Pískur sem þróaðist í hættulegustu samsæriskenningu síðari tíma Oddur Ævar Gunnarsson skrifar 14. október 2024 14:31 Í lok árs 2017 og byrjun 2018 hófu fylgjendur QAnon að mæta á kosningafundi Donalds Trump sem gaf þeim undir fótinn án þess að styðja þá beint. Joe Raedle/Getty Images QAnon-kenningin hófst sem pískur í myrkustu kimum internetsins og hefur þróast í eina umdeildustu og hættulegustu samsæriskenningu síðari tíma. Kenningin á rætur að rekja til ógnvekjandi sögusagna um barnaníðinga og djöfladýrkendur sem stjórna heiminum en afleiðingarnar urðu blóðugri en margir gátu ímyndað sér þegar fylgjendur hreyfingarinnar brutust inn í bandaríska þinghúsið þann 6. janúar 2021 í misheppnaðri tilraun til valdaráns. Í nýjasta þætti Skuggavaldsins fjalla prófessorarnir Hulda Þórisdóttir og Eiríkur Bergmann um forsöguna að QAnon, hvernig samsæriskenningin varð til og hvernig hún þróaðist frá undirheimum netmiðlanna yfir í virka pólitíska hreyfingu. „QAnon er í senn samsæriskenning og pólitísk hreyfing,“ útskýrir Eiríkur. „Hún er til í mörgum útgáfum en ein meginútgáfa hennar gengur út á að leynilegur hópur frægs fólks, stjórnmálamanna og viðskiptaleiðtoga stundi barnaníð og djöfladýrkun. Hópurinn stjórni í raun heiminum en Donald Trump berjist gegn honum og því sé afar mikilvægt að hann nái kjöri sem forseti.“ Uppruninn rekinn til níunda áratugarins En saga QAnon nær mun lengra aftur en margir átta sig á. Hulda rifjar upp hvernig rekja megi upprunann allt aftur til haturs í garð Clinton-hjónanna sem hófst strax á níunda áratugnum. Þá voru Bill og Hillary Clinton vænd um að hafa staðið að baki fjölmörgum morðum á pólitískum andstæðingum sem staðið hafi í vegi meintrar skefjalausrar valdagræðgi þeirra. Þrátt fyrir að engin gögn styðji þessar fullyrðingar lögðu þær grunninn að seinni tíma samsæriskenningum og óhróðri um Hillary Clinton þegar hún var í forsetaframboði. Þar má nefna „frazzledrip” hryllingssöguna, þar sem Hillary Clinton og aðstoðarkona hennar voru sagðar misnota og myrða unga stúlku. Nær í tíma má rekja rætur QAnon-samsæriskenningarinnar til „pizzagate“-málsins sem kom upp í aðdraganda forsetakosninganna árið 2016. Þá var brotist inn á tölvupóstþjón Hillary Clinton og orðrómur fór af stað um að póstarnir innihéldu dulmál um barnaníðingshring sem gerður væri út frá pizzastað í Washington. Gaf fylgjendunum undir fótinn Það er fyrst árið 2017 sem QAnon-samsæriskenningin lítur dagsins ljós undir því heiti. Það gerist á netspjallinu 4chan, þegar nafnlaus notandi sendir dulkóðuð skilaboð undir dulnefninu „Q“. Hann lýsir yfir að „stormurinn sé að koma“ þegar hin spillta, djöfladýrkandi og barnamisnotandi elíta muni hljóta makleg málagjöld og sannleikurinn komi í ljós. QAnon varð á skömmum tíma gríðarlega vinsæl á netinu og í raunheimum. Í lok árs 2017 og byrjun 2018 byrja fylgjendur að mæta á kosningafundi Donalds Trump með QAnon táknmál og fánamerki. „Kenningin fékk hljómgrunn, sérstaklega meðal þeirra sem höfðu tapað trú á hefðbundnum stjórnmálum,“ segir Hulda. Trump sjálfur gaf fylgjendum undir fótinn án þess að styðja þá beint með því að segja á kosningafundi: „Ég veit ekki mikið um QAnon, nema það að þeir eru mjög á móti barnaníði, og því er ég sammála.“ QAnon varð síðan eitt mest sláandi dæmið um það hvernig samsæriskenning getur haft alvarlegar afleiðingar þegar fylgjendur hennar brutust inn í þinghúsið þann 6. janúar með afleiðingum sem enn sér ekki fyrir endann á. Hvað knúði þessa hreyfingu áfram? Og hvaða áhrif hefur hún haft á bandaríska stjórnmálamenningu? Í næsta þætti Skuggavaldsins munum við kafa enn dýpra í þessa hættulegu þróun og greina árásina á þinghúsið sjálft – atburð sem á enn eftir að setja mark sitt á heiminn. Skuggavaldið Tengdar fréttir Íslendingar ginnkeyptir fyrir pólitískum samsæriskenningum Íslendingar eru ginnkeyptari fyrir pólitískum samsæriskenningum heldur íbúar í öðrum ríkjum Norðurlanda. Þetta er meðal þess sem fram kemur í fyrsta þætti Skuggavaldsins en í þessu nýja hlaðvarpi ræða stjórnmálafræðiprófessorarnir Eiríkur Bergmann og Hulda Þórisdóttir saman um hvaðeina er viðkemur samsæriskenningum. 2. september 2024 09:47 Mest lesið „Lífsstíllinn er að drepa okkur“ Lífið Stjörnulífið: Kóngar, drottningar og stjörnur í útlöndum Lífið Pískur sem þróaðist í hættulegustu samsæriskenningu síðari tíma Lífið Ótrúleg tilviljun er Stefán brenndi fánann Lífið Sungu bakraddir fyrir Heru og eru nú byrjuð saman Lífið Einhleypan: „Veit ekki hvort ég kunni ekki að skammast mín“ Makamál Dóttir Ingós og Alexöndru komin með nafn Lífið Sjarmerandi íbúð listafólks í miðbænum Lífið Fylgdist með Pétri Jóhanni byggja útieldhús Lífið Framhald: „Málið er að mig langar ekki til að deyja“ Áskorun Fleiri fréttir Sjarmerandi íbúð listafólks í miðbænum Pískur sem þróaðist í hættulegustu samsæriskenningu síðari tíma Sungu bakraddir fyrir Heru og eru nú byrjuð saman Fylgdist með Pétri Jóhanni byggja útieldhús Dóttir Ingós og Alexöndru komin með nafn „Lífsstíllinn er að drepa okkur“ Stjörnulífið: Kóngar, drottningar og stjörnur í útlöndum Ótrúleg tilviljun er Stefán brenndi fánann Hvað eru plötusnúðarnir að hlusta á? „Ég nenni ekkert að hafa eitthvað að sanna“ „Leiðangurinn verður kvennaleiðangur að öllu leyti“ Krakkatían: Óveður, flugvélar og kirkjur Hlaupa Bleiku slaufuna í sólarhring Mary drottning hafi undrast umræðu um brúna skó Björns Laufey á lista yfir áhrifamestu áhrifavaldana Fékk ekki atvinnuviðtöl vegna kínverska nafnsins Höllu fylgt um Kaupmannahöfn: „Er hún ekki vinsæl á Íslandi?“ Fréttatía vikunnar: Halla Tómasdóttir, óveður og tölur Glæsihús umvafið ósnortnu hrauni Frumsýning á Vísi: Stikla úr sýningunni Óskaland Teknó baróninn á Radar á laugardag Fékk unnustu í afmælisgjöf Andinn á tökustað í Glæstum vonum: „Spurði fyrst hvort ég gæti verið vondur tvífari“ Dásamlegt að koma heim með barnið sem hún þráði svo lengi Dreymir um að eiga Range Rover Spilar á flygil innan um risatrukka: „Spurning um líf og dauða fyrir klassíska tónlist“ GameTíví: Óli heimsækir Silent Hill Hlátrarsköll á svartri kómedíu Yung Filly ákærður fyrir nauðgun og líkamsárás Mikil stemning á lokahófi RIFF Sjá meira
