Hvað hangir á Icesave-spýtunni? 1. apríl 2011 06:00 Ég hef ekki komist hjá því að lesa og heyra málflutning þeirra sem eru andvígir því að samþykkja nýjustu samninga um uppgjör á Icesave. Tónninn er sá að við eigum ekki að borga, hafna samningum og velja dómstólaleiðina. Auðvitað hefði verið í lófa lagið frá upphafi þessa máls að fá úr því skorið hjá dómstólum hvar ábyrgðin lægi og hverjar væru lagalegar skuldbindingar Íslands. En þá er skylt að rifja upp að þáverandi fjármálaráðherra, Árni M. Mathiesen, sat fund fjármálaráðherra Evrópu í nóvember 2008 og hann lét til leiðast, undir þrýstingi, að samþykkja að skipaður yrði gerðardómur um það hvort íslenska ríkið bæri ábyrgð á Icesave-skuldinni. Það samþykki ráðherrans var dregið til baka daginn eftir, guði sé lof, enda lá strax ljóst fyrir að það var einróma álit þeirra þjóða sem þarna áttu í hlut að Ísland bæri þessa ábyrgð og yrði að standa undir henni. Ég var á Alþingi þegar hrunið skall á. Ég sat líka sem varaformaður í skatta- og efnahagsnefnd. Þar voru kallaðir fyrir forsvarsmenn atvinnurekenda, verkalýðs og embættismenn Seðlabanka, fjármálaráðuneytis og fjármálaeftirlits. Þar ríkti mikil örvilnun, því spurning var hvort greiðslukerfið stæðist álagið, hvort Ísland ætti fyrir mat, lyfjum, olíu og öðrum lífsnauðsynjum. Erlendir bankar höfðu lokað á gjaldeyrisviðskipti, útflytjendur komu ekki sínum gjaldeyri heim. Það var kolsvart fram undan og í allri örvæntingunni var leitað til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Okkur er öllum enn í minni hversu það dróst að fá peningalega aðstoð frá sjóðnum. Hver var ástæðan? Jú, Íslendingar þurftu að semja og ganga frá Icesave-málinu. Að öðrum kosti voru allar dyr lokaðar. Jafnvel frá okkar nánustu frændþjóðum. Þessi atburðarás sýndi fram á, svo ekki verður um villst, að Ísland stendur berskjaldað og má sín lítils ef samskiptin við umheiminn rofna og traustið á orðheldni og orðspori er ekki lengur til staðar. Í kjölfarið gáfu íslensk stjórnvöld út þá yfirlýsingu að þau stæðu við skuldbindingar sínar og samningar hófust. Og lán frá vinaþjóðum fengust á grundvelli þeirrar yfirlýsingar af hálfu Íslendinga að semja um málalok. Þetta mál snýst ekki eingöngu um lög, heldur og um siðferði, samskipti og orðspor. Segjum sem svo að breskur banki hefði opnað útibú á Íslandi og boðið Íslendingum að leggja lífeyri sinn inn á sparireikninga bankans með góðum vöxtum. Bankinn hefði síðan farið í þrot og breska ríkisstjórnin hefði sett lög, sem kvæðu á um að breskir innistæðueigendur fengju sínar innistæður í bankanum að fullu tryggðar, en innistæður íslenskra sparifjáreigenda væru tapaðar. Hvað hefðu Íslendingar sagt? Hvað hefði verið með jafnræðið, álit okkar á Bretum, traust okkar á starfsemi banka o.s.frv.? Hefði nokkur maður á Íslandi talið þetta réttlátt? Hvort heldur út frá lagalegum eða siðferðislegum sjónarmiðum. Nú liggur á borðinu samningur sem hugsanlega kostar okkur 32 milljarða króna, sem dreifast á næstu fimm árin. Og jafnvel minna þegar upp er staðið. Það er okkur ekki ofviða og jafnvel ódýrara en margar aðrar dauðagildrur, sem hrunið bjó til. Við þurfum á því að halda að létta gjaldeyrishöftum, við þurfum að koma atvinnulífinu í gang, við þurfum að endurnýja traust annarra þjóða á orðspori okkar og eiga þær að bandamönnum. Allt þetta hangir á Icesave-spýtunni. Nokkrir lögfræðimenntaðir menn hafa sent frá sér mörg greinarkorn um að hafna samningnum. Einn þeirra hefur jafnvel fullyrt að sigur Íslendinga í dómstólamáli sé „augljós niðurstaða“. Það kann að falla vel í kramið að fullyrða að Íslendingar eigi að standa á rétti sínum og neita að borga, nema með því að vera dæmdir til þess. Skora á fólk að hafna samningnum með því að hengja sig í lögfræðilegar fullyrðingar og þenja út brjóstkassann í nafni sjálfstæðis og fullveldis. Veruleikinn er hins vegar sá að sjálfstæði og fullveldi hverrar þjóðar byggist á samvinnu við aðrar þjóðir, lánafyrirgreiðslum, viðskiptum, gjaldeyristekjum og orðspori. Dagar Bjarts í Sumarhúsum eru liðnir. Það er af þessum ástæðum sem við eigum að láta af þeim sama sjálfbirgingshætti og leiddi til hrunsins. Draga úr áhættufíkninni og horfa til fleiri þátta en lögfræðinnar einnar, þegar kemur að lausn á milliríkjadeilum. Það er ekki auðvelt hlutverk að mæla með því að fólk greiði atkvæði með auknum útgjöldum og í rauninni fáránlegt að efna til slíkrar kosningar. En ég tek ofan hattinn fyrir þeim Bjarna Benediktssyni og Lárusi Blöndal, sem hafa mælt með samþykkt samningsins, og boðið birginn þeim háværu röddum innan Sjálfstæðisflokksins sem vilja segja nei við Icesave-samningnum. Þeir Bjarni og Lárus og fleiri úr þeirra röðum eru menn að meiri að taka ábyrga afstöðu, meta þjóðarhag fram yfir flokkadrætti og skilja samhengi málsins, skilja þá nauðsyn að Íslendingar geri það sem er skynsamlegast í stöðunni. Með dómstólaleiðinni er engin „augljós niðurstaða“ og mun taka langan tíma og kosta okkur jafnvel meiri pening en þann sem nú hefur verið samið um. Ég tala nú ekki um, ef málið tapast í þokkabót. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ellert B. Schram Icesave Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Ég hef ekki komist hjá því að lesa og heyra málflutning þeirra sem eru andvígir því að samþykkja nýjustu samninga um uppgjör á Icesave. Tónninn er sá að við eigum ekki að borga, hafna samningum og velja dómstólaleiðina. Auðvitað hefði verið í lófa lagið frá upphafi þessa máls að fá úr því skorið hjá dómstólum hvar ábyrgðin lægi og hverjar væru lagalegar skuldbindingar Íslands. En þá er skylt að rifja upp að þáverandi fjármálaráðherra, Árni M. Mathiesen, sat fund fjármálaráðherra Evrópu í nóvember 2008 og hann lét til leiðast, undir þrýstingi, að samþykkja að skipaður yrði gerðardómur um það hvort íslenska ríkið bæri ábyrgð á Icesave-skuldinni. Það samþykki ráðherrans var dregið til baka daginn eftir, guði sé lof, enda lá strax ljóst fyrir að það var einróma álit þeirra þjóða sem þarna áttu í hlut að Ísland bæri þessa ábyrgð og yrði að standa undir henni. Ég var á Alþingi þegar hrunið skall á. Ég sat líka sem varaformaður í skatta- og efnahagsnefnd. Þar voru kallaðir fyrir forsvarsmenn atvinnurekenda, verkalýðs og embættismenn Seðlabanka, fjármálaráðuneytis og fjármálaeftirlits. Þar ríkti mikil örvilnun, því spurning var hvort greiðslukerfið stæðist álagið, hvort Ísland ætti fyrir mat, lyfjum, olíu og öðrum lífsnauðsynjum. Erlendir bankar höfðu lokað á gjaldeyrisviðskipti, útflytjendur komu ekki sínum gjaldeyri heim. Það var kolsvart fram undan og í allri örvæntingunni var leitað til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Okkur er öllum enn í minni hversu það dróst að fá peningalega aðstoð frá sjóðnum. Hver var ástæðan? Jú, Íslendingar þurftu að semja og ganga frá Icesave-málinu. Að öðrum kosti voru allar dyr lokaðar. Jafnvel frá okkar nánustu frændþjóðum. Þessi atburðarás sýndi fram á, svo ekki verður um villst, að Ísland stendur berskjaldað og má sín lítils ef samskiptin við umheiminn rofna og traustið á orðheldni og orðspori er ekki lengur til staðar. Í kjölfarið gáfu íslensk stjórnvöld út þá yfirlýsingu að þau stæðu við skuldbindingar sínar og samningar hófust. Og lán frá vinaþjóðum fengust á grundvelli þeirrar yfirlýsingar af hálfu Íslendinga að semja um málalok. Þetta mál snýst ekki eingöngu um lög, heldur og um siðferði, samskipti og orðspor. Segjum sem svo að breskur banki hefði opnað útibú á Íslandi og boðið Íslendingum að leggja lífeyri sinn inn á sparireikninga bankans með góðum vöxtum. Bankinn hefði síðan farið í þrot og breska ríkisstjórnin hefði sett lög, sem kvæðu á um að breskir innistæðueigendur fengju sínar innistæður í bankanum að fullu tryggðar, en innistæður íslenskra sparifjáreigenda væru tapaðar. Hvað hefðu Íslendingar sagt? Hvað hefði verið með jafnræðið, álit okkar á Bretum, traust okkar á starfsemi banka o.s.frv.? Hefði nokkur maður á Íslandi talið þetta réttlátt? Hvort heldur út frá lagalegum eða siðferðislegum sjónarmiðum. Nú liggur á borðinu samningur sem hugsanlega kostar okkur 32 milljarða króna, sem dreifast á næstu fimm árin. Og jafnvel minna þegar upp er staðið. Það er okkur ekki ofviða og jafnvel ódýrara en margar aðrar dauðagildrur, sem hrunið bjó til. Við þurfum á því að halda að létta gjaldeyrishöftum, við þurfum að koma atvinnulífinu í gang, við þurfum að endurnýja traust annarra þjóða á orðspori okkar og eiga þær að bandamönnum. Allt þetta hangir á Icesave-spýtunni. Nokkrir lögfræðimenntaðir menn hafa sent frá sér mörg greinarkorn um að hafna samningnum. Einn þeirra hefur jafnvel fullyrt að sigur Íslendinga í dómstólamáli sé „augljós niðurstaða“. Það kann að falla vel í kramið að fullyrða að Íslendingar eigi að standa á rétti sínum og neita að borga, nema með því að vera dæmdir til þess. Skora á fólk að hafna samningnum með því að hengja sig í lögfræðilegar fullyrðingar og þenja út brjóstkassann í nafni sjálfstæðis og fullveldis. Veruleikinn er hins vegar sá að sjálfstæði og fullveldi hverrar þjóðar byggist á samvinnu við aðrar þjóðir, lánafyrirgreiðslum, viðskiptum, gjaldeyristekjum og orðspori. Dagar Bjarts í Sumarhúsum eru liðnir. Það er af þessum ástæðum sem við eigum að láta af þeim sama sjálfbirgingshætti og leiddi til hrunsins. Draga úr áhættufíkninni og horfa til fleiri þátta en lögfræðinnar einnar, þegar kemur að lausn á milliríkjadeilum. Það er ekki auðvelt hlutverk að mæla með því að fólk greiði atkvæði með auknum útgjöldum og í rauninni fáránlegt að efna til slíkrar kosningar. En ég tek ofan hattinn fyrir þeim Bjarna Benediktssyni og Lárusi Blöndal, sem hafa mælt með samþykkt samningsins, og boðið birginn þeim háværu röddum innan Sjálfstæðisflokksins sem vilja segja nei við Icesave-samningnum. Þeir Bjarni og Lárus og fleiri úr þeirra röðum eru menn að meiri að taka ábyrga afstöðu, meta þjóðarhag fram yfir flokkadrætti og skilja samhengi málsins, skilja þá nauðsyn að Íslendingar geri það sem er skynsamlegast í stöðunni. Með dómstólaleiðinni er engin „augljós niðurstaða“ og mun taka langan tíma og kosta okkur jafnvel meiri pening en þann sem nú hefur verið samið um. Ég tala nú ekki um, ef málið tapast í þokkabót.
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar