Stærsta vandamálið að Íslendingar trúi því að á landinu þrífist spilling sunna karen sigurþórsdóttir skrifar 15. janúar 2016 14:56 Drjúgur hluti landsmanna trúir því að spilling þrífist á landinu. Fæstir hafa þó beina reynslu af henni. vísir/gva Það er útbreidd trú Íslendinga að á landinu þrífist spilling. Það er stærsta vandamálið, óháð því hvort hér þrífist spilling eða ekki, því það eykur líkur á að fleiri taki þátt í henni. Fæstir landsmenn hafa beina reynslu af spillingu. Þetta kom fram í máli Gunnars Helga Kristinssonar, stjórnmálafræðings á hádegisfundi í Háskóla Íslands um spillingu á Íslandi. Félag stjórnmálafræðinga og stjórnmála við HÍ stóðu fyrir fundinum, sem var undir yfirskriftinni „Spilling á Íslandi: Hagsmunaárekstrar, fyrirgreiðsla og spilling“. Ísland var lengi vel talið eitt minnst spillta ríki heims. Árið 2005 skipaði landið fyrsta sætið yfir minnst spilltu löndin, samkvæmt samtökunum Transparency International sem reiknar út hve mikil spilling viðgengst í stjórnkerfinu að mati sérfræðinga. Það breyttist þó eftir hrun. Ísland var árið 2014 metið spilltasta ríki Norðurlandanna, en skipaði þó tólfta sætið yfir minnst spilltu lönd heims.Kjósendur Sjálfstæðisflokks telja spillingu frekar líðast í íslensku stjórnkerfi en kjósendur annarra flokka.vísir/sksFæstir komist í tæri við spillinguFélagsvísindasvið Háskóla Íslands kannaði afstöðu landsmanna til spillingar árið 2014. Könnunin leiddi það í ljós að drjúgur hluti landsmanna trúir því að spilling þrífist á landinu. Sérfræðingar sem tóku þátt töldu spillingu þó almennt minni en aðrir kjósendur. „Bein reynsla af spillingu, sérstaklega alvarlegri spillingu, er ekki mikil. Stærstur hluti fólks á Íslandi hefur ekki upplifað það form af spillingu sem hér er rætt um. Ekki nokkurn tímann komist í tæri við hana á ævinni. Það þýðir þó ekki að það þurfi ekki að fylgjast með, en við þurfum að hafa varann á áður en við gefum út mjög glannalegar yfirlýsingar,“ sagði Gunnar Helgi. Um skynjun fólks sé að ræða, sem ekki endilega endurspegli raunveruleikann. Þá töldu kjósendur Sjálfstæðisflokksins frekar að spilling sé vandamál í íslensku samfélagi en kjósendur annarra flokka.Grefur undan trausti og trúverðugleikaÞórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM og fyrrverandi umhverfisráðherra, tók einnig til máls á fundinum. Hún sagði að ef upplifun fólks sé sú að á landinu sé spilling, þrátt fyrir að hafa ekki beina reynslu af henni, þá grafi það undan almennu trausti á hið opinbera. „Ég held að skynjunin, eins og henni var líst áðan, sem virðist vera að almennt séð séu íslenskir embættismenn og aðrir sem fari með opinbert vald skussar sem kunna ekki að fara með vald. Það eitt og sér er mikið vandamál ef reyndin er önnur. Ef það er skynjun fólksins í landinu að hér sé grasserandi spilling þá grefur það undan trausti og trúverðugleika stofnana og í raun lýðræðislegum samskiptum. Ef maður treystir engum hvernig á maður þá að eiga uppbyggileg samskipti um það sem skiptir mestu máli í samfélaginu?“ sagði hún.Þórunn hætti að fá gjafir frá fyrirtækjum þegar hún birti lista yfir þær opinberlega.vísir/sksÍslendingar spilltir?Þórunn velti því jafnframt fyrir sér hvort skattaundanskot Íslendinga megi ekki túlka sem spillingu, en samkvæmt ríkisskattstjóra nema þau um áttatíu milljörðum króna. „Ég velti því fyrir mér hvort við sem samfélag séum svo rosalega upptekin af því að hugsa að allir aðrir séu spilltir eða að stinga undan, að við tökum öll þátt í þessum leik. Notum glufurnar sem gefast til að borga ekki skattana okkar. Kannski er það mesta spillingin á Íslandi. Kannski ekki. Samfélag sem skýtur undan áttatíu milljarða króna á ári er að grafa undan sjálfu sér,“ sagði Þórunn.Hætti að fá gjafirHún tók jafnframt dæmi frá því þegar hún gegndi starfi ráðherra en þá hún ákvað að birta lista yfir allar gjafir sem hún fékk hverju sinni. „Þetta þótti nú hjá ýmsum í byggingunni ekkert endilega góð hugmynd en ég gaf ekkert eftir. Allt frá stærsta blómvendi sem ég hef fengið, frá Alcoa, kampavín frá Arion, og líka ljótu flíshúfuna frá Gámafélaginu,“ sagði Þórunn. Áður en leið á löngu hætti henni að berast gjafir. „Þá var tilganginum náð. Málið var upplýst. Ef þú ætlaðir að gefa þessum ráðherra gjafir þá færi það á lista og hann birtur. Mjög einfalt dæmi um gagnsæi. Mjög einfaldar leiðir til að snúa niður ákveðnar hefðir sem eru í samfélaginu.“ Leki og spilling í lögreglu Mest lesið „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Innlent Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Innlent „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Innlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Innlent Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? Innlent Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Innlent Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Innlent Fleiri fréttir Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Fagna löngu tímabærri breytingu Átök í miðausturlöndum, ný forysta VG og mállýska unga fólksins Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Biskup Íslands predikar í Vík á 90 ára afmæli kirkjunnar Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Landsfundur ræðir stjórnarslit og nýjum reglum um blóðgjöf fagnað Tveir stórir skjálftar í Bárðarbunguöskjunni Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Þorgerður Katrín: Enginn ráðskonurass undir fólki í Viðreisn Tveir reyndust í skotti bíls Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Sjá meira
Það er útbreidd trú Íslendinga að á landinu þrífist spilling. Það er stærsta vandamálið, óháð því hvort hér þrífist spilling eða ekki, því það eykur líkur á að fleiri taki þátt í henni. Fæstir landsmenn hafa beina reynslu af spillingu. Þetta kom fram í máli Gunnars Helga Kristinssonar, stjórnmálafræðings á hádegisfundi í Háskóla Íslands um spillingu á Íslandi. Félag stjórnmálafræðinga og stjórnmála við HÍ stóðu fyrir fundinum, sem var undir yfirskriftinni „Spilling á Íslandi: Hagsmunaárekstrar, fyrirgreiðsla og spilling“. Ísland var lengi vel talið eitt minnst spillta ríki heims. Árið 2005 skipaði landið fyrsta sætið yfir minnst spilltu löndin, samkvæmt samtökunum Transparency International sem reiknar út hve mikil spilling viðgengst í stjórnkerfinu að mati sérfræðinga. Það breyttist þó eftir hrun. Ísland var árið 2014 metið spilltasta ríki Norðurlandanna, en skipaði þó tólfta sætið yfir minnst spilltu lönd heims.Kjósendur Sjálfstæðisflokks telja spillingu frekar líðast í íslensku stjórnkerfi en kjósendur annarra flokka.vísir/sksFæstir komist í tæri við spillinguFélagsvísindasvið Háskóla Íslands kannaði afstöðu landsmanna til spillingar árið 2014. Könnunin leiddi það í ljós að drjúgur hluti landsmanna trúir því að spilling þrífist á landinu. Sérfræðingar sem tóku þátt töldu spillingu þó almennt minni en aðrir kjósendur. „Bein reynsla af spillingu, sérstaklega alvarlegri spillingu, er ekki mikil. Stærstur hluti fólks á Íslandi hefur ekki upplifað það form af spillingu sem hér er rætt um. Ekki nokkurn tímann komist í tæri við hana á ævinni. Það þýðir þó ekki að það þurfi ekki að fylgjast með, en við þurfum að hafa varann á áður en við gefum út mjög glannalegar yfirlýsingar,“ sagði Gunnar Helgi. Um skynjun fólks sé að ræða, sem ekki endilega endurspegli raunveruleikann. Þá töldu kjósendur Sjálfstæðisflokksins frekar að spilling sé vandamál í íslensku samfélagi en kjósendur annarra flokka.Grefur undan trausti og trúverðugleikaÞórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM og fyrrverandi umhverfisráðherra, tók einnig til máls á fundinum. Hún sagði að ef upplifun fólks sé sú að á landinu sé spilling, þrátt fyrir að hafa ekki beina reynslu af henni, þá grafi það undan almennu trausti á hið opinbera. „Ég held að skynjunin, eins og henni var líst áðan, sem virðist vera að almennt séð séu íslenskir embættismenn og aðrir sem fari með opinbert vald skussar sem kunna ekki að fara með vald. Það eitt og sér er mikið vandamál ef reyndin er önnur. Ef það er skynjun fólksins í landinu að hér sé grasserandi spilling þá grefur það undan trausti og trúverðugleika stofnana og í raun lýðræðislegum samskiptum. Ef maður treystir engum hvernig á maður þá að eiga uppbyggileg samskipti um það sem skiptir mestu máli í samfélaginu?“ sagði hún.Þórunn hætti að fá gjafir frá fyrirtækjum þegar hún birti lista yfir þær opinberlega.vísir/sksÍslendingar spilltir?Þórunn velti því jafnframt fyrir sér hvort skattaundanskot Íslendinga megi ekki túlka sem spillingu, en samkvæmt ríkisskattstjóra nema þau um áttatíu milljörðum króna. „Ég velti því fyrir mér hvort við sem samfélag séum svo rosalega upptekin af því að hugsa að allir aðrir séu spilltir eða að stinga undan, að við tökum öll þátt í þessum leik. Notum glufurnar sem gefast til að borga ekki skattana okkar. Kannski er það mesta spillingin á Íslandi. Kannski ekki. Samfélag sem skýtur undan áttatíu milljarða króna á ári er að grafa undan sjálfu sér,“ sagði Þórunn.Hætti að fá gjafirHún tók jafnframt dæmi frá því þegar hún gegndi starfi ráðherra en þá hún ákvað að birta lista yfir allar gjafir sem hún fékk hverju sinni. „Þetta þótti nú hjá ýmsum í byggingunni ekkert endilega góð hugmynd en ég gaf ekkert eftir. Allt frá stærsta blómvendi sem ég hef fengið, frá Alcoa, kampavín frá Arion, og líka ljótu flíshúfuna frá Gámafélaginu,“ sagði Þórunn. Áður en leið á löngu hætti henni að berast gjafir. „Þá var tilganginum náð. Málið var upplýst. Ef þú ætlaðir að gefa þessum ráðherra gjafir þá færi það á lista og hann birtur. Mjög einfalt dæmi um gagnsæi. Mjög einfaldar leiðir til að snúa niður ákveðnar hefðir sem eru í samfélaginu.“
Leki og spilling í lögreglu Mest lesið „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Innlent Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Innlent „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Innlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Innlent Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? Innlent Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Innlent Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Innlent Fleiri fréttir Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Fagna löngu tímabærri breytingu Átök í miðausturlöndum, ný forysta VG og mállýska unga fólksins Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Biskup Íslands predikar í Vík á 90 ára afmæli kirkjunnar Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Landsfundur ræðir stjórnarslit og nýjum reglum um blóðgjöf fagnað Tveir stórir skjálftar í Bárðarbunguöskjunni Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Þorgerður Katrín: Enginn ráðskonurass undir fólki í Viðreisn Tveir reyndust í skotti bíls Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Sjá meira