæfileikaríku starfsfólki. Á árunum fyrir hrun lögðu mörg sprotafyrirtæki í hugverkaiðnaði upp laupana þar sem þau gátu ekki keppt við fjármálastofnanir um hæft starfsfólk. Mikil gróska hefur verið í hugverkaiðnaðinum síðustu áratugi og gæti hann fest sig í sessi sem fjórða meginstoð atvinnulífsins, ásamt sjávarútvegi, stóriðju og ferðamannaiðnaði, ef greinin fengi aðstoð við uppbyggingu. Eitt af því sem mér finnst vert að skoða þegar kemur að launum í sprotafyrirtækjum væri að leita til erlendra fyrirmynda þar sem fyrirtæki greiða stóran hluta launa í formi kaupréttarsamninga. Þannig skapast hvati fyrir hæft fólk að leggja mikið af mörkum gegn lægri launum, en uppskera ríkulega síðar meir. Til að það gangi þurfa stjórnvöld að gera breytingu á skattlagningu kauprétta sem nú skattleggjast að mestu eins og launatekjur. Stærsti hluti mögulegs ágóða starfsmanna vegna kaupréttarsamninga endar þannig hjá ríkinu í formi skatts. Í skattalögum er heimild til að skattleggja ágóða af kaupréttum starfsmanna sem fjármagnstekjur ef kaupverð er að hámarki 600.000 krónur á ári. Það eru einungis 50.000 krónur á mánuði sem er mjög lágt þak og skapar takmarkaðan fjárhagslegan hvata. Einnig fylgir sú kvöð að starfsmaður þurfi að eiga hlutina í tvö ár eftir nýtingu kaupréttar. Þetta ákvæði er glórulaust enda er kaupréttur starfsmanna í sprotafyrirtækjum almennt innleystur við sölu þeirra. Mín gæfa er að reka sprotafyrirtæki sem var stofnað af einum þekktasta frumkvöðli Norðurlanda, Erik Damgaard. Erik hefur gengið í gegnum hæðir og lægðir sem frumkvöðull, selt fyrirtæki fyrir á annað hundrað milljarða, tapað stórt og rifið sig upp á ný og hefur nú stofnað sprotafyrirtæki á miðjum aldri. Erik heimsækir Ísland 9. nóvember og býð ég öllum alþingismönnum, hverjir sem það verða, að hitta Erik og hlýða á hann miðla reynslu sinni af alþjóðlegu sprotaumhverfi og frumkvöðlastarfi. Ég vona að sem flestir stjórnmálamenn þiggi það boð. Hæft starfsfólk hefur val um vinnu. Það getur valið starf hjá stöndugu fyrirtæki sem býður upp á stöðugt umhverfi og borgar samkeppnishæf laun, eða starfað fyrir sprotafyrirtæki þar sem laun eru almennt lægri og starfsumhverfið býður sífellt upp á nýjar áskoranir. Mér finnst skiljanlegt að hæft fólk, sem hefur lagt út mikinn fórnarkostnað við að afla sér menntunar og er að koma upp fjölskyldu, kjósi fyrri kostinn, enda eru alltaf fá dæmi um íslenska sprota sem hafa sprungið út. Því biðla ég til stjórnmálaflokka, sem keppast um atkvæði þessa dagana, að breyta starfsumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi. Fjárfestum í framtíð þar sem Íslendingar geta blómstrað í nýsköpun. Fjárfestum í framtíð þar sem Ísland skipar sér í fremstu röð í alþjóðlegu viðskiptaumhverfi.Höfundur er framkvæmdastjóri og stofnandi Uniconta á Íslandi.
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar