Æsingsóráðið banvæna Aðalheiður Ámundadóttir skrifar 14. september 2017 07:00 Sebastian Kunz réttarmeinafræðingur bar vitni í máli ákæruvaldsins gegn Thomasi Möller Olsen í Héraðsdómi Reykjaness á dögunum. Fréttablaðið/Vilhelm Afar sjaldgæft er að æsingsóráðsheilkenni valdi dauða í kjölfar átaka milli tveggja óbreyttra borgara, segir réttarmeinafræðingurinn Sebastian Kunz. Þingfesting í dómsmáli gegn Sveini Gesti Tryggvasyni fer fram í dag. Sveinn Gestur er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Samkvæmt ákærunni lést Arnar af völdum nokkurra samhangandi þátta, þar á meðal æsingsóráðs. Heilkennið æsingsóráð (e. excited delerium) virðist valda mörgum heilabrotum, ekki síst vegna þess að það virðist nær eingöngu valda dauðsföllum við handtökur og önnur átök einstaklinga við lögreglu. „Heilkennið hefur verið töluvert mikið rannsakað meðal erlendra sérfræðinga,“ segir Kunz og bendir á vefinn PubMed, en þar má finna yfir 100 rannsóknir um heilkennið. Þá elstu frá árinu 1983. Sjálfur hefur Kunz unnið að rannsóknum á dauðsföllum í kjölfar rafbyssubeitingar undanfarin 10 ár. „Svona tilvik er hins vegar mjög sjaldgæft,“ segir Kunz og vísar þar til dauða Arnars.Sveinn Gestur Tryggvason er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Fréttablaðið/Eyþór„Langalgengast er að það komi fram við handtöku eða önnur átök við lögreglu,“ Kunz segir að rannsóknir sýni að mjög óalgengt sé að einstaklingur komist í svo mikinn hugaræsing og líkaminn bregðist svo órökrétt við í samskiptum við annan óbreyttan borgara, að það valdi dauða. Aðspurður segir Kunz hluta ástæðunnar þó kunna að vera að þau tilvik þar sem lögregla á ekki hlut að máli séu síður rannsökuð. „Sá sem framkvæmir krufninguna þarf að þekkja til heilkennisins og einkenna þess til að ganga úr skugga um að það sé orsakaþáttur,“ segir Kunz. Tímaramminn skipti einnig miklu máli, því það verði erfiðara að greina einkennin eftir því sem lengri tími líði frá dauðsfallinu. Grunur um að heilkennið sé orsakaþáttur þarf því að vakna strax eða mjög fljótlega til að hægt sé að leita eftir því með áreiðanlegum hætti. Kunz líkir ástandi þess sem hefur einkenni æsingsóráðs við líkamsástand í kjölfar maraþonhlaups þegar líkaminn er á barmi uppgjafar. „Líkaminn hefur þann eiginleika að hægja mjög á sér við of mikla áreynslu, til að verja sig,“ segir Kunz. „Heilkennið kemur hins vegar fram þegar um mikla áreynslu er að ræða en aðrir þættir valda því að sá eiginleiki líkamans að slökkva á sér verður óvirkur. Við það fer líkaminn svo langt fram yfir það sem náttúrulegt og heilsusamlegt er í yfirkeyrslu að það veldur dauða.“Sveinn Gestur Tryggvason leiddur fyrir dómara í Héraðsdómi Reykjavíkur í júní.VísirAðspurður nefnir Kunz notkun örvandi fíkniefna, geðræna kvilla og mikinn hugaræsing sem dæmi um það sem valdið geti því að líkaminn hægi ekki á sér eins og hann á að gera. Varðandi mikilvægi þjálfunar lögreglumanna í að þekkja heilkennið og bregðast rétt við því nefnir hann dæmi frá Bandaríkjunum þar sem koma hefði mátt í veg fyrir dauða ef lögreglumenn hefðu fengið viðeigandi þjálfun. Starfandi lögreglumenn og lögregluþjálfarar á Íslandi fengu fræðslu um æsingsóráðsheilkennið fyrr á þessu ári. „Það var þjálfari frá lögreglunni í Ontario í Kanada, vottaður af Institute for the Prevention of In-Custody Deaths, sem hélt erindið og fór meðal annars sérstaklega yfir einkenni og viðbrögð,“ segir Ólafur Örn Bragason, forstöðumaður mennta- og starfsþróunarseturs lögreglunnar. Lögreglufræðinemar við Háskólann á Akureyri hafi líka fengið fræðslu. Fæstir sem Fréttablaðið ræddi við í refsivörslukerfinu þekktu mikið til heilkennisins umfram þau tvö dauðsföll sem þekkt eru hér á landi. Auk tilviksins sem kemur við sögu í dómssal í dag lést maður árið 2007 í kjölfar handtöku á Hótel Sögu. Ákæra var ekki lögð fram í því máli en niðurstaða krufningar leiddi í ljós að maðurinn hefði látist af völdum heilkennisins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu.Uppfært klukkan 08:52Í upphaflegri útgáfu fréttarinnar kom fram að aðalmeðferð færi fram í mælinu í dag. Hið rétta er að þingfesting í málinu er í dag. Hefur fréttin verið leiðrétt til að endurspegla það. Birtist í Fréttablaðinu Stórfelld líkamsárás í Mosfellsdal Mest lesið Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Innlent Brynjar segir af sér Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Senda vopnaða menn á svæðið Innlent Fleiri fréttir Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Höfuðstöðvar nýrrar ríkisstofnunar verða á Hvolsvelli „Afleitt“ að sjá Yazan gerðan að leiksoppi í deilum ráðherra Flugvélarnar sem gerðu Loftleiðir að stórveldi „Engar líkur á öðru en að þau endi á að fá alþjóðlega vernd“ Sjálfstæðismenn í borginni vilja samræmd próf aftur Sjá meira
Afar sjaldgæft er að æsingsóráðsheilkenni valdi dauða í kjölfar átaka milli tveggja óbreyttra borgara, segir réttarmeinafræðingurinn Sebastian Kunz. Þingfesting í dómsmáli gegn Sveini Gesti Tryggvasyni fer fram í dag. Sveinn Gestur er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Samkvæmt ákærunni lést Arnar af völdum nokkurra samhangandi þátta, þar á meðal æsingsóráðs. Heilkennið æsingsóráð (e. excited delerium) virðist valda mörgum heilabrotum, ekki síst vegna þess að það virðist nær eingöngu valda dauðsföllum við handtökur og önnur átök einstaklinga við lögreglu. „Heilkennið hefur verið töluvert mikið rannsakað meðal erlendra sérfræðinga,“ segir Kunz og bendir á vefinn PubMed, en þar má finna yfir 100 rannsóknir um heilkennið. Þá elstu frá árinu 1983. Sjálfur hefur Kunz unnið að rannsóknum á dauðsföllum í kjölfar rafbyssubeitingar undanfarin 10 ár. „Svona tilvik er hins vegar mjög sjaldgæft,“ segir Kunz og vísar þar til dauða Arnars.Sveinn Gestur Tryggvason er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Fréttablaðið/Eyþór„Langalgengast er að það komi fram við handtöku eða önnur átök við lögreglu,“ Kunz segir að rannsóknir sýni að mjög óalgengt sé að einstaklingur komist í svo mikinn hugaræsing og líkaminn bregðist svo órökrétt við í samskiptum við annan óbreyttan borgara, að það valdi dauða. Aðspurður segir Kunz hluta ástæðunnar þó kunna að vera að þau tilvik þar sem lögregla á ekki hlut að máli séu síður rannsökuð. „Sá sem framkvæmir krufninguna þarf að þekkja til heilkennisins og einkenna þess til að ganga úr skugga um að það sé orsakaþáttur,“ segir Kunz. Tímaramminn skipti einnig miklu máli, því það verði erfiðara að greina einkennin eftir því sem lengri tími líði frá dauðsfallinu. Grunur um að heilkennið sé orsakaþáttur þarf því að vakna strax eða mjög fljótlega til að hægt sé að leita eftir því með áreiðanlegum hætti. Kunz líkir ástandi þess sem hefur einkenni æsingsóráðs við líkamsástand í kjölfar maraþonhlaups þegar líkaminn er á barmi uppgjafar. „Líkaminn hefur þann eiginleika að hægja mjög á sér við of mikla áreynslu, til að verja sig,“ segir Kunz. „Heilkennið kemur hins vegar fram þegar um mikla áreynslu er að ræða en aðrir þættir valda því að sá eiginleiki líkamans að slökkva á sér verður óvirkur. Við það fer líkaminn svo langt fram yfir það sem náttúrulegt og heilsusamlegt er í yfirkeyrslu að það veldur dauða.“Sveinn Gestur Tryggvason leiddur fyrir dómara í Héraðsdómi Reykjavíkur í júní.VísirAðspurður nefnir Kunz notkun örvandi fíkniefna, geðræna kvilla og mikinn hugaræsing sem dæmi um það sem valdið geti því að líkaminn hægi ekki á sér eins og hann á að gera. Varðandi mikilvægi þjálfunar lögreglumanna í að þekkja heilkennið og bregðast rétt við því nefnir hann dæmi frá Bandaríkjunum þar sem koma hefði mátt í veg fyrir dauða ef lögreglumenn hefðu fengið viðeigandi þjálfun. Starfandi lögreglumenn og lögregluþjálfarar á Íslandi fengu fræðslu um æsingsóráðsheilkennið fyrr á þessu ári. „Það var þjálfari frá lögreglunni í Ontario í Kanada, vottaður af Institute for the Prevention of In-Custody Deaths, sem hélt erindið og fór meðal annars sérstaklega yfir einkenni og viðbrögð,“ segir Ólafur Örn Bragason, forstöðumaður mennta- og starfsþróunarseturs lögreglunnar. Lögreglufræðinemar við Háskólann á Akureyri hafi líka fengið fræðslu. Fæstir sem Fréttablaðið ræddi við í refsivörslukerfinu þekktu mikið til heilkennisins umfram þau tvö dauðsföll sem þekkt eru hér á landi. Auk tilviksins sem kemur við sögu í dómssal í dag lést maður árið 2007 í kjölfar handtöku á Hótel Sögu. Ákæra var ekki lögð fram í því máli en niðurstaða krufningar leiddi í ljós að maðurinn hefði látist af völdum heilkennisins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu.Uppfært klukkan 08:52Í upphaflegri útgáfu fréttarinnar kom fram að aðalmeðferð færi fram í mælinu í dag. Hið rétta er að þingfesting í málinu er í dag. Hefur fréttin verið leiðrétt til að endurspegla það.
Birtist í Fréttablaðinu Stórfelld líkamsárás í Mosfellsdal Mest lesið Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Innlent Brynjar segir af sér Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Senda vopnaða menn á svæðið Innlent Fleiri fréttir Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Höfuðstöðvar nýrrar ríkisstofnunar verða á Hvolsvelli „Afleitt“ að sjá Yazan gerðan að leiksoppi í deilum ráðherra Flugvélarnar sem gerðu Loftleiðir að stórveldi „Engar líkur á öðru en að þau endi á að fá alþjóðlega vernd“ Sjálfstæðismenn í borginni vilja samræmd próf aftur Sjá meira