Ein allra kærasta jólahefðin

Tinna Björg Friðþjófsdóttir er mikill matarunnandi og á ekki langt að sækja það en móðir hennar, systir og amma eru allar miklir matgæðingar. Hún gefur hér uppskrift að amerískri jólaköku föður síns.

Tinna Björg Friðþjófsdóttir, meistaranemi í lögfræði við Háskólann í Reykjavík, fékk þá hugmynd í fæðingar­orlofi árið 2013 að opna matarblogg þrátt fyrir annríki. „Mér fannst ég þurfa að eiga mér áhugamál þar sem ég gæti kúplað mig út úr daglegu amstri og gert eitthvað fyrir mig og úr varð matarbloggið tinnabjorg.com.“ Þar deilir hún uppskriftum af alls kyns krásum. Tinna ólst upp við ýmsar jólahefðir sem eru henni afar kærar. „Sumar þeirra tóku foreldrar mínir upp þegar við systkinin vorum börn en aðrar hafa fylgt þeim frá þeirra barnæsku.

Ein af mínum uppáhaldsfjölskylduhefðum er þegar pabbi minn bakar amerísku jólakökuna sína. Það er svo dásamlegt að fylgjast með honum krúttkarlast í eldhúsinu með þvottabala fullan af deigi af því að engin skál á heimilinu er nógu stór. Hráefni í jólakökuna fær hann sent að utan frá bandarískum vini sínum svo fyrirhöfnin er ekkert smáræði. Hann notar meðal annars sykursírópslegin kirsuber og ananas sem hvorugt er fáanlegt hér á landi.“

Tinna hefur lagað meðfylgjandi uppskrift að því hráefni sem er fáanlegt í íslenskum matvöruverslunum. 

Ameríska jólakakan

3 stykki

80 g döðlur

90 g þurrkað mangó

200 g stórar rúsínur

200 g þurrkuð trönuber

100 g súkkat (Dr. Oetker)

100 g sykraður appelsínubörkur (Dr. Oetker)

180 g ljósar rúsínur 125 g rauð kokteilkirsuber (vigtuð án vökva)

55 g appelsínugul kirsuber (vigtuð án vökva)

80 ml vökvi af rauðum kirsuberjum

170 g mjúkt smjör

100 g sykur

225 g ljós púðursykur

155 g ljóst kornsíróp

5 egg

60 ml appelsínusafi

2 tsk. vanilludropar

260 g hveiti

1 tsk. lyftiduft

1 tsk. sjávarsalt

1½ tsk. allspice

½ tsk. múskat

1 tsk. kanill

130 g valhnetur

180 g pekanhnetur

80 g möndlur

Saxið döðlur og mangó gróflega og blandið saman í skál ásamt stórum rúsínum, trönuberjum, súkkati, sykruðum appelsínuberki, ljósum rúsínum og kokteilkirsuberjum sem skorin hafa verið í tvennt. Hellið vökva af kokteilkirsuberjum yfir þurrkuðu ávextina og blandið vel saman. Látið standa á meðan kökudeigið er útbúið en hrærið öðru hverju í ávöxtunum svo þeir drekki í sig allan vökvann. Þeytið mjúkt smjör, sykur, púðursykur og kornsíróp vel og vandlega þar til blandan verður ljós og létt. Pískið egg í annarri skál og blandið síðan appelsínusafa og vanilludropum saman við. Hrærið eggjablöndu saman við sykurblöndu.

Blandið saman í skál 130 g af hveiti, lyftidufti, salti, allspice, múskati og kanil og hrærið smátt og smátt saman við kökudeigið í um 3 mínútur eða þar til allt hefur blandast vel saman.

Grófsaxið valhnetur, pekanhnetur og möndlur. Blandið 130 g af hveiti saman við þurrkuðu ávextina þannig að það bindist vökvanum. Færið kökudeigið úr hrærivélarskálinni yfir í stærri og víðari skál. Hrærið þurrkuðum ávöxtum, valhnetum, pekan­hnetum og möndlum saman við kökudeigið með sleif og deilið deiginu á milli þriggja einnota álforma, sem smurð hafa verið með Pam-spreyi.

Bakið jólakökurnar í miðjum ofni við 150°C í 45 mínútur. Áður en þær fara inn í ofn er mikilvægt að botnfylla ofnskúffu af heitu vatni og koma fyrir í neðstu hillu í ofninum. Þetta er gert til að koma í veg fyrir að jólakökurnar þorni við baksturinn. Ef vatnið gufar upp þarf að bæta á það. Þegar kökurnar hafa bakast í 45 mínútur, skreytið þær þá með pekanhnetum og kokteil­kirsuberjum sem skorin hafa verið í tvennt.

Lækkið hitann í 135°C og bakið áfram í 20-25 mínútur eða þar til tannstöngull sem stungið er í kökurnar kemur upp hreinn. Látið jólakökurnar kólna í álformunum í um 2 klst. og pakkið þeim þá inn í plastfilmu svo þær haldist rakar.

Geymið þær í ísskáp eða jafnvel frysti. Mín reynsla er sú að allur bakstur verður mýkri og rakari eftir frystingu. Athugið að mikilvægt er að jólakökurnar séu bakaðar í einnota álformum því þær eru gjarnar á að brúnast of hratt í brauðformum.

„Nýlega kom upp sú hugmynd að fá þessa sýningu lánaða hjá Þjóðminjasafninu því hvar á Hallgrímur litli betur heima en í sinni heimakirkju?“ segir Inga Harðardóttir, æskulýðsfulltrúi Hallgrímskirkju. „Því var afar vel tekið og við höfum átt yndislegt samstarf við Þjóðminjasafnið. Við ákváðum að prófa að setja sýninguna upp fyrir aftan orgelið á annarri hæð kirkjunnar en það er rými sem okkur hefur lengi langað til að nýta betur. Við fórum svo í að aðlaga sýninguna rýminu og hefur að mínu mati tekist vel til. Ferðamennirnir streyma upp að skoða og svo höfum við boðið leikskóla- og skólahópum að koma í heimsókn og fræðast um jólin til forna.

Inga tekur á móti hópunum. „Við byrjum yfirleitt á því að labba einn hring um kirkjuna og förum svo upp að skoða sýninguna. Ég segi þeim styttri útgáfu af sögunni með áherslu á jólin og svo fá þau að leika sér og skoða leikföng fyrri tíma. Ef tími gefst til geta þau líka föndrað stjörnu.“

Sýningunni, jafnt og bókinni, er ætlað að veita börnum sem fullorðnum innsýn inn í bernsku Hallgríms og þær aðstæður sem hann ólst upp við í faðmi stórrar fjölskyldu fyrir um fjögur hundruð árum, en í fyrra voru nákvæmlega fjögur hundruð ár frá fæðingu Hallgríms. Myndirnar úr bókinni gefa hugmynd um hvernig fólk leit út og hvernig hlutirnir gengu fyrir sig.“

Inga vonast til að hægt verði að endurtaka sýninguna á næsta ári. „Það er þó ekki búið að taka ákvörðun um það en mér finnst hún hvergi eiga betur heima. Þeir erlendu ferðamenn sem hingað koma sýna henni líka áhuga. Við erum með upplýsingatexta á ensku en það væri gaman að bæta frekari þýðingum úr bókinni við.“