Spurt er um stöðugleika Kristrún Frostadóttir og Ásta S. Fjeldsted skrifar 22. ágúst 2017 07:00 Íslendingar eru háðir viðskiptum við önnur lönd. Það er takmörkunum háð hvað við getum framleitt og hvers konar þjónustu við getum boðið upp á sem eyland. Þess vegna er gengið þjóðinni svo hugleikið, það hreyfir við öllum innfluttum kostnaði og verðmæti útfluttra vara. Sögulega hefur gengi krónunnar verið mjög óstöðugt. Til marks um það var meðalgengi hennar gagnvart okkar helstu viðskiptamyntum 100 sumarið 2007. Í byrjun sumars 2009 var það 200. Fyrir ári síðan, 160. Nú síðast í júní, 130. Í síðustu viku, 140. Örmyntin tekur við sér Eftir að höftum var lyft fyrr á árinu hafa vikulegar og daglegar hreyfingar gengisins snaraukist í báðar áttir. Tveggja mánaða flökt á krónunni er í dag sjöfalt meira en það var síðustu mánuðina í höftum. Rekstraráætlanir milli vikna bregðast og verð í hillum breytist örar. Örmyntin hefur tekið við sér á ný eftir tæp 9 ár í höftum. Það er erfitt að segja til um hvort er betra – hátt eða lágt gengi. Það fer eftir aðstæðum þeirra sem eiga við gjaldmiðilinn. Flöktið er þó engum í hag, því engar áætlanir standast, hvorki til skamms né langs tíma. Þetta bæði flækir fyrirtækjarekstur og hefur áhrif á almenning. Fyrirtæki geta ekki aukið framleiðni í svo ófyrirsjáanlegu umhverfi og gengisbreytingar hafa mikil áhrif á verðbólgu sem aftur hefur áhrif á kjör heimila og efnahag. Með eða án krónu? Umræðan á komandi misserum þarf að snúa að því hvernig tryggja megi stöðugleika í peningamálum, með eða án krónu. Verkefnisstjórn um endurskoðun peningastefnu skilar t.a.m. skýrslu í lok árs um hvernig bæta megi fyrirkomulag peningamála hérlendis. Í því samhengi leikur gengi krónunnar stórt hlutverk. Viðskiptaráð skorast ekki undan þátttöku í slíkri umræðu og deilir hér spurningum sem eru þess verðar að ræða í vetur: Getur Seðlabankinn náð markmiði um stöðugt verðlag þegar mæld verðbólga hreyfist að miklu leyti með gengi krónunnar, sem flýtur nú frjáls og hreyfist að jafnaði of mikið? Er vaxtamunur við útlönd áhyggjuefni? Er þá betra að fylgja vaxtaákvörðunum erlendis og minnka muninn? Hvað þýðir það fyrir sjálfstæði peningastefnunnar? Er þá vilji fyrir því að taka upp annan gjaldmiðil? Eru vextir rétta tólið yfir höfuð? Ef stjórnmálamenn segja Seðlabankanum að lækka vexti hvað segir það um traust þeirra á peningastefnunni og bankanum? Er þá bæði núverandi stefnu illa sinnt og stefnan sjálf röng? Gætu þeir treyst öðrum betur fyrir? Einhverjum hér heima? Einhverjum í Frankfurt? Er eðlilegt að stærri fyrirtæki reki sig nú þegar í evrukerfinu en þau smærri geti það ekki? Hvort er raunhæfara, innganga í myntbandalag eða önnur og betri leið með krónunni en áður hefur verið farin? Kemur stöðugleikinn kannski með breyttri atvinnuuppbyggingu, fleiri stoðum í hagkerfinu? Getum við fjölgað stoðunum með flöktandi krónu? Ræðum allar hliðar málsins Svörin við þessum spurningum eru ekki einföld en í þeim gæti falist lykillinn að farsælli stefnu í peningamálum á Íslandi. Í þessu samhengi má minnast orða Gylfa Zoega hagfræðiprófessors, sem fyrr í sumar vitnaði til aldagamallar umræðuhefðar á Íslandi þar sem í fyrsta lagi væri „einungis unnt að líta á aðra hlið máls“ og í öðru lagi væri „ekki gerður greinarmunur á hugmyndinni og þeim sem hana setur fram“. Umræðan snúist oftar en ekki um að viðkomandi sé með skrítnar eða óraunsæjar hugmyndir, frekar en að hugmyndin sé rædd, bæði kostir hennar og gallar. Það er ekkert skrítið og óraunsætt að vilja breytingar á innlendum peningamálum með krónuna, og ekkert skrítið og óraunsætt að vilja skipta um gjaldmiðil. Þetta eru tvær hliðar á sama máli. Kostir og gallar fylgja hvorri hlið, sem og óvissa. Viðskiptaráð vill ræða allar hliðar málsins, og taka upplýsta ákvörðun um breytingar að því loknu. Höfundar greinar eru framkvæmdastjóri og hagfræðingur Viðskiptaráðs Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ásta S. Fjeldsted Birtist í Fréttablaðinu Kristrún Frostadóttir Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Verður pláss fyrir börnin? Hörður Svavarsson Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Þegar fórnarlamb verður böðull Sigurður Skúlason Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Íslendingar eru háðir viðskiptum við önnur lönd. Það er takmörkunum háð hvað við getum framleitt og hvers konar þjónustu við getum boðið upp á sem eyland. Þess vegna er gengið þjóðinni svo hugleikið, það hreyfir við öllum innfluttum kostnaði og verðmæti útfluttra vara. Sögulega hefur gengi krónunnar verið mjög óstöðugt. Til marks um það var meðalgengi hennar gagnvart okkar helstu viðskiptamyntum 100 sumarið 2007. Í byrjun sumars 2009 var það 200. Fyrir ári síðan, 160. Nú síðast í júní, 130. Í síðustu viku, 140. Örmyntin tekur við sér Eftir að höftum var lyft fyrr á árinu hafa vikulegar og daglegar hreyfingar gengisins snaraukist í báðar áttir. Tveggja mánaða flökt á krónunni er í dag sjöfalt meira en það var síðustu mánuðina í höftum. Rekstraráætlanir milli vikna bregðast og verð í hillum breytist örar. Örmyntin hefur tekið við sér á ný eftir tæp 9 ár í höftum. Það er erfitt að segja til um hvort er betra – hátt eða lágt gengi. Það fer eftir aðstæðum þeirra sem eiga við gjaldmiðilinn. Flöktið er þó engum í hag, því engar áætlanir standast, hvorki til skamms né langs tíma. Þetta bæði flækir fyrirtækjarekstur og hefur áhrif á almenning. Fyrirtæki geta ekki aukið framleiðni í svo ófyrirsjáanlegu umhverfi og gengisbreytingar hafa mikil áhrif á verðbólgu sem aftur hefur áhrif á kjör heimila og efnahag. Með eða án krónu? Umræðan á komandi misserum þarf að snúa að því hvernig tryggja megi stöðugleika í peningamálum, með eða án krónu. Verkefnisstjórn um endurskoðun peningastefnu skilar t.a.m. skýrslu í lok árs um hvernig bæta megi fyrirkomulag peningamála hérlendis. Í því samhengi leikur gengi krónunnar stórt hlutverk. Viðskiptaráð skorast ekki undan þátttöku í slíkri umræðu og deilir hér spurningum sem eru þess verðar að ræða í vetur: Getur Seðlabankinn náð markmiði um stöðugt verðlag þegar mæld verðbólga hreyfist að miklu leyti með gengi krónunnar, sem flýtur nú frjáls og hreyfist að jafnaði of mikið? Er vaxtamunur við útlönd áhyggjuefni? Er þá betra að fylgja vaxtaákvörðunum erlendis og minnka muninn? Hvað þýðir það fyrir sjálfstæði peningastefnunnar? Er þá vilji fyrir því að taka upp annan gjaldmiðil? Eru vextir rétta tólið yfir höfuð? Ef stjórnmálamenn segja Seðlabankanum að lækka vexti hvað segir það um traust þeirra á peningastefnunni og bankanum? Er þá bæði núverandi stefnu illa sinnt og stefnan sjálf röng? Gætu þeir treyst öðrum betur fyrir? Einhverjum hér heima? Einhverjum í Frankfurt? Er eðlilegt að stærri fyrirtæki reki sig nú þegar í evrukerfinu en þau smærri geti það ekki? Hvort er raunhæfara, innganga í myntbandalag eða önnur og betri leið með krónunni en áður hefur verið farin? Kemur stöðugleikinn kannski með breyttri atvinnuuppbyggingu, fleiri stoðum í hagkerfinu? Getum við fjölgað stoðunum með flöktandi krónu? Ræðum allar hliðar málsins Svörin við þessum spurningum eru ekki einföld en í þeim gæti falist lykillinn að farsælli stefnu í peningamálum á Íslandi. Í þessu samhengi má minnast orða Gylfa Zoega hagfræðiprófessors, sem fyrr í sumar vitnaði til aldagamallar umræðuhefðar á Íslandi þar sem í fyrsta lagi væri „einungis unnt að líta á aðra hlið máls“ og í öðru lagi væri „ekki gerður greinarmunur á hugmyndinni og þeim sem hana setur fram“. Umræðan snúist oftar en ekki um að viðkomandi sé með skrítnar eða óraunsæjar hugmyndir, frekar en að hugmyndin sé rædd, bæði kostir hennar og gallar. Það er ekkert skrítið og óraunsætt að vilja breytingar á innlendum peningamálum með krónuna, og ekkert skrítið og óraunsætt að vilja skipta um gjaldmiðil. Þetta eru tvær hliðar á sama máli. Kostir og gallar fylgja hvorri hlið, sem og óvissa. Viðskiptaráð vill ræða allar hliðar málsins, og taka upplýsta ákvörðun um breytingar að því loknu. Höfundar greinar eru framkvæmdastjóri og hagfræðingur Viðskiptaráðs Íslands.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun