„Forvörn í því að hlúa vel að konum og heilsu kvenna“

„Þegar ég var búin með fyrstu tvö árin kom þessi spurning, hverju ég vildi sérhæfa mig í. Það kom eiginlega strax þar, kvensjúkdóma- og fæðingarlækningar. Kvenheilsa, mér finnst svo mikilvægt að halda vel utan um konur. Ég er ekki að gera lítið úr karlmönnum. En að okkur líði vel á barneignaaldri skiptir svo vel fyrir komandi kynslóðir svo það er mikil forvörn í því að hlúa vel að konum og heilsu kvenna.“

Móðursystir Hönnu Lilju er kvensjúkdómalæknir og hafði það líka áhrif á hennar ákvörðun.

„Hún er svolítið fyrirmynd mín í starfi, auðvitað vildi ég verða eins og Sigrún frænka.“

Mikilvægt að grípa inn í fyrr

Hanna Lilja lauk kandidatsárinu sínu í Danmörku og er nú á Íslandi að taka sérnámið sitt þar sem fjölskyldan flutti hingað heim til Íslands árið 2016. Sem hluta af því námi er hún að starfa sem heimilislæknir og segist vera fyrst í sinni grein til að velja þá leið.

„Þú þarft að taka fjögur ár á kvennadeild og svo er eitt ár sem er val. Áður fyrr fóru flestir á skurðdeild en ég sé að mig langar að fókusa meira á forvarnir og það að fyrirbyggja sjúkdóma. Ekki bara að laga þegar skaðinn er skeður heldur einblína meira á að grípa inn í fyrr. Það kom möguleiki á að taka þetta valár á heilsugæslustöð þannig að ég ákvað að láta reyna á það. Ég er sú fyrsta sem gerir það hérna svo þetta er smá tilraunaverkefni.“

Hún starfar því sem heimilislæknir á heilsugæslustöð og er með móttöku þar en er líka ráðgefandi fæðingarlæknir fyrir ljósmæðurnar og svo einu sinni í viku er ég með kvennamóttöku. Hanna Lilja segir að viðbrögðin við kvennamóttökunni sem hún er með á föstudögum hafi verið ótrúlega góð.

„Fram að þessu hefur kannski ekkert verið neitt voðalega góð aðstaða til að gera kvenskoðanir á heilsugæslustöðvum. Þetta hefur verið frekar óþægilegar aðstæður og kannski ekkert verið neitt aðlaðandi fyrir konur að koma. En út af því að ljósmæðurnar á heilsugæslunni okkar voru að taka yfir leghálsskimanir þá var útbúin ótrúlega fín kvennastofa.“

Hún segir að viðtökurnar séu þannig að hugsanlega ætti þetta að vera svona víðar og það ætti að koma með enn meiri sérfræðiþekkingu inn á heilsugæslustöðvarnar.

„Konur eru ótrúlega ánægðar og finnst geggjað að geta komið og rætt þetta á heilsugæslunni. Auðvitað eru kvensjúkdómalæknar með stofur úti í bæ en það getur verið miserfitt að komast að og sumum konum finnst bara betra að koma í sínu nærumhverfi.“

Breytingaskeiðið gleymist

Hanna Lilja segir að konur séu með mikið af spurningum tengdar blæðingum, barneignum, breytingaskeiði og öðru, sem þeim finnist gott að geta rætt í þessum tímum. Að hennar mati gleymist oft að tala um það hvað það breytist mikið hjá konum eftir fertugt.

„Það að fara á breytingaskeiðið, að fara í tíðahvörf, er ekkert bara að hætta á blæðingum. Þetta er alveg langt ferli og jafnvel tíu ár sem þú ert á þessu og þú getur byrjað strax 45 ára. Óreglulegar blæðingar, miklar blæðingar, breytingar á andlegri líðan, meiri gleymska og alls konar einkenni sem fæstir gera sér grein fyrir að tengist breytingaskeiðinu.“

Samhliða þessu verkefni opnaði Hanna Lilja Instagram síðu. Hugmyndin kviknaði eftir að hún svaraði spurningum í hlaðvarpinu Kviknar hér á Vísi. Þar var hún gestur Andreu Eyland og ætla þær nú að taka samstarfið enn lengra og gera saman sex til tíu þætti af hlaðvarpinu Kviknar, sérstaklega um kvenheilsu. Hanna Lilja og fleiri læknar muna þar miðla þekkingu sinni, ræða við Andreu, svara aðsendum spurningum frá Kviknar Instagram samfélaginu og fjalla um allt sem viðkemur þessu viðfangsefni.

Fyrstu kynnin á skurðarborðinu

Andrea Eyland er margra barna móðir og höfundur bókarinnar Kviknar. Hún gerði sjónvarpsþættina Líf Kviknar og Líf Dafnar sem sýndir voru á Stöð 2 fyrr á árinu og heldur svo úti hlaðvarpinu Kviknar hér á Vísi. Hún hefur sjálf fætt fimm börn, þar af eitt með keisara og var það Hanna Lilja sem framkvæmdi þá aðgerð.

„Við Andrea kynnumst þegar ég er deildarlæknir á kvennadeildinni hérna á Landspítalanum þegar hún er að fara að eiga sitt fimmta barn,“ segir Hanna Lilja um þeirra fyrstu kynni. Þorleifur Kamban barnsfaðir Andreu tók upp fæðinguna og birtu þau svo myndbandið á Instagramminu Kviknar.

„Ég var hugsaði bara vá, því ég hafði aldrei séð mig skera áður. Ég sá mig gera aðgerðina,“ segir Hanna Lilja um þetta myndband sem birt var á Kviknar Instagramminu.

„Mér fannst gaman að sjá þetta, sjá eigin handbragð frá þessu sjónarhorni.“

Með alls konar upplifanir á bakinu

Í kjölfarið ákvað Hanna Lilja að senda Andreu línu, sem varð til þess að hún var fengin að koma sem gestur í hlaðvarpið og hafa þær verið í reglulegum samskiptum síðan.

„Mér fannst svo gaman að hún sendi mér skilaboð af því að læknar eru oft eitthvað svo ósnertanleg stétt, en þarna var hún bara manneskja. Læknar eru bara fólk eins og við og það var svo gaman að tengjast henni þarna.“

Andrea fjallar mikið um fæðingar í hlaðvarpinu og á Instagram og segir hún að sennilega hafi yngsta barnið hennar fæðst með keisara, svo hún gæti tengst enn betur þeim hópi fylgjenda og hlustenda sinna sem hafa upplifað keisarafæðingar.

Í hlaðvarpinu fékk Andrea Hönnu Lilju til að svara spurningum sem hlustendur höfðu sent inn fyrir þáttinn.

„Maður vill auðvitað ræða það sem fólk vill ræða um og það sem brennur á fólki,“ útskýrir Hanna Lilja.  Andrea segir að þær hafi tengst samstundis.

„Við komumst að því þarna að við erum bara tvær mæður með alls konar upplifanir.“

Þörf umræða

Andrea og barnsfaðir hennar eiga samtals átta börn og Hanna Lilja á þrjú börn. Þær eru sammála um að fæðingarupplifanirnar geta verið mjög ólíkar.

„Það er engin mýta að það er engin fæðing eins. Þó að það sé hjá sömu konunni, er enginn fæðing eins. Þú veist í rauninni aldrei við hverju á að búast.“

Hanna Lilja viðurkennir að hlaðvarpið hafi verið út fyrir hennar þægindaramma að fara í hlaðvarpið, en hún hafi í leiðinni séð að það var mikil þörf fyrir umræðuna.

„Um allt mögulegt tengt kvenheilsu. Þarna sá ég það svart á hvítu. Mér fannst þetta mjög skemmtilegt, að miðla þessum upplýsingum.“

Nýlega byrjaði hún með Instagram-síðuna Gynamedica og er nú komin með yfir tvö þúsund fylgjendur þar sem hún miðlar upplýsingum um kvenheilsu á aðgengilegan hátt en veitir samt ekki persónulega ráðgjöf.

Taka fyrir allt tengt kvenheilsu

Þegar félag kvensjúkdóma- og fæðingarlækna ræddi saman um leiðir til að fræða meira um kvenheilsu stakk Hanna Lilja upp á samstarfi við hlaðvarpið Kviknar, þar sem stór hluti hlustenda þáttanna eru konur. Umræðuefnið er þess eðlis að Andrea var auðvitað til í það samstarf.

Þær Hanna Lilja og Andrea eru byrjaðar í tökum og verða þættirnir birtir reglulega næstu mánuði hér á Vísi og fara einnig samhliða því eins og aðrar efnisveitur eins og Spotify.

„Við ætlum að taka fyrir efni eins og kvenheilsu almennt frá kynþroskaskeiði og fram yfir breytingaskeið. Svo um frjósemi, endómetríósu, getnaðarvarnir, tíðarhvörf, fósturmissi, leghálsskimanir og fleira,“ segir Andrea.

Eldri þætti af Kviknar má finna HÉR á Vísi.