Viðskipti innlent

Milljarðar úr landi og framhjá skattinum

Indriði H. Þorláksson, fyrrverandi ríkisskattstjóri "Skattsvik
þýða að hinir borga meira.“
Indriði H. Þorláksson, fyrrverandi ríkisskattstjóri "Skattsvik þýða að hinir borga meira.“
Upphafsstafur:Það er ekkert sem bendir til þess að þetta hafi minnkað,“ segir Bryndís Kristjánsdóttir skattrannsóknarstjóri um umfang skattsvika með erlendum tengingum.

Fram kemur í skýrslu starfshóps sem mat umfang skattsvika hér á landi árið 2003 að ætla mætti að slík skattsvik næmu um einu til einu og hálfu prósenti af tekjum ríkisins. Skattsvik hér á landi næmu í heildina á bilinu 8,5 prósentum og allt upp í 11,5 prósent af tekjum ríkisins.

Fram kemur í skýrslu skattsvikanefndarinnar að slík skattsvik með erlendum tengingum hefðu á síðustu árum í raun verið viðbót við svarta atvinnustarfsemi, aðrar vanframtaldar tekjur, bókhalds- og framtalssvik.

Atvinnuskattsvik?Ætla má að skattsvik í gegnum erlend félög hafi numið um fimmtán milljörðum króna undanfarin þrjú ár.

„Það virðist sem nú á dögum sé það viðtekið og þyki sjálfsagt að [fagmenn og fyrirtæki sem veita þjónustu og ráðgjöf í skatta­málum einstaklinga og fyrirtækja] veiti ráðgjöf sem beinlínis miðar að því að komast undan eðlilegri skattlagningu. Ýmsir aðilar í ráðgjafar­störfum og jafnvel fjármálastofnanir sérhæfa sig í að ráðleggja mönnum hvernig vista á fé með þeim hætti að það sé utan seilingar skattyfirvalda,“ segir í skýrslu skattsvikanefndarinnar.

„Þetta er bara alveg út í hött og er alls ekki svona,“ segir Elín Árnadóttir, sviðsstjóri skatta- og lögfræðiráðgjafar hjá PricewaterhouseCoopers (PwC). „Skattalegt hagræði er bara allt annað mál,“ segir Elín og bætir því við að hlutverk PwC og svipaðra fyrirtækja sé að finna hagkvæmustu leiðir fyrir viðskiptavini sína. Viðskiptavinirnir eigi ávallt frumkvæðið, setji fram óskir og fyrirtækið aðstoði. Þetta sé yfirleitt ekki þannig að fyrirtækið hjálpi viðskiptavinum að finna glufur í skattalöggjöfinni. „Við erum ekki að ýta einu eða neinu ólöglegu að mönnum.“

Hún nefnir dæmi af hollenskum eignarhaldsfélögum. Þar sé söluhagnaður af hlutabréfum ekki skattlagður, séu tiltekin skilyrði uppfyllt. „Það er svo þannig hér á landi, að menn geta frestað skattlagningu sölu­hagnaðar og endurfjárfest. Svo það er ekki eins og þessi skattur hefði endilega skilað sér.“

Nýir málamyndagerningarSkattsvikanefndin segir að skattsvik með erlendum tengingum fari fram í viðskiptum, fyrst og fremst fjármálaviðskiptum við erlenda aðila. Bæði sé þar um að ræða raunveruleg viðskipti tengdra aðila eða hreina málamyndagjörninga. Svona lagað sé þó ekki sér­íslenskt fyrirbæri heldur hafi þess háttar skattsvika gætt um allan heim.

Skattsvik með erlendum tengingum séu ýmist þannig til komið að hægt sé að leyna fé og athöfnum utan lögsögu Íslands eða flytja þangað hagnað og eignir án þess að slíkt byggist á sérstökum ákvæðum íslenskra laga. Þá sé einnig um að ræða skattsvik sem byggist á sérákvæðum íslenskra laga.

Íslenskt eða erlent eignarhald
Elín árnadóttir hjá PWC „Skattalegt hagræði.“
Eignatengsl íslenskra fyrirtækja hafi skapað þeim fleiri tækifæri en áður til að hagræða viðskiptum til að komast hjá skattlagningu. Stór hluti stærstu fyrirtækja landsins sé til að mynda með starfsemi í mörgum löndum.

Þórður Friðjónsson, forstjóri Kauphallarinnar, benti á það fyrir skömmu að erlent eignarhald fyrirtækja í Kauphöllinni hefði í september numið 41 prósenti og hefði aukist mikið frá sama tíma í fyrra. Aukningin væri merki um aukna erlenda fjárfestingu hérlendis, þótt ljóst væri að mikið væri um að Íslendingar geymdu eign sína í erlendum félögum.

Friðrik Már Baldursson hagfræðiprófessor sagði þekkt að þetta væri í töluverðum mæli. „Til dæmis að farið sé með eignir til Hollands. Það er augljóst að þetta er af skattalegum ástæðum,“ sagði Friðrik. Æskilegast væri að Íslendingar breyttu sínu skattaumhverfi til þess að draga úr hvatanum til þessa.

Athugun Markaðarins leiddi í ljós að í stærstu fyrirtækjunum í Kauphöllinni væri stór hluti erlendrar eignar í raun íslenskur.

Svo nokkur dæmi séu tekin ætti Exista B.V., félag sem skráð er í Hollandi, næstum fjórðungshlut í Kaupþingi. Exista B.V. er að öllu leyti í eigu Exista hér heima. Þá væri næststærsti eigandi kaupþings Egla Invest B.V., félag í eigu íslenskra aðila sem einnig er skráð í Hollandi.

Stærsti eigandi Alfesca er Kjalar Invest B.V. sem er í eigu Íslendinga.

FL Group geymir þriðjungs hlut sinn í Glitni í hollenskum félögum.

Þá eru dæmi um flóknari tengsl þar sem eigandinn er íslenskur en eignin er geymd erlendis. Samson eignarhaldsfélag er skráð fyrir ríflega 40 prósenta hlut í Landsbankanum. Samson, sem er skráð hér á landi, er svo aftur að mestu í eigu tveggja félaga í eigu Björgólfsfeðga. Þeir geyma eign sína í tveimur eignarhaldsfélögum; Givenshire og Bell Global. Eftir því sem næst verður komist eru þessi félög skráð á Jersey og á Kýpur.

Þessi dæmi eru þó aðeins það sem sést á yfirborðinu. Eftir því sem næst verður komist eru eignakeðjurnar stundum mun lengri og flóknari en hér kemur fram.

Ekki ólöglegt að skrá eign erlendisÞótt eignin sé geymd í erlendum félögum er ekki þar með sagt að menn svíki undan skatti eða þá að skráningin sé í sjálfu sér ólögleg. Til að mynda verður ekkert fullyrt um slíkt þótt félög séu skráð í Ermarsundi eða á Kýpur.

Skúli Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri segir að skattyfirvöld hérlendis fylgist með þessum erlendu skráningum „en það er í sjálfu sér ekkert ólöglegt við þær“.

Bryndís Kristjánsdóttir skattrannsóknarstjóri bendir hins vegar á að skattsvikamálum með erlendum tengingum hafi fjölgað mikið undanfarin ár. Ekki sé langt síðan mál af slíku tagi hafi verið óþekkt.

söluhagnaður skattfrjálsNú liggur fyrir Alþingi frumvarp um breytingu á skattalögum. Verði það samþykkt, verður hagnaður af sölu hlutabréfa skattfrjáls. Söluhagnaðurinn hefur numið hundruðum milljarða króna undanfarin ár. Samkvæmt frumvarpinu verði ekki lengur hægt að fresta söluhagnaðnum eins og hingað til, en þær frestanir hafa meðal annars orðið til þess að menn hafa geymt hlutabréfaeign sína erlendis.

Skattfrelsið er bundið við félagaform, þannig að sameignar-, samlagsfélög og einstaklingar í atvinnurekstri njóta ekki þessa skattfrelsis.

Fram kemur í greinargerð með frumvarpinu, sem búist er við að fjármálaráðherra mæli fyrir á vorþingi, að fyrirtæki hafi hingað til komið sér undan því að greiða skatta af sölu hlutabréfa. Þess vegna sé talið að breytingarnar á skattalögunum hafi hverfandi áhrif á tekjur ríkissjóðs.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×