Viðskipti innlent

Eðlilegast að selja hlutabréf ríkisins í nokkrum áföngum

Þorbjörn Þórðarson skrifar
Höfundar hvítbókarinnar vilja að stjórnvöldi reyni að selja Ísandsbanka í heild eða að hluta til erlends banka.
Höfundar hvítbókarinnar vilja að stjórnvöldi reyni að selja Ísandsbanka í heild eða að hluta til erlends banka.
Eðlilegast væri að selja eignarhluti ríkisins í bönkunum í nokkrum áföngum í gegnum skipulegan verðbréfamarkað og skynsamlegt væri að horfa til tvíhliða skráningar í samtímis í Kauphöll Íslands og annarri kauphöll erlendis. Þetta er mat höfunda hvítbókar um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið.

Ríkissjóður á hundrað prósent hlutafjár í Íslandsbanka og rúmlega 98 prósenta hlut í Landsbankanum. Eitt flóknasta úrlausnarefnið sem ríkisstjórnin stendur frammi fyrir vegna eignarhalds ríkisins á bönkunum er hvaða aðferð og leið á að velja við sölu á hlutum ríkisins.

Jafnvel þótt breið og víðtæk pólitísk samstaða væri um söluna á Alþingi og traust ríkti í garð fjármálakerfisins í samfélaginu, sem er ekki staðan, þá væri verkefnið samt vandasamt og erfitt.

Um söluna gilda lög frá 2012 um sölu á eignarhlutum ríkisins í fjármálafyrirtækjum. Ekki þarf að breyta þessum lögum vegna sölunnar á Íslandsbanka þar sem engar takmarkanir eru á söluheimildinni gagnvart þeim banka. Hins vegar ef ríkið vill selja meira en 30 prósent í Landsbankanum þarf að breyta þessum lögum og rýmka heimildina umfram 30 prósent.

Í hvítbók um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið er ítarleg lýsing á þeim leiðum sem stjórnvöldum eru færar við sölu bankanna. Þar kemur fram að val á aðferð við sölu hlutabréfanna velti einkum á markmiðinu með sölunni, þ.e. hvernig best sé að hámarka virði bankanna fyrir ríkissjóð ásamt því að stuðla að því að framtíðarmarkmiðum um traust fjármálakerfi verði náð.

Við höfum áður fjallað um þá afstöðu höfunda hvítbókarinnar að heppilegast væri ef stjórnvöld freistuðu þess að selja Íslandsbanka í heild eða að hluta til erlends banka. 

Hins vegar er álitaefni hvernig sé best að standa að sölu þeirra hlutabréfa í Landsbankanum sem ríkið stefnir á að selja og sölu Íslandsbanka einnig ef tilraunir til að selja þann banka til erlends fjármálafyrirtækis bera ekki árangur. Samkvæmt eigendastefnu ríkisins fyrir fjármálafyrirtæki er stefnt að því að ríkið eigi verulegan eignarhlut í Landsbankanum, 34-40%, til langframa til að stuðla að stöðugleika í fjármálakerfinu og tryggja nauðsynlega innviði þess. Þá kemur fram í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar að hún stefni á að ríkið verði „leiðandi fjárfestir í að minnsta kosti einni kerfislega mikilvægri fjármálastofnun.“

Þær meginreglur sem ríkið þarf að fylgja við sölu bankanna eru lögbundnar og koma fram í lögum um sölumeðferð á eignarhlutum ríkisins í fjármálafyrirtækjum. Þær eru opið söluferli, gagnsæi, hlutlægni og hagkvæmni.

Lárus Blöndal formaður starfshóps fjármála- og efnahagsráðherra um hvítbók fyrir fjármálakerfið.
Að mati höfunda hvítbókarinnar er óumdeilt að hægt sé að uppfylla meginreglurnar fjórar með almennu útboði hlutabréfa og skráningu þeirra á skipulegan verðbréfamarkað. Þessi leið var til dæmis farin við við sölu hollenska og írska ríkisins á hluta af eign þeirra í ABN Amro og AIB. Hlutirnir voru seldir í almennu útboði og þeir skráðir í kjölfarið á hlutabréfamarkaði.

„Þessi leið hefur ýmsa kosti, en slíkt ferli yrði ávallt eins opið og gagnsætt og mögulegt er miðað við aðrar söluaðferðir þar sem uppfylla þyrfti skilyrði um formlega skráningarlýsingu og fjárfestakynningar. Síkt ferli myndi einnig vera líklegra til að stuðla að dreifðu og fjölbreyttu eignarhaldi til lengri tíma enda almennt miðað við 500 hluthafa þegar fyrirtæki eru skráð á skipulegan verðbréfamarkað,“ segir í hvítbókinni á bls. 278. 

Höfundar hvítbókarinnar telja eðlilegt að selja hlutina í nokkrum áföngum en það er sú leið sem bæði hollenska og írska ríkið fóru. Með því væri sala eignarhluta til þess fallin að draga úr áhættu á offramboði á markaði og dreifa áhættunni af sölunni yfir tíma. Þá telja höfundar hvítbókarinnar að það væri skynsamlegt að horfa til tvíhliða skráningar við sölu á eignarhlutum ríkisins í bönkunum og er vísað til skráningar Arion banka í því sambandi en Arion banki var skráður í Reykjavík og Stokkhólmi, sem jók þátttöku erlendra fjárfesta í útboðinu.

Eins og fréttastofan hefur greint frá er sala á bönkunum ekki á dagskrá á yfirstandandi þingi eftir að ríkisstjórnin ákvað að fresta frumvarpi til breytinga á áðurnefndum lögum um sölumeðferð á eignarhlutum ríkisins í fjármálafyrirtækjum. Stefnt er að því að sérstök umræða fari fram á Alþingi um hvítbókina í lok þessa mánaðar.


Tengdar fréttir

Ekki sjálfgefið hvaða banka eigi að selja og hvernig

Kolbeinn Óttarsson Proppé þingmaður Vinstri grænna segir að borið hafi á þröngsýni í umræðu um hvítbók um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið. Hann segir engan veginn sjálfgefið hvaða banka eigi að selja og hvernig. Velta þurfi upp öllum kostum hvað fjármálakerfið varðar og spyr hvort rétt sé að sameina Landsbankann og Íslandsbanka.

Um 300 milljarðar gætu fengist fyrir Íslandsbanka og helmingshlut í Landsbankanum

Ríkissjóður gæti fengið tæplega 300 milljarða króna fyrir Íslandsbanka og helmingshlut í Landsbankanum, sé eingöngu miðað við bókfært virði eigin fjár. Fyrir það fé væri hægt að leggja innri leið Sundabrautar og byggja nýjan Landspítala við Hringbraut en samt eiga um 200 milljarða króna í afgang.

Hæfi og traust skiptir jafn miklu máli og gott verð

Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, tekur undir það sjónarmið að það skipti miklu máli að fá hæfa eigendur með gott orðspor að hlut ríkisins að fjármálafyrirtækjum en að horfa eingöngu til þess að sem hæst verð fáist fyrir hlutabréfin. Sala á bönkunum er hins vegar ekki á dagskrá á næstunni og hefur ríkisstjórnin frestað lagabreytingum vegna þess fram á haust.

Vill láta kanna sameiningu Íslandsbanka og Landsbankans

Þingmaður Vinstri grænna vill að ríkisstjórnin kanni það til hlítar hvort hægt sé að sameina Íslandsbanka og Landsbankann áður en teknar verði ákvarðanir um sölu bankanna. Varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis segir slíkar hugmyndir óráð og hefur efasemdir að það myndi standast samkeppnislög.

Ríkisstjórnin frestaði lagabreytingum vegna sölu bankanna

Fjármála- og efnahagsráðherra mun ekki leggja fram frumvarp um breytingar á lögum um sölumeðferð ríkisins í fjármálafyrirtækjum á yfirstandandi þingi því ríkisstjórnin telur það ekki raunhæft. Til stóð að leggja frumvarpið fram í nóvember samkvæmt þingmálaskrá en henni hefur nú verið breytt.

Telur tímabært að hefja undirbúning á sölu bankanna

Framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs Íslands segir tímabært að ríkisstjórnin hefji undirbúning á sölu á Íslandsbanka og hluta af Landsbankanum nú þegar hvítbók um framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið liggur fyrir.

Fylgifiskar krónunnar hafa kælt áhuga erlendra banka

Oft hefur verið reynt að vekja áhuga erlendra banka á fjárfestingu í íslensku bönkunum en sveiflur og óstöðugleiki sem tengjast krónunni hafa fælt þá frá. Þetta segir dósent í hagfræði. Starfshópur sem vann hvítbók um fjármálakerfið leggur til að stjórnvöld reyni að selja Íslandsbanka í heild eða að hluta til erlends banka.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×