Hin stóra flétta hrægammastjórnarinnar Þórður Már Jónsson og Lýður Árnason skrifar 20. apríl 2016 07:00 Þegar íslensku bankarnir féllu haustið 2008 horfði almenningur á hlut sinn í eigin húsnæði fuðra upp í verðbólgubáli verðtryggingarinnar. Krónan snarféll, lánin hækkuðu en húsnæðisverð hækkaði ekki að sama skapi. Til að bæta gráu ofan á svart minnkaði kaupmáttur um tæpan helming á sama tíma. En eignir örfárra Íslendinga rýrnuðu hins vegar ekki, heldur þvert á móti tvöfölduðust í verði. Þetta voru eignir Íslendinga í skattaskjólum á Tortóla og víðar, fjármunir sem fluttir voru úr landi fyrir efnahagshrunið. Enginn veit með vissu hversu mikið fé Íslendingar fela í skattaskjólum, en giskað hefur verið á að það nemi að minnsta kosti 1.200 milljörðum króna í beinhörðum gjaldeyri. Líklegt er að þessi upphæð sé mun hærri. Ástæðan fyrir geymslu fjármuna í skattaskjólum er tvenns konar: Annars vegar til að komast hjá því að greiða skatta af ávöxtun þessara peninga og hins vegar til að leyna eignarhaldinu. Eins og skattrannsóknarstjóri hefur bent á er nær útilokað að fá upplýsingar um fé í skattaskjólum, eigendur njóta bankaleyndar og engar kröfur eru gerðar um ársreikninga.Kröfur á bankana seldar á hrakvirði En hvað gerðist fyrstu dagana eftir bankahrunið á Íslandi? Samfélagið og þjóðin voru í áfalli. Lánardrottnar íslensku bankanna voru einnig í áfalli, enda höfðu alþjóðleg matsfyrirtæki gefið íslensku bönkunum toppeinkunn. Lánardrottnar sem hér um ræðir voru að stórum hluta evrópskir og bandarískir risabankar auk sveitarfélaga og lífeyrissjóða. Vogunarsjóðir og fjárfestar nýttu sér óvissuna sem ríkti á peningamarkaði á þessum tíma og keyptu kröfur lánardrottna á 3-5% af upphaflegu virði. Þegar tíminn leið og rykið fór að setjast seldu þessir aðilar svo kröfurnar á 16-22% af upphaflegu virði og högnuðust því verulega.Íslenskir hrægammar kaupa kröfurnar Þeir sem keyptu kröfurnar á þessum eftirmarkaði voru að stórum hluta til Íslendingar. Til þess voru notaðir peningar úr skattaskjólum sem var forðað úr landi árin fyrir hrun. Staðan er því sú að stór hluti hinna erlendu kröfuhafa er í raun Íslendingar sem þannig nota félög sín í skattaskjólum til að leyna eignarhaldi sínu á kröfunum. Svokallaðir hrægammar. Þegar stjórnvöld kynntu hugmyndir sínar um stöðugleikaskatt fór verulega um þessa íslensku skattaskjólshrægamma. Stöðugleikaskatturinn þýddi að þeir myndu ekki fá nema 12–14% af upphaflegu virði sem þýddi verulegt tap þar sem kaupverðið var 16-22% af upphaflegu virði. Það hlýtur því að hafa verið mikið fagnaðarefni hjá þessum hópi þegar stjórnvöld hurfu frá stöðugleikaskattinum og kynntu nýja hugmynd um svokallað stöðugleikaframlag. Það þýddi endurheimtur upp á 30-35% af upphaflegu virði krafnanna og hagnaðurinn því ævintýralegur. Þetta þýðir að íslenska ríkið verður af 300 milljörðum króna vegna þess að ríkisstjórn Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks ákvað að semja við kröfuhafa um stöðugleikaframlög í staðinn fyrir að leggja á stöðugleikaskatt. Og á sama tíma og ríkissjóður sér á eftir þessum 300 milljörðum hagnast íslensku hrægammarnir um sömu fjárhæð. Hver er forgangsröð þessarar ríkisstjórnar og hverjir eru eiginlega þessir hrægammar? Upplýsing á því er nauðsynleg og myndi skýra margt.Flétta hrægammanna fullkomnuð En þar með er ekki öll sagan sögð, endataflið er eftir. Þegar íslenska ríkið er búið að taka við stöðugleikaframlagi íslensku hrægammanna verður gjaldeyrisútboð hjá Seðlabankanum. Þar gefst þeim tækifæri á því að skipta út þeim krónueignum sem þeir eiga eftir þennan 300 milljarða „stöðugleikastyrk“ ríkisstjórnarinnar og fá í staðinn gjaldeyrisvarasjóð Íslands sem mun þá að öllum líkindum enda í skattaskjólum. Í kjölfarið á svo miklu útstreymi gjaldeyris má búast við að krónan falli umtalsvert og þá minnkar kaupmáttur almennings enn á ný og skuldir hækka í verðbólguskotinu sem fylgir. Og þegar gjaldeyrishöftum verður endanlega aflétt er fléttan fullkomnuð því þá koma hrægammarnir beint úr skattaskjólunum með sinn sterka gjaldeyri gagnvart veikri krónu. Aðstöðumunurinn mun þá enn og aftur veita þeim forgengi að íslensku samfélagi, þ.m.t. talið ríkisbönkunum sem þá verða til sölu. Kannast einhver við uppskriftina? Skyldu þetta vera stóru málin sem ríkisstjórnin þarf að klára? Hin stóra flétta hrægammastjórnarinnar? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Sjá meira
Þegar íslensku bankarnir féllu haustið 2008 horfði almenningur á hlut sinn í eigin húsnæði fuðra upp í verðbólgubáli verðtryggingarinnar. Krónan snarféll, lánin hækkuðu en húsnæðisverð hækkaði ekki að sama skapi. Til að bæta gráu ofan á svart minnkaði kaupmáttur um tæpan helming á sama tíma. En eignir örfárra Íslendinga rýrnuðu hins vegar ekki, heldur þvert á móti tvöfölduðust í verði. Þetta voru eignir Íslendinga í skattaskjólum á Tortóla og víðar, fjármunir sem fluttir voru úr landi fyrir efnahagshrunið. Enginn veit með vissu hversu mikið fé Íslendingar fela í skattaskjólum, en giskað hefur verið á að það nemi að minnsta kosti 1.200 milljörðum króna í beinhörðum gjaldeyri. Líklegt er að þessi upphæð sé mun hærri. Ástæðan fyrir geymslu fjármuna í skattaskjólum er tvenns konar: Annars vegar til að komast hjá því að greiða skatta af ávöxtun þessara peninga og hins vegar til að leyna eignarhaldinu. Eins og skattrannsóknarstjóri hefur bent á er nær útilokað að fá upplýsingar um fé í skattaskjólum, eigendur njóta bankaleyndar og engar kröfur eru gerðar um ársreikninga.Kröfur á bankana seldar á hrakvirði En hvað gerðist fyrstu dagana eftir bankahrunið á Íslandi? Samfélagið og þjóðin voru í áfalli. Lánardrottnar íslensku bankanna voru einnig í áfalli, enda höfðu alþjóðleg matsfyrirtæki gefið íslensku bönkunum toppeinkunn. Lánardrottnar sem hér um ræðir voru að stórum hluta evrópskir og bandarískir risabankar auk sveitarfélaga og lífeyrissjóða. Vogunarsjóðir og fjárfestar nýttu sér óvissuna sem ríkti á peningamarkaði á þessum tíma og keyptu kröfur lánardrottna á 3-5% af upphaflegu virði. Þegar tíminn leið og rykið fór að setjast seldu þessir aðilar svo kröfurnar á 16-22% af upphaflegu virði og högnuðust því verulega.Íslenskir hrægammar kaupa kröfurnar Þeir sem keyptu kröfurnar á þessum eftirmarkaði voru að stórum hluta til Íslendingar. Til þess voru notaðir peningar úr skattaskjólum sem var forðað úr landi árin fyrir hrun. Staðan er því sú að stór hluti hinna erlendu kröfuhafa er í raun Íslendingar sem þannig nota félög sín í skattaskjólum til að leyna eignarhaldi sínu á kröfunum. Svokallaðir hrægammar. Þegar stjórnvöld kynntu hugmyndir sínar um stöðugleikaskatt fór verulega um þessa íslensku skattaskjólshrægamma. Stöðugleikaskatturinn þýddi að þeir myndu ekki fá nema 12–14% af upphaflegu virði sem þýddi verulegt tap þar sem kaupverðið var 16-22% af upphaflegu virði. Það hlýtur því að hafa verið mikið fagnaðarefni hjá þessum hópi þegar stjórnvöld hurfu frá stöðugleikaskattinum og kynntu nýja hugmynd um svokallað stöðugleikaframlag. Það þýddi endurheimtur upp á 30-35% af upphaflegu virði krafnanna og hagnaðurinn því ævintýralegur. Þetta þýðir að íslenska ríkið verður af 300 milljörðum króna vegna þess að ríkisstjórn Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks ákvað að semja við kröfuhafa um stöðugleikaframlög í staðinn fyrir að leggja á stöðugleikaskatt. Og á sama tíma og ríkissjóður sér á eftir þessum 300 milljörðum hagnast íslensku hrægammarnir um sömu fjárhæð. Hver er forgangsröð þessarar ríkisstjórnar og hverjir eru eiginlega þessir hrægammar? Upplýsing á því er nauðsynleg og myndi skýra margt.Flétta hrægammanna fullkomnuð En þar með er ekki öll sagan sögð, endataflið er eftir. Þegar íslenska ríkið er búið að taka við stöðugleikaframlagi íslensku hrægammanna verður gjaldeyrisútboð hjá Seðlabankanum. Þar gefst þeim tækifæri á því að skipta út þeim krónueignum sem þeir eiga eftir þennan 300 milljarða „stöðugleikastyrk“ ríkisstjórnarinnar og fá í staðinn gjaldeyrisvarasjóð Íslands sem mun þá að öllum líkindum enda í skattaskjólum. Í kjölfarið á svo miklu útstreymi gjaldeyris má búast við að krónan falli umtalsvert og þá minnkar kaupmáttur almennings enn á ný og skuldir hækka í verðbólguskotinu sem fylgir. Og þegar gjaldeyrishöftum verður endanlega aflétt er fléttan fullkomnuð því þá koma hrægammarnir beint úr skattaskjólunum með sinn sterka gjaldeyri gagnvart veikri krónu. Aðstöðumunurinn mun þá enn og aftur veita þeim forgengi að íslensku samfélagi, þ.m.t. talið ríkisbönkunum sem þá verða til sölu. Kannast einhver við uppskriftina? Skyldu þetta vera stóru málin sem ríkisstjórnin þarf að klára? Hin stóra flétta hrægammastjórnarinnar?
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar