Beinvænt mataræði 23. október 2006 06:00 Þann 20. október var Alþjóðabeinverndardagurinn haldinn hátíðlegur. Þema ársins í ár er „Fæða og næring". Um það bil ein af hverjum þremur konum yfir fimmtugt og einn af hverjum fimm körlum þjást af beinþynningu. Þar sem það liggur ljóst fyrir að bein okkar mótast hvað mest á því tímabili lífs okkar þegar við tökum út vöxt og þroska segir það sig sjálft að þær neysluvenjur sem við tileinkum okkur á unga aldri geta skipt sköpum um hvað síðar verður. Það er þó sjálfgefið að mataræði hefur áhrif á beinin á öllum aldursskeiðum. Almennt má segja að beinvænt mataræði sé fyrst og fremst tengt fjölbreyttu fæðuvali. Og þeir næringarþættir sem helst ber að varast tengjast ónógri orkuneyslu (en það að vera mjög grannholda hefur neikvæð áhrif á beinþéttni) og útilokun fæðutegunda, ekki síst fæðutegunda sem eru auðugar í kalki en kalk er aðaluppistaða beinvefjar. Að sjálfsögðu skipta mörg önnur næringarefni miklu máli og sem dæmi má taka að þá hefur mikið að segja að fá í kroppinn nægt D-vítamín og prótein. Kalk: Það er staðreynd að flestum reynist auðveldast að verða sér úti um nægilegt kalk með neyslu mjólkurvara og svo sannarlega eykur neysla mjólkurvara næringargildi fæðunnar á annan hátt enda er mjólk sprengfull af margs konar næringarefnum (vítamínum og steinefnum) sem og hágæðapróteinum. Á þetta er minnst því á stundum er því haldið fram að mjólk sé mjög óholl fæða og að neysla hennar leiði jafnvel til eyrnabólgu, virki sem morfín á taugakerfi barna og auki líkur á krabbameinum. Fullyrðingar sem þessar hafa ekkert með næringarlegar staðreyndir að gera. En neikvæður áróður gagnvart ýmsum mat og næringarefnum er þekkt eins og fjölmörg dæmi sanna. Eða hver kannast ekki við hræðsluáróðurinn gagnvart gervisætuefninu aspartame sem eitilharðir andstæðingar efnisins segja eiturefni hið mesta og að neysla þess auki á tíðni krabbameina og leiði jafnvel til blindu. Fullyrðingar sem þessar hafa verið hraktar aftur og aftur og sem dæmi má nefna að þá hefur vísindanefnd Evrópusambandsins um matvæli (SCF) Opinion of the SCF: Update on Safety of Aspartame farið rækilega yfir þær rannsóknir sem hafa verið gerðar á aspartame með það að leiðarljósi að rannsaka öryggi þess. Og hefur vísindanefndin ítrekað bent á að engar sannanir séu fyrir því að neysla þess sé skaðleg heilsu fólks. Það að halda hræðsluáróðri að fólki þar sem jafnvel heilu fæðuflokkarnir eru sagðir skaðlegir heilsu manna eða einstök fæðuefni er að sjálfsögðu mjög varhugavert þar sem það getur dregið verulega úr fjölbreytileika í fæðuvali og það ýtt undir næringarefnaskort af einhverju tagi. Aukið val er af hinu góða og svo dæmi sé tekið þjást sumir af offitu og hafa áhuga á að létta sig. Þeir sömu ákveða því að leita í orkuminni afurðir innan hvers fæðuhóps frekar en orkumeiri eins og t.d. kalk- og próteinríkt skyr með gervisætuefnum og þá án viðbætts sykurs. D-vítamín: Mikilvægi nægs D-vítamíns í líkama til verndar gegn beinþynningu er alltaf að koma betur og betur í ljós. Þar sem fæða er almennt fátæk í D-vítamíni getur mörgum reynst nauðsynlegt að neyta D-vítamíns svo sem í formi fæðubótar eins og lýsis, sérstaklega ef fólk fer sjaldan út undir bert loft. Ástæða þess er sú að með aðstoð sólarljóss nær líkaminn að framleiða D-vítamín og nægir fólki með ljóst hörund innan við 30 mínútur af sólarljósi á dag til að fullnægja þörfinni. En engu að síður gefa vísindaniðurstöður til kynna að skortur á D-vítamíni sé mjög mikill á heimsvísu og það jafnvel á mjög sólríkum svæðum. Upplýsingar um ráðlagða dagskammta og magns kalks og D-vítamíns í fæðu er m.a. hægt að nálgast á heimasíðu Beinverndar (beinvernd.is). Beinþynning er afar sársaukafullur sjúkdómur. Áhættuþættir beinþynningar eru margir og þá helstu náum við ekki að stjórna enda tengjast þær erfðum og hækkandi lífaldri. En ýmsa beinvæna lífsþætti getum við lært að tileinka okkur og náð þannig að byggja upp beinin eins vel og viðhaldið beinstyrk eins lengi og okkur er frekast kostur. Í því samhengi skiptir beinvænt mataræði miklu máli. Höfundur er næringarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Aldursfordómar, síðasta sort Bjarni Þór Sigurðsson Skoðun Svona hafði háskólinn fé af sjúkum manni á tveimur sólarhringum Ögmundur Jónasson Skoðun Upp með olnbogana! Eliza Reid Skoðun Ísland 2035: Gervigreind fyrir betra líf og styttri vinnuviku Sigvaldi Einarsson Skoðun Billjón dollara hringavitleysa? Bjarni Herrera Skoðun Að missa sjón þó augun virki Inga María Ólafsdóttir Skoðun Fáum Elon Musk lánaðan í viku Davíð Bergmann Skoðun Rænum frá börnum og flestum skítsama Björn Ólafsson Skoðun Áföll og gamlar tuggur Gunnhildur Sveinsdóttir Skoðun Lokum.is Alma Hafsteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Áföll og gamlar tuggur Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar Skoðun Billjón dollara hringavitleysa? Bjarni Herrera skrifar Skoðun Svona hafði háskólinn fé af sjúkum manni á tveimur sólarhringum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Þetta er allt í hausnum á þér! Er þetta eðlilegt? Karen Ösp Friðriksdóttir,Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Aldursfordómar, síðasta sort Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Kjaramál eru annað tungumál Þorsteins Skúla Bryndís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Lyf eru EKKI lausnin við svefnvanda Anna Birna Almarsdóttir skrifar Skoðun Fáum Elon Musk lánaðan í viku Davíð Bergmann skrifar Skoðun Á-stríðan og meðferðin Grétar Halldór Gunnarsson skrifar Skoðun Ingibjörg Gunnarsdóttir – Rektor sem skapar nemendum tækifæri Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Valkostir í varnarmálum Tryggvi Hjaltason skrifar Skoðun Magnús Karl er trúverðugur talsmaður vísinda á Íslandi Hannes Jónsson skrifar Skoðun Rænum frá börnum og flestum skítsama Björn Ólafsson skrifar Skoðun Með opinn faðminn í 75 ár Guðni Tómasson skrifar Skoðun Kolbrún lætur verkin tala og fær mitt atkvæði Vanda Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Ísland 2035: Gervigreind fyrir betra líf og styttri vinnuviku Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Lokum.is Alma Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Að komast frá mömmu og pabba Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Draumaskólinn – Skóli fyrir þig, ekki þú fyrir skólann Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Upp með olnbogana! Eliza Reid skrifar Skoðun Að missa sjón þó augun virki Inga María Ólafsdóttir skrifar Skoðun Flosi – sannur fyrirliði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Því miður, atkvæði þitt fannst ekki Oddgeir Georgsson skrifar Skoðun Stigið fram af festu? Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Aðalvandamálið þegar þjónusta á íslensku er ekki í boði! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Óður til Grænlands Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Hetjusögur af óþekktum manni – Ég kýs Þorstein Skúla sem formann VR Sólveig Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Skrifræðismartröð í Hæðargarði Dóra Magnúsdóttir skrifar Skoðun Afstaða forsætisráðherra til varnar- og öryggismála mikið áhyggjuefni! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Sérhagsmunir Viðskiptablaðsins Högni Elfar Gylfason skrifar Sjá meira
Þann 20. október var Alþjóðabeinverndardagurinn haldinn hátíðlegur. Þema ársins í ár er „Fæða og næring". Um það bil ein af hverjum þremur konum yfir fimmtugt og einn af hverjum fimm körlum þjást af beinþynningu. Þar sem það liggur ljóst fyrir að bein okkar mótast hvað mest á því tímabili lífs okkar þegar við tökum út vöxt og þroska segir það sig sjálft að þær neysluvenjur sem við tileinkum okkur á unga aldri geta skipt sköpum um hvað síðar verður. Það er þó sjálfgefið að mataræði hefur áhrif á beinin á öllum aldursskeiðum. Almennt má segja að beinvænt mataræði sé fyrst og fremst