Þjóðin ræður 2. september 2010 06:00 Séra Þórir Stephensen beinir til mín spurningu í grein sem hann skrifar í Fréttablaðið 21. ágúst. Hann segir: „Ögmundur Jónasson birti … nýlega grein í Mbl. „Virkisturn í norðri" heitir hún. Hann vænir ESB um ýmislegt í eftirfarandi málsgrein: „En ekki mun standa á styrkveitingum - svona rétt á meðan verið er að tala okkur til. Hið sama gæti hent okkur og indíána Norður-Ameríku. Þeir töpuðu landinu en sátu uppi með glerperlur og eldvatn." Getur Ögmundur bent mér á einhver dæmi um, að slíkt hafi gerst í samskiptum ESB við aðildarlöndin? Ég þekki þau ekki, og geti hann ekki komið með dæmi, þá er þetta ekkert annað en ómálefnalegur hræðsluáróður." Hræðsluáróður?Þetta er enginn hræðsluáróður og ekki er þetta heldur ómálefnalegt. Ástæðan fyrir því að ég vakti sérstaklega athygli á þessum málum nú eru svokallaðir IPA-styrkir sem síðan hafa verið í opinberri umræðu. IPA er skammstöfun fyrir enska heitið Instrument for Pre-Accession Assistance. Þetta hefur verið þýtt á íslensku sem „aðlögunarstyrkir". Einnig mætti kalla þá „aðstoð í aðdraganda innlimunar". Þessir styrkir komu til sögunnar við stækkun Evrópusambandsins til austurs en það ferli hófst undir lok aldarinnar sem leið. Þau ríki sem urðu aðilar að ESB á árunum 2004 og 2007 nutu öll fjárhagsstyrkja en fram að þeim tíma voru styrkveitingar af þessu tagi ekki í eins skipulegum farvegi og varð eftir að IPA-ferlið var formfest árið 2006. Með þessum styrkjum var búinn til farvegur fyrir fjárhagsaðstoð við ríki sem eru í aðildarferli. Jafnframt var ákveðið að veita stuðning til „mögulegra umsóknarríkja". Í þeim hópi eru nú Albanía, Bosnía, Montenegro og Serbía að Kosovo meðtöldu. Á yfirstandandi sjö ára fjárhagstímabili, 2007-2013, hefur IPA-áætlunin yfir að ráða um 11,5 milljörðum evra (tæpir 1800 milljarðar ISK). Í minnisblaði frá utanríkisráðuneytinu er vísað í skýrslu utanríkisráðherra til Alþingis frá því í maí síðastliðnum þar sem kom fram að ESB hefur skilgreint fimm áherslusvið eða tegundir verkefna við ráðstöfun þessara fjármuna: „1) aðlögunaraðstoð og stofnanauppbygging, 2) samstarf yfir landamæri, 3) byggðaþróun, þar sem markmiðið er að undirbúa ríkin fyrir þátttöku í stefnumiðum ESB (e. cohesion policy) og aðkomu að tengdum sjóðum, 4) mannauðsþróun, sem snýr að samheldnistefnumiðum ESB og undirbúningi fyrir væntanlega aðkomu að evrópska félagsmálasjóðnum, 5) dreifbýlisþróun, sem lýtur að undirbúningi þátttöku í sameiginlegri landbúnaðar- og dreifbýlisþróunarstefnu ESB. Er fyrstu tveimur flokkunum miðstýrt frá Brussel, en hinum þremur stýrt í hverju landi fyrir sig af stofnunum sem settar eru upp sérstaklega í því skyni." Eftir að Ísland sótti um aðild að ESB lagði framkvæmdastjórnin á þeim bæ til að Íslandi yrði gert kleift að fá IPA-stuðning og hlaut það samþykki á Evópuþinginu og í ráðherraráðinu og tók gildi 14. júlí sl. Samkvæmt tillögu framkvæmdastjórnar ESB skal 28 milljónum evra, eða á milli 4 og 5 milljörðum króna, varið til IPA-landsáætlunar fyrir Ísland á árunum 2011-2013. Nú ber að hafa í huga að hvað snertir Austur-Evrópuríki sem gengu inn í ESB, að þau voru með innviði og stjórnkerfi sem var mjög frábrugðið ESB. Þau voru fjárvana og veitti án efa ekki af stuðningi við aðlögun að stjórnkerfi sambandsins. Sumt hefðu þau eflaust þurft að gera óháð aðlögun að ESB. Annað var beinlínis nauðsynlegt til að innlimun gæti átt sér stað. Þetta endurspeglar okkar stöðu. Nú standa okkur til boða fjármunir, m.a. til breytinga í stjórnsýslu til aðlögunar. Sumt eru verkefni sem eru til góðs, án tillits til ESB-aðildar. Þegar ráðuneyti og fjárvana stofnanir nú standa frammi fyrir því að geta fengið stuðning til verkefna sem allir telja til góðs finnst mörgum án efa orka tvímælis að slá hendinni á móti slíku. Í þessu sambandi má minna á að í gegnum gagnkvæmt samstarf við ESB fáum við ýmsa styrki og höfum gert um árabil. Framlag kemur vissulega á móti enda er samstarfið ekki gjaldfrítt þegar ríki eru komin inn, hvort sem um er að ræða EES eða ESB. Hvað skal gera?Hvað er til ráða? Í mínum huga er frumskilyrði að upplýst sé um málið og að við gerum okkur fullkomlega grein fyrir því að við erum að njóta styrkja sem eru beinlínis sniðnir til þess að smyrja aðlögunarferlið að Evrópusambandinu. Í öðru lagi eigum við ekki að ráðast í kerfisbreytingar sem við réðumst eingöngu í til að fullnægja ESB en sem við myndum ella ekki gera án þess að áður hefði farið fram þjóðaratkvæðagreiðsla um inngöngu í sambandið og hún þar samþykkt. Ég hef hvatt til þess í umræðunni um hugsanlega aðild Íslands að Evrópusambandinu að Íslendingar geri sér grein fyrir því að Evrópusambandið er enginn hlutlaus aðili í þessu ferli. ESB ásælist Ísland. Það sáum við m.a. vel í ákalli forseta framkvæmdastjórnar ESB, Hermans Van Rompuy, í grein í Morgunblaðinu í maí. Hún bar yfirskriftina „Hvers vegna Evrópa þarfnast þín nú?" Nú þegar ESB opnar skrifstofur hér á landi til að kynna sinn málstað og reka fyrir honum áróður eins og boðað hefur verið og byrjar fyrir alvöru að bjóða í boðsferðir og upplýsingaferðir, þá ríður á að við séum meðvituð um að í bland er aðstoðin hugsuð sem „glerperlur og eldvatn" til að glæða áhuga okkar á að fá að sitja til borðs í Brussel. Íslendingar tryggja að mínu mati best hagsmuni sína með því að halda fast utan um auðlindir sínar, ekki síst sjávarauðlindina, og „hafa síðan heiminn allan undir sem markað og samstarfsvettvang í stað þess að múra okkur inni í enn einum evrópskum stórveldisdraumnum," einsog ég komst að orði í svargrein minn við boðskap forseta framkvæmdastjórnar ESB, sem séra Þórir Stephensen vitnar í. Kjarni málsinsEndanlegar ákvarðanir í þessu umdeilda máli koma hins vegar til með að liggja hjá þjóðinni. Við deilum um markmið og leiðir en hlítum síðan úrskurði þjóðarinnar. En til þess að geta tekið upplýsta ákvörðun þurfa allar staðreyndir að vera ljósar. Það er málefnalegt. Hræðsluáróður, spyr séra Þórir. Staðreyndir geta náttúrlega vakið óróa, jafnvel ótta. Ef eitthvað er að fara úrskeiðis í þessu ferli, þannig að það valdi okkur áhyggjum, þá ræðum við málið - orð eru til alls fyrst - og færum það síðan til betri vegar. En á endanum þá á þetta mál einsog öll stór mál sem varða þjóðarhag að vera í ákvörðunarvaldi þjóðarinnar. Og þannig verður það. Það er kjarni málsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Ögmundur