Lífið

Manstu eftir Akra­borginni?

Auður Ösp Guðmundsdóttir skrifar
Í síðustu ferð Akraborgar frá Reykjavík upp á Akraness árið 1998.
Í síðustu ferð Akraborgar frá Reykjavík upp á Akraness árið 1998. Friðþjófur Helgason/Ljósmyndasafn Akraness

Á árunum 1956 til 1998 var Akraborgin helsta fólksflutningaleiðin yfir Faxaflóa. Ófáir Íslendingar eiga minningar af ferðum með Akraborginni enda flutti skipið um 250 þúsund farþega á ári.

Upphaf Akraborgarinnar má rekja til þess að árið 1932 var hlutafélagið Skallagrímur stofnað í þeim tilgangi að annast fólks- og vöruflutninga á milli Reykjavíkur og Borgarness. Það var þó ekki fyrr en árið 1956 sem að félagið lét smíða sérstaklega fyrir sig skip sem hlaut nafnið Akraborgin. 

Gengið um borð í Akraborgina í Reykjavíkurhöfn. Myndin er tekin á áttunda áratug seinustu aldar.Þórólfur Ágústsson/Ljósmyndasafn Akraness

Skipið var notað næstu átján árin en þá leysti nýtt og stærra skip það eldra af hólmi en hélt nafninu. Með tilkomu nýja skipsins hófust einnig flutningar á bifreiðum fyrir alvöru. Þriðja Akraborgarskipið kom síðan til sögunnar og var tekið í notkun árið 1982.

Fyrst um sinn voru áætlunarsiglingar alla daga vikunnar, að jafnaði fjórar ferðir fram og til baka, og tók siglingin klukkutíma. Síðar var ferðunum breytt þannig að fyrsta ferð frá Akranesi var klukkan átta að morgni og síðasta ferð frá Reykjavík klukkan hálf sjö að kvöldi.

Farþegar ganga frá borði. Ljósmyndin er tekin á sjöunda áratugnum.Ólafur Frímann Sigurðsson/Ljósmyndasafn Akraness

Tommi og Jenni í sjónvarpinu og reykt inni

Í pistli á Deiglunni rifjar Borgar Þór Einarsson upp þegar hann var ungur drengur á níunda áratugnum og ferðaðist reglulega með Akraborginni.

„Á þessum árum fór ég að jafnaði 1-2 í mánuði til Reykjavíkur, einsamall frá á að giska 8 ára aldri. Daginn fyrir brottför var veðurfregna beðið átekta og ef það spáði suðvestanátt var ekki von á góðu. Stundum féllu ferðir einfaldlega niður en það kom þó fyrir að lagt var í hann í haugasjó. Þá var farin dýpri leiðin, sem svo var kölluð, utar í flóann. Fyrir okkur krakkana þýddi dýpri leiðin bara lengri leiðin og það þýddi líka lengri tíma um borð bullandi sjóveikur,“ segir Borgar og minnist þess einnig að í Akraborginni voru engir ælupokar til staðar fyrir þá sem urðu sjóveikir á leiðinni, heldur var notast við sérútbúna æludalla.

Börn á leiðinni á Tommamót (Shellmót) um borð í Akraborginni. Myndin er tekin á níunda áratugnum.Óþekktur/Ljósmyndsafn Akraness

Í nýju Akraborginni voru tveir aðalveitingasalir, en sá þriðji var undir þiljum.

„Sá fremri var innréttaður grænum leðurstólum og viðarborðum og þar var einnig veitingasalan. Skipið hafði augljóslega ekki verið byggt fyrir samfélag þar sem áfengisneysla var tabú og því fór veitingasalan fram yfir barborð og var setið við barstóla. Aftari salurinn var dekkaður appelsínugulum lit, leðurstólar og borð í stíl. Þar mátti reykja. Og þar hafði jafnframt verið komið fyrir sjónvarpi og VHS-vídeótæki með Tomma & Jenna spólu.

Á meðan fullorðna fólkið fékk sér að borða í fremri salnum í fersku lofti sátu börnin yfir eilífum endurtekningum af Tomma & Jenna umlukin blágráu reykjarmistri frá þeim úr hópi fullorðinna sem ekki höfðu neina lyst á mat eða öllu heldur meiri lyst á nikótíni.

Breytt í skólaskip

Þann 10. júlí árið 1998 sigldi Akraborgin sína hinstu ferð og lauk þar með stórum kafla í sögu samgöngumála á Íslandi. Daginn eftir voru síðan Hvalfjarðargöngin opnuð.

Í síðustu ferð Akraborgar frá Reykjavík upp á Akraness árið 1998.Starfsmenn í kaffiteríunni, Guðrún Björnsdóttir og Kristín Gróa Þorvaldsdóttir.Friðþjófur Helgason/Ljósmyndasafn Akraness

Eftir að siglingum var hætt gaf íslenska ríkið Slysavarnafélaginu Landsbjörgu skipið til nota fyrir starfsemi Slysavarnaskóla sjómanna. Akraborgin fékk þar af leiðandi nýtt hlutverk og sömuleiðis nýtt nafn og heitir í dag Sæbjörg.

Meðfylgjandi myndir eru í eigu Ljósmyndasafns Akraness.

Börn um borð í Akraborginni.Árni S. Árnason/Ljósmyndasafn Akraness
Í síðustu ferð Akraborgar frá Reykjavík upp á Akraness árið 1998.Friðþjófur Helgason/Ljósmyndasafn Akraness
Farþegar um borð í Akraborginni á áttunda áratugnum.Þórólfur Ágústsson/Ljósmyndasafn Akraness
Haukur Már Kristinsson (1941-) og Óskar Hrafn Ólafsson (1950-) skipstjóri á Akraborg. Myndin er líklega tekin árið 1974.Þórólfur Ágústsson/Ljósmyndasafn Akraness
Akraborgin í höfn á Akranesi.Þjóðbjörn Hannesson/Ljósmyndasafn Akraness
Skipið skoðað í Santa Crus í Tenerife, Kanaríeyjum.Hreggviður Hendriksson/ljósmyndasafn Akraness
Svona leit barinn út.Hreggviður Hendriksson/Ljósmyndasafn Akraness
Á leiðinni á Tommamót (Shellmót) um borð í Akraborginni. Til vinstri situr Jóhannes Þór Harðarson (1976-) og Vignir Elísson (1976-) til hægri.Óþekktur/Ljósmyndasafn Akraness
Innanborðs í Akraborginni á níunda áratugnum.Hreggviður Hendriksson/Ljósmyndasafn Akraness
Leikskólabörn af Vallarseli um borð í Akraborginni. Myndin er tekin á tíunda áratugnum.Leikskólinn Vallarsel/Ljósmyndasafn Akraness
Skipið skoðað í Santa Crus í Tenerife, Kanaríeyjum.Hreggviður Hendriksson/Ljósmyndasafn Akraness
Akraborgin flutti að jafnaði 250 þúsund farþega á hverju ári.Óþekktur/Ljósmyndasafn Akraness
Leikskólabörn af Vallarseli um borð í Akraborginni. Myndin er tekin á níunda áratugnum.Leikskólinn Vallarsel/Ljósmyndasafn Akraness
Akraborg leggst að togarabryggjunni í Reykjavík.Óþekktur/Ljósmyndasafn Akraness
Akraborg í Akraneshöfn.Ólafur Frímann Sigurðsson/Ljósmyndasafn Akraness

Um Ljósmyndasafn Akraness

Ljósmyndasafn Akraness var stofnað 28. desember 2002 og starfar það sem deild innan Héraðsskjalasafns Akraness.

Í kjölfar stofnunar ljósmyndasafnsins var var vefurinn Ljósmyndasafn Akraness formlega opnaðar en þar eru ljósmyndir gerðar aðgengilegar almenningi.

Ljósmyndasafn Akraness hefur það að markmiði að safna, varðveita og miðla ljósmyndum sem tengjast svæðinu.

Nýja heimasíða héraðsskjalasafnsins er www.herakranes.is og þar er hægt að sjá ljósmyndirnar líka.


Tengdar fréttir

Svona leit Reykja­vík út á fimmta ára­tugnum

Á fimmta áratug síðustu aldar gekk Reykjavík í gegnum mikið uppbyggingarskeið. Fólk í atvinnuleit streymdi í bæinn, íbúum fjölgaði jafnt og þétt og yfirvöld voru undir miklum þrýstingi þegar kom að húsnæðismálum.

Þegar pönkararnir héngu á Hlemmi

Á níunda áratug síðustu aldar gegndi Hlemmur öðru hlutverki sem samkomustaður en í dag. Þegar skýlið á Hlemmtorgi var opnað á sínum tíma var í fyrsta sinn komið opið almenningsrými á Íslandi, þar sem fólk, óháð stétt og stöðu, gat leitað skjóls. Þar sem nú er mathöll var því fyrr á árum nokkurs konar félagsmiðstöð fyrir einstaklinga sem lifðu utan við og á jaðri samfélagsins.

Manstu eftir Sæ­dýra­safninu í Hafnar­firði?

„Sædýrasafn hefur verið sett á stofn í Hafnarfirði og verður það opnað næstkomandi fimmtudag. Í safninu eru nú búr sem rúma 52 tonn af vatni og eru nú þegar um 30 tegundir sjávardýra í þeim, þar af 17 fiskategundir.“ Þannig hófst frétt sem birtist í Morgunblaðinu þann 7. maí árið 1969.

Svona leit Reykjavík út árið 1970

Í upphafi áttunda áratugarins var miðborg Reykjavíkur töluvert öðruvísi en í dag. Þar sem nú er verslunarhúsnæði var áður Morgunblaðshúsið. Þar sem nú er veitingastaðurinn Hjá Jóni var áður Landsíminn og þar sem nú er veitingastaðurinn Apótekið var áður raunverulegt apótek.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×