tengt fjölbreyttu fæðuvali. Og þeir næringarþættir sem helst ber að varast tengjast ónógri orkuneyslu (en það að vera mjög grannholda hefur neikvæð áhrif á beinþéttni) og útilokun fæðutegunda, ekki síst fæðutegunda sem eru auðugar í kalki en kalk er aðaluppistaða beinvefjar. Að sjálfsögðu skipta mörg önnur næringarefni miklu máli og sem dæmi má taka að þá hefur mikið að segja að fá í kroppinn nægt D-vítamín og prótein. Kalk: Það er staðreynd að flestum reynist auðveldast að verða sér úti um nægilegt kalk með neyslu mjólkurvara og svo sannarlega eykur neysla mjólkurvara næringargildi fæðunnar á annan hátt enda er mjólk sprengfull af margs konar næringarefnum (vítamínum og steinefnum) sem og hágæðapróteinum. Á þetta er minnst því á stundum er því haldið fram að mjólk sé mjög óholl fæða og að neysla hennar leiði jafnvel til eyrnabólgu, virki sem morfín á taugakerfi barna og auki líkur á krabbameinum. Fullyrðingar sem þessar hafa ekkert með næringarlegar staðreyndir að gera. En neikvæður áróður gagnvart ýmsum mat og næringarefnum er þekkt eins og fjölmörg dæmi sanna. Eða hver kannast ekki við hræðsluáróðurinn gagnvart gervisætuefninu aspartame sem eitilharðir andstæðingar efnisins segja eiturefni hið mesta og að neysla þess auki á tíðni krabbameina og leiði jafnvel til blindu. Fullyrðingar sem þessar hafa verið hraktar aftur og aftur og sem dæmi má nefna að þá hefur vísindanefnd Evrópusambandsins um matvæli (SCF) Opinion of the SCF: Update on Safety of Aspartame farið rækilega yfir þær rannsóknir sem hafa verið gerðar á aspartame með það að leiðarljósi að rannsaka öryggi þess. Og hefur vísindanefndin ítrekað bent á að engar sannanir séu fyrir því að neysla þess sé skaðleg heilsu fólks. Það að halda hræðsluáróðri að fólki þar sem jafnvel heilu fæðuflokkarnir eru sagðir skaðlegir heilsu manna eða einstök fæðuefni er að sjálfsögðu mjög varhugavert þar sem það getur dregið verulega úr fjölbreytileika í fæðuvali og það ýtt undir næringarefnaskort af einhverju tagi. Aukið val er af hinu góða og svo dæmi sé tekið þjást sumir af offitu og hafa áhuga á að létta sig. Þeir sömu ákveða því að leita í orkuminni afurðir innan hvers fæðuhóps frekar en orkumeiri eins og t.d. kalk- og próteinríkt skyr með gervisætuefnum og þá án viðbætts sykurs. D-vítamín: Mikilvægi nægs D-vítamíns í líkama til verndar gegn beinþynningu er alltaf að koma betur og betur í ljós. Þar sem fæða er almennt fátæk í D-vítamíni getur mörgum reynst nauðsynlegt að neyta D-vítamíns svo sem í formi fæðubótar eins og lýsis, sérstaklega ef fólk fer sjaldan út undir bert loft. Ástæða þess er sú að með aðstoð sólarljóss nær líkaminn að framleiða D-vítamín og nægir fólki með ljóst hörund innan við 30 mínútur af sólarljósi á dag til að fullnægja þörfinni. En engu að síður gefa vísindaniðurstöður til kynna að skortur á D-vítamíni sé mjög mikill á heimsvísu og það jafnvel á mjög sólríkum svæðum. Upplýsingar um ráðlagða dagskammta og magns kalks og D-vítamíns í fæðu er m.a. hægt að nálgast á heimasíðu Beinverndar (beinvernd.is). Beinþynning er afar sársaukafullur sjúkdómur. Áhættuþættir beinþynningar eru margir og þá helstu náum við ekki að stjórna enda tengjast þær erfðum og hækkandi lífaldri. En ýmsa beinvæna lífsþætti getum við lært að tileinka okkur og náð þannig að byggja upp beinin eins vel og viðhaldið beinstyrk eins lengi og okkur er frekast kostur. Í því samhengi skiptir beinvænt mataræði miklu máli. Höfundur er næringarfræðingur.
Skoðun Þetta er allt í hausnum á þér! Er þetta eðlilegt? Karen Ösp Friðriksdóttir,Arnrún María Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Aðalvandamálið þegar þjónusta á íslensku er ekki í boði! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hetjusögur af óþekktum manni – Ég kýs Þorstein Skúla sem formann VR Sólveig Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Afstaða forsætisráðherra til varnar- og öryggismála mikið áhyggjuefni! Ole Anton Bieltvedt skrifar