Jónasson Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Séra Þórir Stephensen beinir til mín spurningu í grein sem hann skrifar í Fréttablaðið 21. ágúst. Hann segir: „Ögmundur Jónasson birti … nýlega grein í Mbl. „Virkisturn í norðri" heitir hún. Hann vænir ESB um ýmislegt í eftirfarandi málsgrein: „En ekki mun standa á styrkveitingum - svona rétt á meðan verið er að tala okkur til. Hið sama gæti hent okkur og indíána Norður-Ameríku. Þeir töpuðu landinu en sátu uppi með glerperlur og eldvatn." Getur Ögmundur bent mér á einhver dæmi um, að slíkt hafi gerst í samskiptum ESB við aðildarlöndin? Ég þekki þau ekki, og geti hann ekki komið með dæmi, þá er þetta ekkert annað en ómálefnalegur hræðsluáróður." Hræðsluáróður?Þetta er enginn hræðsluáróður og ekki er þetta heldur ómálefnalegt. Ástæðan fyrir því að ég vakti sérstaklega athygli á þessum málum nú eru svokallaðir IPA-styrkir sem síðan hafa verið í opinberri umræðu. IPA er skammstöfun fyrir enska heitið Instrument for Pre-Accession Assistance. Þetta hefur verið þýtt á íslensku sem „aðlögunarstyrkir". Einnig mætti kalla þá „aðstoð í aðdraganda innlimunar". Þessir styrkir komu til sögunnar við stækkun Evrópusambandsins til austurs en það ferli hófst undir lok aldarinnar sem leið. Þau ríki sem urðu aðilar að ESB á árunum 2004 og 2007 nutu öll fjárhagsstyrkja en fram að þeim tíma voru styrkveitingar af þessu tagi ekki í eins skipulegum farvegi og varð eftir að IPA-ferlið var formfest árið 2006. Með þessum styrkjum var búinn til farvegur fyrir fjárhagsaðstoð við ríki sem eru í aðildarferli. Jafnframt var ákveðið að veita stuðning til „mögulegra umsóknarríkja". Í þeim hópi eru nú Albanía, Bosnía, Montenegro og Serbía að Kosovo meðtöldu. Á yfirstandandi sjö ára fjárhagstímabili, 2007-2013, hefur IPA-áætlunin yfir að ráða um 11,5 milljörðum evra (tæpir 1800 milljarðar ISK). Í minnisblaði frá utanríkisráðuneytinu er vísað í skýrslu utanríkisráðherra til Alþingis frá því í maí síðastliðnum þar sem kom fram að ESB hefur skilgreint fimm áherslusvið eða tegundir verkefna við ráðstöfun þessara fjármuna: „1) aðlögunaraðstoð og stofnanauppbygging, 2) samstarf yfir landamæri, 3) byggðaþróun, þar sem markmiðið er að undirbúa ríkin fyrir þátttöku í stefnumiðum ESB (e. cohesion policy) og aðkomu að tengdum sjóðum, 4) mannauðsþróun, sem snýr að samheldnistefnumiðum ESB og undirbúningi fyrir væntanlega aðkomu að evrópska félagsmálasjóðnum, 5) dreifbýlisþróun, sem lýtur að undirbúningi þátttöku í sameiginlegri landbúnaðar- og dreifbýlisþróunarstefnu ESB. Er fyrstu tveimur flokkunum miðstýrt frá Brussel, en hinum þremur stýrt í hverju landi fyrir sig af stofnunum sem settar eru upp sérstaklega í því skyni." Eftir að Ísland sótti um aðild að ESB lagði framkvæmdastjórnin á þeim bæ til að Íslandi yrði gert kleift að fá IPA-stuðning og hlaut það samþykki á Evópuþinginu og í ráðherraráðinu og tók gildi 14. júlí sl. Samkvæmt tillögu framkvæmdastjórnar ESB skal 28 milljónum evra, eða á milli 4 og 5 milljörðum króna, varið til IPA-landsáætlunar fyrir Ísland á árunum 2011-2013. Nú ber að hafa í huga að hvað snertir Austur-Evrópuríki sem gengu inn í ESB, að þau voru með innviði og stjórnkerfi sem var mjög frábrugðið ESB. Þau voru fjárvana og veitti án efa ekki af stuðningi við aðlögun að stjórnkerfi sambandsins. Sumt hefðu þau eflaust þurft að gera óháð aðlögun að ESB. Annað var beinlínis nauðsynlegt til að innlimun gæti átt sér stað. Þetta endurspeglar okkar stöðu. Nú standa okkur til boða fjármunir, m.a. til breytinga í stjórnsýslu til aðlögunar. Sumt eru verkefni sem eru til góðs, án tillits til ESB-aðildar. Þegar ráðuneyti og fjárvana stofnanir nú standa frammi fyrir því að geta fengið stuðning til verkefna sem allir telja til góðs finnst mörgum án efa orka tvímælis að slá hendinni á móti slíku. Í þessu sambandi má minna á að í gegnum gagnkvæmt samstarf við ESB fáum við ýmsa styrki og höfum gert um árabil. Framlag kemur vissulega á móti enda er samstarfið ekki gjaldfrítt þegar ríki eru komin inn, hvort sem um er að ræða EES eða ESB. Hvað skal gera?Hvað er til ráða? Í mínum huga er frumskilyrði að upplýst sé um málið og að við gerum okkur fullkomlega grein fyrir því að við erum að njóta styrkja sem eru beinlínis sniðnir til þess að smyrja aðlögunarferlið að Evrópusambandinu. Í öðru lagi eigum við ekki að ráðast í kerfisbreytingar sem við réðumst eingöngu í til að fullnægja ESB en sem við myndum ella ekki gera án þess að áður hefði farið fram þjóðaratkvæðagreiðsla um inngöngu í sambandið og hún þar samþykkt. Ég hef hvatt til þess í umræðunni um hugsanlega aðild Íslands að Evrópusambandinu að Íslendingar geri sér grein fyrir því að Evrópusambandið er enginn hlutlaus aðili í þessu ferli. ESB ásælist Ísland. Það sáum við m.a. vel í ákalli forseta framkvæmdastjórnar ESB, Hermans Van Rompuy, í grein í Morgunblaðinu í maí. Hún bar yfirskriftina „Hvers vegna Evrópa þarfnast þín nú?" Nú þegar ESB opnar skrifstofur hér á landi til að kynna sinn málstað og reka fyrir honum áróður eins og boðað hefur verið og byrjar fyrir alvöru að bjóða í boðsferðir og upplýsingaferðir, þá ríður á að við séum meðvituð um að í bland er aðstoðin hugsuð sem „glerperlur og eldvatn" til að glæða áhuga okkar á að fá að sitja til borðs í Brussel. Íslendingar tryggja að mínu mati best hagsmuni sína með því að halda fast utan um auðlindir sínar, ekki síst sjávarauðlindina, og „hafa síðan heiminn allan undir sem markað og samstarfsvettvang í stað þess að múra okkur inni í enn einum evrópskum stórveldisdraumnum," einsog ég komst að orði í svargrein minn við boðskap forseta framkvæmdastjórnar ESB, sem séra Þórir Stephensen vitnar í. Kjarni málsinsEndanlegar ákvarðanir í þessu umdeilda máli koma hins vegar til með að liggja hjá þjóðinni. Við deilum um markmið og leiðir en hlítum síðan úrskurði þjóðarinnar. En til þess að geta tekið upplýsta ákvörðun þurfa allar staðreyndir að vera ljósar. Það er málefnalegt. Hræðsluáróður, spyr séra Þórir. Staðreyndir geta náttúrlega vakið óróa, jafnvel ótta. Ef eitthvað er að fara úrskeiðis í þessu ferli, þannig að það valdi okkur áhyggjum, þá ræðum við málið - orð eru til alls fyrst - og færum það síðan til betri vegar. En á endanum þá á þetta mál einsog öll stór mál sem varða þjóðarhag að vera í ákvörðunarvaldi þjóðarinnar. Og þannig verður það. Það er kjarni málsins.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun