Aðskilnað strax Þorbjörn Þórðarson skrifar 17. maí 2016 08:30 Það er ekki forsvaranlegt að stóru viðskiptabankarnir geti stundað fjárfestingarstarfsemi fyrir eigin reikning á sama tíma og þeir taka við innlánum frá almenningi. Þess vegna þarf Alþingi að setja lög um aðskilnað viðskiptabanka og fjárfestingarbanka áður en ríkissjóður selur hlut sinn í bönkunum. Á bak við tillöguna um aðskilnað býr sú skoðun að vanda sem bankarnir lentu í megi að hluta rekja til þess að stjórnendur og eigendur þeirra hafi notað umráðafé bankanna, ekki síst innlán, til að stunda áhættufjárfestingar og spákaupmennsku. Fjárfestingarbankastarfsemin hafi þannig notið góðs af innistæðutryggingum sem áttu að verja hagsmuni almennings ásamt óbeinni ríkisábyrgð á bönkum sem voru taldir of mikilvægir til að komast í þrot. Þetta kemur fram í Framtíðarskipan fjármálakerfisins, skýrslu þáverandi efnahags- og viðskiptaráðherra til Alþingis frá mars 2012. Vandamálið við þennan aðskilnað í framkvæmd lýtur að því hvernig eigi að orða slíka bannreglu í lögum.The Independent Commission on Banking, nefnd Sir John Vickers, lagði til í skýrslu í september 2011 að hannað yrði sérstakt skipulag til að greina að fjárfestingarbankastarfsemi og venjulega viðskiptabankastarfsemi með girðingum (e. ringfencing) innan sömu samstæðu í Bretlandi. Nefndin taldi þetta fullnægjandi leið til að ná markmiðum aðskilnaðar án þess að leggja til fullan aðskilnað. Liikanen-nefndin, sem framkvæmdastjórn ESB setti á laggirnar undir forystu Erkki Liikanen, seðlabankastjóra Finnlands, var á svipuðum slóðum í niðurstöðum sinnar skýrslu sem kom út í október 2012. Þar er lagt til að bankar sinni fjárfestingum fyrir eigin reikning í öðru félagi með sjálfstæða kennitölu innan sömu samstæðu ef eigin viðskipti eru stór hluti af starfsemi viðkomandi banka. Þetta fæli í sér að fjárfestingarstarfsemi yfir tilteknum þröskuldi yrði í sérstöku félagi og aðskilin frá þeirri starfsemi bankans sem tæki við innlánum frá sparifjáreigendum. Afleiðingin af þessu yrði sú að innlán og tryggingin sem fylgir þeim myndi ekki lengur styðja við áhættusamar fjárfestingar. Þetta fæli jafnframt í sér að ekki yrði röskun á viðskiptamódeli fjármálafyrirtækja í Evrópu þar sem aðskilnaðurinn yrði bara innan sömu samstæðu fyrirtækja. Bankar gætu áfram boðið viðskiptavinum sínum upp á fjölbreytt úrval fjármálaþjónustu. Sparifjáreigendur eiga að geta treyst því að innlán þeirra séu öruggari en önnur fjármögnun bankans sem þeir stunda viðskipti við. Afar mikilvægt er að tryggja aðskilnað fjárfestingarbanka og viðskiptabanka í einhverri mynd áður en ríkissjóður selur hlut sinn í bönkunum. Síðasta haust lagði Ögmundur Jónasson ásamt sjö öðrum þingmönnum fram tillögu til þingsályktunar um að fela fjármála- og efnahagsráðherra að útbúa lagafrumvarp sem tryggi þennan aðskilnað til þess að „lágmarka áhættu þjóðarbúsins vegna bankareksturs og minnka líkur á tjóni almennings af völdum áfalla í bankastarfsemi.“ Þetta er skynsamleg tillaga og heppilegast væri ef Alþingi samþykkti hana. Hún hefur hins vegar aldrei komist á dagskrá þingsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Birtist í Fréttablaðinu Þorbjörn Þórðarson Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun
Það er ekki forsvaranlegt að stóru viðskiptabankarnir geti stundað fjárfestingarstarfsemi fyrir eigin reikning á sama tíma og þeir taka við innlánum frá almenningi. Þess vegna þarf Alþingi að setja lög um aðskilnað viðskiptabanka og fjárfestingarbanka áður en ríkissjóður selur hlut sinn í bönkunum. Á bak við tillöguna um aðskilnað býr sú skoðun að vanda sem bankarnir lentu í megi að hluta rekja til þess að stjórnendur og eigendur þeirra hafi notað umráðafé bankanna, ekki síst innlán, til að stunda áhættufjárfestingar og spákaupmennsku. Fjárfestingarbankastarfsemin hafi þannig notið góðs af innistæðutryggingum sem áttu að verja hagsmuni almennings ásamt óbeinni ríkisábyrgð á bönkum sem voru taldir of mikilvægir til að komast í þrot. Þetta kemur fram í Framtíðarskipan fjármálakerfisins, skýrslu þáverandi efnahags- og viðskiptaráðherra til Alþingis frá mars 2012. Vandamálið við þennan aðskilnað í framkvæmd lýtur að því hvernig eigi að orða slíka bannreglu í lögum.The Independent Commission on Banking, nefnd Sir John Vickers, lagði til í skýrslu í september 2011 að hannað yrði sérstakt skipulag til að greina að fjárfestingarbankastarfsemi og venjulega viðskiptabankastarfsemi með girðingum (e. ringfencing) innan sömu samstæðu í Bretlandi. Nefndin taldi þetta fullnægjandi leið til að ná markmiðum aðskilnaðar án þess að leggja til fullan aðskilnað. Liikanen-nefndin, sem framkvæmdastjórn ESB setti á laggirnar undir forystu Erkki Liikanen, seðlabankastjóra Finnlands, var á svipuðum slóðum í niðurstöðum sinnar skýrslu sem kom út í október 2012. Þar er lagt til að bankar sinni fjárfestingum fyrir eigin reikning í öðru félagi með sjálfstæða kennitölu innan sömu samstæðu ef eigin viðskipti eru stór hluti af starfsemi viðkomandi banka. Þetta fæli í sér að fjárfestingarstarfsemi yfir tilteknum þröskuldi yrði í sérstöku félagi og aðskilin frá þeirri starfsemi bankans sem tæki við innlánum frá sparifjáreigendum. Afleiðingin af þessu yrði sú að innlán og tryggingin sem fylgir þeim myndi ekki lengur styðja við áhættusamar fjárfestingar. Þetta fæli jafnframt í sér að ekki yrði röskun á viðskiptamódeli fjármálafyrirtækja í Evrópu þar sem aðskilnaðurinn yrði bara innan sömu samstæðu fyrirtækja. Bankar gætu áfram boðið viðskiptavinum sínum upp á fjölbreytt úrval fjármálaþjónustu. Sparifjáreigendur eiga að geta treyst því að innlán þeirra séu öruggari en önnur fjármögnun bankans sem þeir stunda viðskipti við. Afar mikilvægt er að tryggja aðskilnað fjárfestingarbanka og viðskiptabanka í einhverri mynd áður en ríkissjóður selur hlut sinn í bönkunum. Síðasta haust lagði Ögmundur Jónasson ásamt sjö öðrum þingmönnum fram tillögu til þingsályktunar um að fela fjármála- og efnahagsráðherra að útbúa lagafrumvarp sem tryggi þennan aðskilnað til þess að „lágmarka áhættu þjóðarbúsins vegna bankareksturs og minnka líkur á tjóni almennings af völdum áfalla í bankastarfsemi.“ Þetta er skynsamleg tillaga og heppilegast væri ef Alþingi samþykkti hana. Hún hefur hins vegar aldrei komist á dagskrá þingsins.