Í nýjasta þætti Skuggavaldsins fjalla prófessorarnir Hulda Þórisdóttir og Eiríkur Bergmann um forsöguna að QAnon, hvernig samsæriskenningin varð til og hvernig hún þróaðist frá undirheimum netmiðlanna yfir í virka pólitíska hreyfingu. „QAnon er í senn samsæriskenning og pólitísk hreyfing,“ útskýrir Eiríkur. „Hún er til í mörgum útgáfum en ein meginútgáfa hennar gengur út á að leynilegur hópur frægs fólks, stjórnmálamanna og viðskiptaleiðtoga stundi barnaníð og djöfladýrkun. Hópurinn stjórni í raun heiminum en Donald Trump berjist gegn honum og því sé afar mikilvægt að hann nái kjöri sem forseti.“ Uppruninn rekinn til níunda áratugarins En saga QAnon nær mun lengra aftur en margir átta sig á. Hulda rifjar upp hvernig rekja megi upprunann allt aftur til haturs í garð Clinton-hjónanna sem hófst strax á níunda áratugnum. Þá voru Bill og Hillary Clinton vænd um að hafa staðið að baki fjölmörgum morðum á pólitískum andstæðingum sem staðið hafi í vegi meintrar skefjalausrar valdagræðgi þeirra. Þrátt fyrir að engin gögn styðji þessar fullyrðingar lögðu þær grunninn að seinni tíma samsæriskenningum og óhróðri um Hillary Clinton þegar hún var í forsetaframboði. Þar má nefna „frazzledrip” hryllingssöguna, þar sem Hillary Clinton og aðstoðarkona hennar voru sagðar misnota og myrða unga stúlku. Nær í tíma má rekja rætur QAnon-samsæriskenningarinnar til „pizzagate“-málsins sem kom upp í aðdraganda forsetakosninganna árið 2016. Þá var brotist inn á tölvupóstþjón Hillary Clinton og orðrómur fór af stað um að póstarnir innihéldu dulmál um barnaníðingshring sem gerður væri út frá pizzastað í Washington. Gaf fylgjendunum undir fótinn Það er fyrst árið 2017 sem QAnon-samsæriskenningin lítur dagsins ljós undir því heiti. Það gerist á netspjallinu 4chan, þegar nafnlaus notandi sendir dulkóðuð skilaboð undir dulnefninu „Q“. Hann lýsir yfir að „stormurinn sé að koma“ þegar hin spillta, djöfladýrkandi og barnamisnotandi elíta muni hljóta makleg málagjöld og sannleikurinn komi í ljós. QAnon varð á skömmum tíma gríðarlega vinsæl á netinu og í raunheimum. Í lok árs 2017 og byrjun 2018 byrja fylgjendur að mæta á kosningafundi Donalds Trump með QAnon táknmál og fánamerki. „Kenningin fékk hljómgrunn, sérstaklega meðal þeirra sem höfðu tapað trú á hefðbundnum stjórnmálum,“ segir Hulda. Trump sjálfur gaf fylgjendum undir fótinn án þess að styðja þá beint með því að segja á kosningafundi: „Ég veit ekki mikið um QAnon, nema það að þeir eru mjög á móti barnaníði, og því er ég sammála.“ QAnon varð síðan eitt mest sláandi dæmið um það hvernig samsæriskenning getur haft alvarlegar afleiðingar þegar fylgjendur hennar brutust inn í þinghúsið þann 6. janúar með afleiðingum sem enn sér ekki fyrir endann á. Hvað knúði þessa hreyfingu áfram? Og hvaða áhrif hefur hún haft á bandaríska stjórnmálamenningu? Í næsta þætti Skuggavaldsins munum við kafa enn dýpra í þessa hættulegu þróun og greina árásina á þinghúsið sjálft – atburð sem á enn eftir að setja mark sitt á heiminn.
Skuggavaldið Tengdar fréttir Íslendingar ginnkeyptir fyrir pólitískum samsæriskenningum Íslendingar eru ginnkeyptari fyrir pólitískum samsæriskenningum heldur íbúar í öðrum ríkjum Norðurlanda. Þetta er meðal þess sem fram kemur í fyrsta þætti Skuggavaldsins en í þessu nýja hlaðvarpi ræða stjórnmálafræðiprófessorarnir Eiríkur Bergmann og Hulda Þórisdóttir saman um hvaðeina er viðkemur samsæriskenningum. 2. september 2024 09:47 Mest lesið „Lífsstíllinn er að drepa okkur“ Lífið Stjörnulífið: Kóngar, drottningar og stjörnur í útlöndum Lífið Pískur sem þróaðist í hættulegustu samsæriskenningu síðari tíma Lífið Ótrúleg tilviljun er Stefán brenndi fánann Lífið Sungu bakraddir fyrir Heru og eru nú byrjuð saman Lífið Einhleypan: „Veit ekki hvort ég kunni ekki að skammast mín“ Makamál Dóttir Ingós og Alexöndru komin með nafn Lífið Sjarmerandi íbúð listafólks í miðbænum Lífið Fylgdist með Pétri Jóhanni byggja útieldhús Lífið Framhald: „Málið er að mig langar ekki til að deyja“ Áskorun Fleiri fréttir Sjarmerandi íbúð listafólks í miðbænum Pískur sem þróaðist í hættulegustu samsæriskenningu síðari tíma Sungu bakraddir fyrir Heru og eru nú byrjuð saman Fylgdist með Pétri Jóhanni byggja útieldhús Dóttir Ingós og Alexöndru komin með nafn „Lífsstíllinn er að drepa okkur“ Stjörnulífið: Kóngar, drottningar og stjörnur í útlöndum Ótrúleg tilviljun er Stefán brenndi fánann Hvað eru plötusnúðarnir að hlusta á? „Ég nenni ekkert að hafa eitthvað að sanna“ „Leiðangurinn verður kvennaleiðangur að öllu leyti“ Krakkatían: Óveður, flugvélar og kirkjur Hlaupa Bleiku slaufuna í sólarhring Mary drottning hafi undrast umræðu um brúna skó Björns Laufey á lista yfir áhrifamestu áhrifavaldana Fékk ekki atvinnuviðtöl vegna kínverska nafnsins Höllu fylgt um Kaupmannahöfn: „Er hún ekki vinsæl á Íslandi?“ Fréttatía vikunnar: Halla Tómasdóttir, óveður og tölur Glæsihús umvafið ósnortnu hrauni Frumsýning á Vísi: Stikla úr sýningunni Óskaland Teknó baróninn á Radar á laugardag Fékk unnustu í afmælisgjöf Andinn á tökustað í Glæstum vonum: „Spurði fyrst hvort ég gæti verið vondur tvífari“ Dásamlegt að koma heim með barnið sem hún þráði svo lengi Dreymir um að eiga Range Rover Spilar á flygil innan um risatrukka: „Spurning um líf og dauða fyrir klassíska tónlist“ GameTíví: Óli heimsækir Silent Hill Hlátrarsköll á svartri kómedíu Yung Filly ákærður fyrir nauðgun og líkamsárás Mikil stemning á lokahófi RIFF Sjá meira
Íslendingar ginnkeyptir fyrir pólitískum samsæriskenningum Íslendingar eru ginnkeyptari fyrir pólitískum samsæriskenningum heldur íbúar í öðrum ríkjum Norðurlanda. Þetta er meðal þess sem fram kemur í fyrsta þætti Skuggavaldsins en í þessu nýja hlaðvarpi ræða stjórnmálafræðiprófessorarnir Eiríkur Bergmann og Hulda Þórisdóttir saman um hvaðeina er viðkemur samsæriskenningum. 2. september 2024 09:47