Þráin eftir leyndardómum Bergur Ebbi Benediktsson skrifar 13. mars 2014 07:00 Eitt hef ég lært. Mannskepnan býr yfir mikilli þrá eftir vitneskju. Það er óumdeild staðreynd hvar sem maður kemur niður. Það nægir að skoða könnunarsögu veraldarinnar. Allir heimsins krókar og kimar hafa verið kortlagðir og menn voru búnir að því löngu áður en hægt var að taka myndir úr flugvélum eða gervihnöttum. Menn hreinlega börðu sér leið gegnum frumskóga, yfir eyðimerkur og upp á fjallstinda til að eyða óvissunni. Á kortinu mátti ekki vera nein gloppa. Heimurinner þó enn fullur af leyndardómum. Við vitum ekki einu sinni fyrir víst af hverju kettir mala. En það er önnur saga. En þó þrá mannsins eftir vitneskju sé óumdeild þá er þráin eftir leyndardómum jafnvel enn sterkari. Þetta virkar þversagnarkennt, en gefum þessu séns. Þráttfyrir að vera alinn upp af vísindalega þenkjandi fólki þá hverfðust allar sögurnar sem ég heyrði í barnæsku um leyndardóma. Allt var gert að leyndardómi: týndir lyklar, opnunartími banka, heimsókn frá ættingjum. Þegar hverfisbúðin fór á hausinn (líklega vegna þess að keðjur eins og Bónus voru að ryðja sér til rúms) var það presenterað eins og ráðgáta. Eins og líklegri skýring væri að eigandi búðarinnar væri haldinn illum anda eða að einhver úr hverfinu hefði móðgað hann. Engum datt í hug að spyrja eigandann. Það hefði skemmt leyndardóminn. Viðþráum leyndardóma. Stundum hjálpa þeir okkur að sættast við erfið skilyrði. Í fleiri áratugi var verðbólga, hátt vöruverð og háir vextir leyndardómur íslensks samfélags. Eitthvað sem ekki var hægt að gera neitt í. Nú vitum við flest að okkar litla efnahagskerfi með sína handstýrðu örmynt, sem verndar fyrst og fremst sérhagsmunahópa og braskara, er um að kenna. Verðbólgan er ekki meiri leyndardómur en það. Éger undir sömu sök seldur. Stundum finnst mér heimurinn of upplýstur. Ég þrái leyndardóma, leyndardóma sem vekja upp ímyndunaraflið, sefa hugann og syngja mig í svefn. Ég þrái þá jafn mikið og hver annar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bergur Ebbi Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun
Eitt hef ég lært. Mannskepnan býr yfir mikilli þrá eftir vitneskju. Það er óumdeild staðreynd hvar sem maður kemur niður. Það nægir að skoða könnunarsögu veraldarinnar. Allir heimsins krókar og kimar hafa verið kortlagðir og menn voru búnir að því löngu áður en hægt var að taka myndir úr flugvélum eða gervihnöttum. Menn hreinlega börðu sér leið gegnum frumskóga, yfir eyðimerkur og upp á fjallstinda til að eyða óvissunni. Á kortinu mátti ekki vera nein gloppa. Heimurinner þó enn fullur af leyndardómum. Við vitum ekki einu sinni fyrir víst af hverju kettir mala. En það er önnur saga. En þó þrá mannsins eftir vitneskju sé óumdeild þá er þráin eftir leyndardómum jafnvel enn sterkari. Þetta virkar þversagnarkennt, en gefum þessu séns. Þráttfyrir að vera alinn upp af vísindalega þenkjandi fólki þá hverfðust allar sögurnar sem ég heyrði í barnæsku um leyndardóma. Allt var gert að leyndardómi: týndir lyklar, opnunartími banka, heimsókn frá ættingjum. Þegar hverfisbúðin fór á hausinn (líklega vegna þess að keðjur eins og Bónus voru að ryðja sér til rúms) var það presenterað eins og ráðgáta. Eins og líklegri skýring væri að eigandi búðarinnar væri haldinn illum anda eða að einhver úr hverfinu hefði móðgað hann. Engum datt í hug að spyrja eigandann. Það hefði skemmt leyndardóminn. Viðþráum leyndardóma. Stundum hjálpa þeir okkur að sættast við erfið skilyrði. Í fleiri áratugi var verðbólga, hátt vöruverð og háir vextir leyndardómur íslensks samfélags. Eitthvað sem ekki var hægt að gera neitt í. Nú vitum við flest að okkar litla efnahagskerfi með sína handstýrðu örmynt, sem verndar fyrst og fremst sérhagsmunahópa og braskara, er um að kenna. Verðbólgan er ekki meiri leyndardómur en það. Éger undir sömu sök seldur. Stundum finnst mér heimurinn of upplýstur. Ég þrái leyndardóma, leyndardóma sem vekja upp ímyndunaraflið, sefa hugann og syngja mig í svefn. Ég þrái þá jafn mikið og hver annar.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun