Menntamálaskýrsla úr tengslum við veruleika skólastarfs 22. nóvember 2012 06:00 Nýlega kynnti starfshópur undir forystu Skúla Helgasonar, alþingismanns og varaformanns menntamálanefndar, tillögur sínar um samþættingu menntunar og atvinnu. Verulegum hluta skýrslunnar er beint að framhaldsskólanum á Íslandi. Í upphafi vekur athygli að framhaldsskólinn átti engan fulltrúa í þessum starfshópi ef frá er talinn einn starfandi skólameistari einkarekins framhaldsskóla. Umfjöllun um grunnskóla og framhaldsskóla einkennist af því að horft er á skólastigin utan frá og starfshópurinn virðist hvorki hafa átt beinar samræður við starfsfólk skólanna né samtök kennara og skólastjórnenda sem gerst þekkja þær aðstæður sem skólastarfinu eru búnar. Ekkert er stuðst við rannsóknir á skólastarfi né heldur vitnað í skýrslur um skólastarf og skólahald. Hér verður sjónum fyrst og fremst beint að því hvernig skýrslan snertir veruleikann í starfi íslenskra framhaldsskóla sem berjast nú í bökkum enn eitt árið og veruleika stjórnvalda sem fjórum árum eftir setningu nýrra framhaldsskólalaga sjá ekki til lands um framkvæmd þeirra. Umfjöllun skýrsluhöfunda um málefni eins og brottfall, skil grunn- og framhaldsskóla og framhalds- og háskóla, stöðu verk- og tæknimenntunar og lengd námstíma til stúdentsprófs og annarra lokaprófa er síðan efni í fleiri greinar. Menntastefnan og vandamálin Greining hópsins á meginþáttum og markmiðum í almennri menntastefnu á Íslandi er kunnugleg útlistun atriða sem flest eru þegar hluti opinberrar menntastefnu. Áhyggjuefnum sem reifuð eru í skýrslunni deila kennarar sannarlega með skýrsluhöfundum. Má þar nefna hátt hlutfall einstaklinga sem aðeins hefur lokið grunnskólamenntun, mikið atvinnuleysi ungs fólks með litla menntun, brotthvarf úr námi, skort á leiðsögn og ráðgjöf um náms- og starfsval og skort á verk- og tæknimenntuðu fólki. Raunar má líka benda á að um flest þessara mála hefur Ísland fyrir löngu sett sér markmið með samstarfsþjóðum á Evrópuvettvangi en lítið orðið um framkvæmd eða efndir og mega þar bæði alþingismenn og ríkisstjórnir undanfarin 10-15 ár spyrja að ábyrgð sinni. Skautað yfir veruleikann Á meðan unnið var að skýrslunni sem hér er til umræðu var frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2013 lagt fram á Alþingi. Í því er ekki gert ráð fyrir neinu fé til að koma framhaldsskólalögunum frá 2008 í framkvæmd og áformaðar fjárveitingar framhaldsskólanna munu ekki duga mörgum þeirra til þess að ná endum saman í rekstri sínum. Á sama tíma var unnið að úrvinnslu samkomulags mennta- og menningarmálaráðherra við framhaldsskólakennara og stjórnendur í framhaldsskólum sem gert var vorið 2011 um faglega og kjaralega endurskoðun í tengslum við framhaldsskólalögin. Það hafði mikil og neikvæð áhrif á þá vinnu að hvorki reyndist til heildaráætlun um innleiðingu laganna, sem taka eiga gildi að fullu 2015, né heldur hafði ríkisvaldið búið sig fjárhagslega undir kostnað af væntanlegu samkomulagi. Því vekur fullyrðing skýrsluhöfunda á bls. 4 furðu en hún er svohljóðandi: Fyrir liggur áætlun um fulla innleiðingu laganna til ársins 2015. Þá verða allir skólar komnir með námsbrautir byggðar á hinni nýju námskrá. Allir námsáfangar og námsbrautir verða skilgreindar á hæfniþrep og aðgengilegar í námskrárgrunni á netinu." Því er svo við þetta að bæta að um 2 milljarðar króna sem áætlaðir voru til innleiðingar nýju framhaldsskólalaganna hurfu í hít hrunsins og rekstur framhaldsskóla hefur verið skorinn niður ár hvert síðan – í raun miklu meira en stjórnvöld hafa viljað vera láta þar sem nemendum hefur sífellt fjölgað en umfjöllun um fjármál framhaldsskóla við fjárlagagerðina ár hvert ekki tekið til þess veruleika. Námsaðstæður í framhaldsskólum eru nú verri en fyrir setningu laganna margumræddu þar sem skólarnir hafa tilneyddir fjölgað nemendum óhóflega í námshópum, skorið niður stoðþjónustu og dregið úr námsframboði – allt vegna niðurskurðar. Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2013 kemur fram að uppsafnaðar aðhaldsaðgerðir í framhaldsskólakerfinu árin 2009-2013 eru rúmir 4 milljarðar. Fjölbreyttur framhaldsskóli Aðferð skýrsluhöfunda er í meginatriðum sú að tilgreina ýmis kunnugleg vandamál sem þeir telja óleyst og beina því síðan til ýmissa aðila að leysa þau en án þess að gera grein fyrir forsendum sem skapa þarf s.s. um mannafla og sérfræðiþekkingu, aðstæður, námsgögn og annan búnað. Nær öll þessi atriði eru beintengd fjármunum og því ámælisvert að í skýrslunni skuli alvarleg fjárhagsstaða framhaldsskólanna alveg hunsuð og vart nokkurs staðar getið um hlutverk og þýðingu kennara í endursköpun íslensks framhaldsskóla. Framhaldsskólarnir sjálfir eru þrátt fyrir erfiðar aðstæður í sífelldri þróun og hafa á að skipa því fólki sem er í bestri aðstöðu til þess að meta og koma til framkvæmda nauðsynlegum breytingum á námi og skólastarfi. Með þessu er í engu skorast undan því að endurskoða gildandi skipulag, velta fyrir sér leiðum til þess að kveikja og viðhalda námsáhuga og færa skólastarfið nær veruleika ungs fólks á 21. öld. Ekki er heldur litið fram hjá nauðsyn þess að tengja saman skóla og atvinnulíf eða skólann og samfélagið í víðari skilningi. Að lokum má spyrja hvers vegna vinna starfshópsins og afurðir hans eru ekki unnar í beinum tengslum við framkvæmd nýrra laga um skólastarf og menntastefnu sem ætla verður að þeir flokkar sem starfa saman í ríkisstjórn standi saman um. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Mest lesið Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Sjá meira
Nýlega kynnti starfshópur undir forystu Skúla Helgasonar, alþingismanns og varaformanns menntamálanefndar, tillögur sínar um samþættingu menntunar og atvinnu. Verulegum hluta skýrslunnar er beint að framhaldsskólanum á Íslandi. Í upphafi vekur athygli að framhaldsskólinn átti engan fulltrúa í þessum starfshópi ef frá er talinn einn starfandi skólameistari einkarekins framhaldsskóla. Umfjöllun um grunnskóla og framhaldsskóla einkennist af því að horft er á skólastigin utan frá og starfshópurinn virðist hvorki hafa átt beinar samræður við starfsfólk skólanna né samtök kennara og skólastjórnenda sem gerst þekkja þær aðstæður sem skólastarfinu eru búnar. Ekkert er stuðst við rannsóknir á skólastarfi né heldur vitnað í skýrslur um skólastarf og skólahald. Hér verður sjónum fyrst og fremst beint að því hvernig skýrslan snertir veruleikann í starfi íslenskra framhaldsskóla sem berjast nú í bökkum enn eitt árið og veruleika stjórnvalda sem fjórum árum eftir setningu nýrra framhaldsskólalaga sjá ekki til lands um framkvæmd þeirra. Umfjöllun skýrsluhöfunda um málefni eins og brottfall, skil grunn- og framhaldsskóla og framhalds- og háskóla, stöðu verk- og tæknimenntunar og lengd námstíma til stúdentsprófs og annarra lokaprófa er síðan efni í fleiri greinar. Menntastefnan og vandamálin Greining hópsins á meginþáttum og markmiðum í almennri menntastefnu á Íslandi er kunnugleg útlistun atriða sem flest eru þegar hluti opinberrar menntastefnu. Áhyggjuefnum sem reifuð eru í skýrslunni deila kennarar sannarlega með skýrsluhöfundum. Má þar nefna hátt hlutfall einstaklinga sem aðeins hefur lokið grunnskólamenntun, mikið atvinnuleysi ungs fólks með litla menntun, brotthvarf úr námi, skort á leiðsögn og ráðgjöf um náms- og starfsval og skort á verk- og tæknimenntuðu fólki. Raunar má líka benda á að um flest þessara mála hefur Ísland fyrir löngu sett sér markmið með samstarfsþjóðum á Evrópuvettvangi en lítið orðið um framkvæmd eða efndir og mega þar bæði alþingismenn og ríkisstjórnir undanfarin 10-15 ár spyrja að ábyrgð sinni. Skautað yfir veruleikann Á meðan unnið var að skýrslunni sem hér er til umræðu var frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2013 lagt fram á Alþingi. Í því er ekki gert ráð fyrir neinu fé til að koma framhaldsskólalögunum frá 2008 í framkvæmd og áformaðar fjárveitingar framhaldsskólanna munu ekki duga mörgum þeirra til þess að ná endum saman í rekstri sínum. Á sama tíma var unnið að úrvinnslu samkomulags mennta- og menningarmálaráðherra við framhaldsskólakennara og stjórnendur í framhaldsskólum sem gert var vorið 2011 um faglega og kjaralega endurskoðun í tengslum við framhaldsskólalögin. Það hafði mikil og neikvæð áhrif á þá vinnu að hvorki reyndist til heildaráætlun um innleiðingu laganna, sem taka eiga gildi að fullu 2015, né heldur hafði ríkisvaldið búið sig fjárhagslega undir kostnað af væntanlegu samkomulagi. Því vekur fullyrðing skýrsluhöfunda á bls. 4 furðu en hún er svohljóðandi: Fyrir liggur áætlun um fulla innleiðingu laganna til ársins 2015. Þá verða allir skólar komnir með námsbrautir byggðar á hinni nýju námskrá. Allir námsáfangar og námsbrautir verða skilgreindar á hæfniþrep og aðgengilegar í námskrárgrunni á netinu." Því er svo við þetta að bæta að um 2 milljarðar króna sem áætlaðir voru til innleiðingar nýju framhaldsskólalaganna hurfu í hít hrunsins og rekstur framhaldsskóla hefur verið skorinn niður ár hvert síðan – í raun miklu meira en stjórnvöld hafa viljað vera láta þar sem nemendum hefur sífellt fjölgað en umfjöllun um fjármál framhaldsskóla við fjárlagagerðina ár hvert ekki tekið til þess veruleika. Námsaðstæður í framhaldsskólum eru nú verri en fyrir setningu laganna margumræddu þar sem skólarnir hafa tilneyddir fjölgað nemendum óhóflega í námshópum, skorið niður stoðþjónustu og dregið úr námsframboði – allt vegna niðurskurðar. Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2013 kemur fram að uppsafnaðar aðhaldsaðgerðir í framhaldsskólakerfinu árin 2009-2013 eru rúmir 4 milljarðar. Fjölbreyttur framhaldsskóli Aðferð skýrsluhöfunda er í meginatriðum sú að tilgreina ýmis kunnugleg vandamál sem þeir telja óleyst og beina því síðan til ýmissa aðila að leysa þau en án þess að gera grein fyrir forsendum sem skapa þarf s.s. um mannafla og sérfræðiþekkingu, aðstæður, námsgögn og annan búnað. Nær öll þessi atriði eru beintengd fjármunum og því ámælisvert að í skýrslunni skuli alvarleg fjárhagsstaða framhaldsskólanna alveg hunsuð og vart nokkurs staðar getið um hlutverk og þýðingu kennara í endursköpun íslensks framhaldsskóla. Framhaldsskólarnir sjálfir eru þrátt fyrir erfiðar aðstæður í sífelldri þróun og hafa á að skipa því fólki sem er í bestri aðstöðu til þess að meta og koma til framkvæmda nauðsynlegum breytingum á námi og skólastarfi. Með þessu er í engu skorast undan því að endurskoða gildandi skipulag, velta fyrir sér leiðum til þess að kveikja og viðhalda námsáhuga og færa skólastarfið nær veruleika ungs fólks á 21. öld. Ekki er heldur litið fram hjá nauðsyn þess að tengja saman skóla og atvinnulíf eða skólann og samfélagið í víðari skilningi. Að lokum má spyrja hvers vegna vinna starfshópsins og afurðir hans eru ekki unnar í beinum tengslum við framkvæmd nýrra laga um skólastarf og menntastefnu sem ætla verður að þeir flokkar sem starfa saman í ríkisstjórn standi saman um.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun