Fjölskyldur landsins hagnast á útlendingum 28. febrúar 2007 00:01 Frá því að vinnumarkaður EES-svæðisins opnaðist nýjum aðildarríkjum í maí árið 2006 þangað til um síðustu áramót komu ellefu þúsund manns til starfa á Íslandi frá útlöndum. MYND/Vilhelm Þátttaka útlendinga á íslenska vinnumarkaðnum sparaði meðalfjölskyldunni 123 þúsund krónur árið 2006. Skuldir fjölskyldunnar hefðu jafnframt verið um tvö hundruð þúsund krónum hærri ef þeirra hefði ekki notið við. Þessi niðurstaða miðast við að rannsóknir Þóru Helgadóttur, hagfræðings í greiningardeild Kaupþings, eigi við rök að styðjast. Þær gefa til kynna að verðbólga á árinu 2006 hefði verið allt að því 1,5 prósentum hærri án utanaðkomandi vinnuafls. Það þýðir að verðbólga hefði verið 8,5 prósent í stað sjö prósenta. Sem þekkt er opnaðist vinnumarkaður EES-svæðisins fyrir nýjum aðildarríkjum í maí árið 2006. Gögn frá Vinnumálastofnun sýna að frá því í maí 2006 og fram að áramótum komu ellefu þúsund manns að utan til starfa hér á landi, til viðbótar við þá sex þúsund útlendinga sem fyrir voru á vinnumarkaðnum. Á skömmum tíma voru útlendingar orðnir níu prósent af vinnuafli á Íslandi og sex prósent af heildarmannfjölda. Nýjustu tölur Hagstofunnar sýna útgjöld heimilanna fyrir árin 2003 til 2005 á verðlagi ársins 2005. Í meðfylgjandi töflu hefur sjö prósenta verðbólga annars vegar og 8,5 prósenta verðbólga hins vegar verið lögð ofan á útgjöld meðalfjölskyldunnar. Mismunurinn sýnir að þau hefðu verið 123 þúsund krónum meiri árið 2006 ef erlends vinnuafls hefði ekki notið við. Skuldir heimilanna við lánakerfið allt í lok september á síðasta ári námu 1.270 milljörðum króna. Um 75 prósent þeirra voru verðtryggðar skuldir. Seðlabankinn hefur ekki gefið út heildarstöðu skulda við síðustu áramót. Gera má ráð fyrir því að þær hafi aukist um 2,5 prósent á þeim tíma. Miðað við þessar forsendur námu verðtryggðar skuldir meðalheimilis 13,25 milljónum króna við áramót. Ef lögð er 1,5 prósenta verðbólga ofan á þær fást tæplega tvö hundruð þúsund krónur.Dýrara að lifa án útlendingaÞað hefði því verið dýrara að lifa á Íslandi án útlendinga árið 2006. Árið 2005 voru ráðstöfunartekjur meðalfjölskyldunnar með sína 2,5 fjölskyldumeðlimi 365 þúsund krónur á mánuði. Upplýsingar frá fjármálaráðuneytinu sýna að ráðstöfunartekjur á mann jukust um 4,6 prósent á árinu 2006. Það gefur um 380 þúsund krónur sem meðalfjölskyldan hafði úr að moða það árið. Án aðkomu útlendinga að íslenska vinnumarkaðnum hefði hún þurft að punga út að minnsta kosti átta þúsund krónum meira í mat- og drykkjarvörur, tíu þúsund í ferðir og flutninga, sextán þúsund í húsnæði, hita og rafmagn og átta þúsund í tómstundir og menningu, svo eitthvað sé nefnt.Tölum um aukin útgjöld einstakra liða verður þó að taka með ákveðnum fyrirvara um skekkju. Þar sem vísitala neysluverðs byggir á grunni útgjalda meðalheimila er vægi einstakra liða innan hennar mismikið. Athuganir Þóru hjá Kaupþingi fela ekki í sér mat á hækkun eða lækkun hvers liðs fyrir sig heldur einungis heildarhækkun verðbólgunnar.Gera má ráð fyrir að nokkrir liðir í vísitölunni hafi hækkað enn meira en meðfylgjandi tafla gefur til kynna. Upplýsingar frá Hagstofunni gefa til kynna að á tímabilinu hækkaði húsnæði, hiti og rafmagn um 10,2 prósent og þar af leiðandi umfram verðlag. Þar af hafa útgjöld vegna eigin húsnæðis hækkað um 12,1 prósent. Matur og drykkjarvörur hækkuðu líka umfram verðbólgu eða um 8,8 prósent.Hækkanir á nokkrum liðum hafa á sama hátt verið minni en taflan sýnir. Föt og skór hækkuðu ekki nema um 0,2 prósent á árinu. Þannig má með sanni má segja að kaupmáttur launa til fatakaupa hafi aukist verulega á síðasta ári. Áfengi og tóbak hækkuðu minna en almennt verðlag eða einungis um 4,3 prósent, sem er óvenjulegt. Útgjöld vegna heilsugæslu, eins og lyf, lækningavörur og heilsugæslan sjálf hafa hækkað um 4,4 prósent svo að heilsugæslan hefur haldið aftur af verðbólgunni. Eini útgjaldaliðurinn sem lækkaði á tímabilinu var póstur og sími sem fór niður um 0,8 prósent.Héldu launum í skefjumLaun hækkuðu á árinu 2006 eins og verðlagið enda skapar þensla á vinnumarkaði þrýsting til hækkunar þeirra. Á síðasta ári hækkuðu laun um 10,5 prósent miðað við launavísitölu Hagstofunnar. Í greiningu Þóru kemur fram að að einhverju leyti hafi skapast aðstæður í uppsveiflunni þar sem víxlverkun launa og verðbólgu hafi verið til staðar. Það ástand skapast þegar verðbólga hækkar umfram tiltekin mörk sem leiðir af sér væntingar um meiri verðbólgu. Það leiðir til launaskriðs og þess að verðbólga eykst enn frekar. Þóra leiðir að því líkum að laun hafi ekki hækkað meira en raun bar vitni vegna innflæðis erlends vinnuafls sem hafi aukið sveigjanleika íslenska vinnumarkaðarins.Þar sem laun eru ekki fasti frekar en verðlagsbreytingar er ekki hægt að fullyrða að meðalheimilið hefði nákvæmlega orðið af umræddum 123 þúsund krónum ef erlent vinnuafl hefði ekki komið inn á markaðinn. Hins vegar er ljóst að um talsverðar fjárhæðir á meðalheimili gæti verið að ræða. Fréttaskýringar Undir smásjánni Mest lesið Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Viðskipti innlent Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Viðskipti innlent Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Viðskipti innlent Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Viðskipti innlent „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Stöðluðu húsin frá Límtré Vírneti hafa slegið í gegn Samstarf Fleiri fréttir Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Lyfjastofnun Evrópu tekur umsókn Alvotech til umsagnar Spá auknu atvinnuleysi og hagvexti Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Misboðið hvernig staðið var að uppsögnum hjá nýjum eiganda Engin tilkynning um hópuppsögn í október Horyn nýr forstjóri kísilverksmiðjunnar á Bakka Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Bein útsending: Haustfundur Landsvirkjunar Ráðnir forstöðumenn hjá OK Reikna með tæplega þrjátíu milljarða minni fjárfestingu í Carbfix Verðbólga hjaðnar en kílómetragjaldið verður tekið inn í mælingu Ragnar, Pálmar og Haraldur til Verna Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Samkeppniseftirlitið í sáttaviðræðum við Festi Hlutdeildarlán dugðu fyrir 61 íbúð 97 brautskráðust frá HR Fundurinn virðist ekki hafa aukið trú fjárfesta Furðulegt að gjaldtaka taki ekki mið af styrkleika Fjögur erlend fyrirtæki keppa um rekstur Fríhafnarinnar Sjá meira
Þátttaka útlendinga á íslenska vinnumarkaðnum sparaði meðalfjölskyldunni 123 þúsund krónur árið 2006. Skuldir fjölskyldunnar hefðu jafnframt verið um tvö hundruð þúsund krónum hærri ef þeirra hefði ekki notið við. Þessi niðurstaða miðast við að rannsóknir Þóru Helgadóttur, hagfræðings í greiningardeild Kaupþings, eigi við rök að styðjast. Þær gefa til kynna að verðbólga á árinu 2006 hefði verið allt að því 1,5 prósentum hærri án utanaðkomandi vinnuafls. Það þýðir að verðbólga hefði verið 8,5 prósent í stað sjö prósenta. Sem þekkt er opnaðist vinnumarkaður EES-svæðisins fyrir nýjum aðildarríkjum í maí árið 2006. Gögn frá Vinnumálastofnun sýna að frá því í maí 2006 og fram að áramótum komu ellefu þúsund manns að utan til starfa hér á landi, til viðbótar við þá sex þúsund útlendinga sem fyrir voru á vinnumarkaðnum. Á skömmum tíma voru útlendingar orðnir níu prósent af vinnuafli á Íslandi og sex prósent af heildarmannfjölda. Nýjustu tölur Hagstofunnar sýna útgjöld heimilanna fyrir árin 2003 til 2005 á verðlagi ársins 2005. Í meðfylgjandi töflu hefur sjö prósenta verðbólga annars vegar og 8,5 prósenta verðbólga hins vegar verið lögð ofan á útgjöld meðalfjölskyldunnar. Mismunurinn sýnir að þau hefðu verið 123 þúsund krónum meiri árið 2006 ef erlends vinnuafls hefði ekki notið við. Skuldir heimilanna við lánakerfið allt í lok september á síðasta ári námu 1.270 milljörðum króna. Um 75 prósent þeirra voru verðtryggðar skuldir. Seðlabankinn hefur ekki gefið út heildarstöðu skulda við síðustu áramót. Gera má ráð fyrir því að þær hafi aukist um 2,5 prósent á þeim tíma. Miðað við þessar forsendur námu verðtryggðar skuldir meðalheimilis 13,25 milljónum króna við áramót. Ef lögð er 1,5 prósenta verðbólga ofan á þær fást tæplega tvö hundruð þúsund krónur.Dýrara að lifa án útlendingaÞað hefði því verið dýrara að lifa á Íslandi án útlendinga árið 2006. Árið 2005 voru ráðstöfunartekjur meðalfjölskyldunnar með sína 2,5 fjölskyldumeðlimi 365 þúsund krónur á mánuði. Upplýsingar frá fjármálaráðuneytinu sýna að ráðstöfunartekjur á mann jukust um 4,6 prósent á árinu 2006. Það gefur um 380 þúsund krónur sem meðalfjölskyldan hafði úr að moða það árið. Án aðkomu útlendinga að íslenska vinnumarkaðnum hefði hún þurft að punga út að minnsta kosti átta þúsund krónum meira í mat- og drykkjarvörur, tíu þúsund í ferðir og flutninga, sextán þúsund í húsnæði, hita og rafmagn og átta þúsund í tómstundir og menningu, svo eitthvað sé nefnt.Tölum um aukin útgjöld einstakra liða verður þó að taka með ákveðnum fyrirvara um skekkju. Þar sem vísitala neysluverðs byggir á grunni útgjalda meðalheimila er vægi einstakra liða innan hennar mismikið. Athuganir Þóru hjá Kaupþingi fela ekki í sér mat á hækkun eða lækkun hvers liðs fyrir sig heldur einungis heildarhækkun verðbólgunnar.Gera má ráð fyrir að nokkrir liðir í vísitölunni hafi hækkað enn meira en meðfylgjandi tafla gefur til kynna. Upplýsingar frá Hagstofunni gefa til kynna að á tímabilinu hækkaði húsnæði, hiti og rafmagn um 10,2 prósent og þar af leiðandi umfram verðlag. Þar af hafa útgjöld vegna eigin húsnæðis hækkað um 12,1 prósent. Matur og drykkjarvörur hækkuðu líka umfram verðbólgu eða um 8,8 prósent.Hækkanir á nokkrum liðum hafa á sama hátt verið minni en taflan sýnir. Föt og skór hækkuðu ekki nema um 0,2 prósent á árinu. Þannig má með sanni má segja að kaupmáttur launa til fatakaupa hafi aukist verulega á síðasta ári. Áfengi og tóbak hækkuðu minna en almennt verðlag eða einungis um 4,3 prósent, sem er óvenjulegt. Útgjöld vegna heilsugæslu, eins og lyf, lækningavörur og heilsugæslan sjálf hafa hækkað um 4,4 prósent svo að heilsugæslan hefur haldið aftur af verðbólgunni. Eini útgjaldaliðurinn sem lækkaði á tímabilinu var póstur og sími sem fór niður um 0,8 prósent.Héldu launum í skefjumLaun hækkuðu á árinu 2006 eins og verðlagið enda skapar þensla á vinnumarkaði þrýsting til hækkunar þeirra. Á síðasta ári hækkuðu laun um 10,5 prósent miðað við launavísitölu Hagstofunnar. Í greiningu Þóru kemur fram að að einhverju leyti hafi skapast aðstæður í uppsveiflunni þar sem víxlverkun launa og verðbólgu hafi verið til staðar. Það ástand skapast þegar verðbólga hækkar umfram tiltekin mörk sem leiðir af sér væntingar um meiri verðbólgu. Það leiðir til launaskriðs og þess að verðbólga eykst enn frekar. Þóra leiðir að því líkum að laun hafi ekki hækkað meira en raun bar vitni vegna innflæðis erlends vinnuafls sem hafi aukið sveigjanleika íslenska vinnumarkaðarins.Þar sem laun eru ekki fasti frekar en verðlagsbreytingar er ekki hægt að fullyrða að meðalheimilið hefði nákvæmlega orðið af umræddum 123 þúsund krónum ef erlent vinnuafl hefði ekki komið inn á markaðinn. Hins vegar er ljóst að um talsverðar fjárhæðir á meðalheimili gæti verið að ræða.
Fréttaskýringar Undir smásjánni Mest lesið Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Viðskipti innlent Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Viðskipti innlent Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Viðskipti innlent Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Viðskipti innlent „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Stöðluðu húsin frá Límtré Vírneti hafa slegið í gegn Samstarf Fleiri fréttir Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Lyfjastofnun Evrópu tekur umsókn Alvotech til umsagnar Spá auknu atvinnuleysi og hagvexti Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Misboðið hvernig staðið var að uppsögnum hjá nýjum eiganda Engin tilkynning um hópuppsögn í október Horyn nýr forstjóri kísilverksmiðjunnar á Bakka Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Bein útsending: Haustfundur Landsvirkjunar Ráðnir forstöðumenn hjá OK Reikna með tæplega þrjátíu milljarða minni fjárfestingu í Carbfix Verðbólga hjaðnar en kílómetragjaldið verður tekið inn í mælingu Ragnar, Pálmar og Haraldur til Verna Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Samkeppniseftirlitið í sáttaviðræðum við Festi Hlutdeildarlán dugðu fyrir 61 íbúð 97 brautskráðust frá HR Fundurinn virðist ekki hafa aukið trú fjárfesta Furðulegt að gjaldtaka taki ekki mið af styrkleika Fjögur erlend fyrirtæki keppa um rekstur Fríhafnarinnar Sjá meira