Að gefnu tilefni kolbeinn óttarsson Proppé skrifar 14. desember 2011 06:00 Rithöfundar, fræðimenn og blaðamenn tóku höndum saman í gær og sendu frá sér ályktun hvar minnt var á réttinn til þátttöku í opinni samfélagsumræðu. Það er vel; tjáningarfrelsið er einn af hornsteinum samfélagsins. Ályktun Rithöfundasambands Íslands, Bandalags þýðenda, Reykjavíkurakademíunnar, Blaðamannafélags Íslands og PEN á Íslandi var gefin út „að gefnu tilefni“ en það var ekki skýrt nánar hvað það þýðir. Fyrir vikið hefur skapast nokkur umræða um hvert tilefnið er og virðast fáir sammála um það. Til eru þeir sem líta á það sem svo að samtökin séu að taka upp hanskann fyrir miðla Vefpressunnar, en myndbirting eins þeirra vakti mikla athygli í liðinni viku. Aðrir telja að því sé einmitt öfugt farið; ályktuninni sé beint gegn Vefpressunni og hótun hennar um lögsóknir. Hvert svo sem gefna tilefnið er virðast ansi margir upplifa sig sem ofsótta þessa dagana og að það sé vegið að tjáningarfrelsi þeirra. Háskólakennarar óttast að frjáls félagasamtök séu að vega að akademísku frelsi sínu með fulltingi siðanefndar Háskólans, á meðan félagasamtökin telja að háskólakennarar skáki í skjóli síns akademíska frelsis til að níða skóinn af meðlimum samtakanna. Einmitt það hve margir samsama sig ályktuninni gefur til kynna að ýmislegt megi betur fara í opinberri umræðu. Þó að ýmsu leyti hefði verið betra að í ályktun um mikilvægi tjáningarfrelsis hefði umrætt tjáningarfrelsi verið nýtt til hins ýtrasta og talað hreint út, gefa viðbrögðin og vangavelturnar færi á ágætis naflaskoðun. Hvað veldur því að fólk talast orðið við með hótunum um lögsókn? Vel má vera að aukin viðkvæmni spili þar inn í, en allt eins víst er að umræðan sjálf sé þar örlagavaldur. Títt tuggið er að frelsinu fylgi ábyrgð en sú er einmitt raunin. Það fylgir því ábyrgð að kalla hvert annað ónefnum í umræðunni, brigsla um landráð og ljótar kenndir. Jafnframt fylgir því ábyrgð að hóta lögsóknum hægri vinstri. Og alvöru fólk gengst við ábyrgð sinni. Stöndum vörð um tjáningarfrelsið með því að taka þátt í opinberri umræðu af ábyrgð og án ofsa. Og þrátt fyrir að þetta sé leiðinlega miðaldra og miðjusækin afstaða, þá gagnast hún tjáningarfrelsinu. Við getum aldrei haft áhrif á hvernig aðrir umgangast tjáningarfrelsið. Við ráðum hins vegar sjálf hvernig við umgöngumst það. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bakþankar Kolbeinn Óttarsson Proppé Skoðanir Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun
Rithöfundar, fræðimenn og blaðamenn tóku höndum saman í gær og sendu frá sér ályktun hvar minnt var á réttinn til þátttöku í opinni samfélagsumræðu. Það er vel; tjáningarfrelsið er einn af hornsteinum samfélagsins. Ályktun Rithöfundasambands Íslands, Bandalags þýðenda, Reykjavíkurakademíunnar, Blaðamannafélags Íslands og PEN á Íslandi var gefin út „að gefnu tilefni“ en það var ekki skýrt nánar hvað það þýðir. Fyrir vikið hefur skapast nokkur umræða um hvert tilefnið er og virðast fáir sammála um það. Til eru þeir sem líta á það sem svo að samtökin séu að taka upp hanskann fyrir miðla Vefpressunnar, en myndbirting eins þeirra vakti mikla athygli í liðinni viku. Aðrir telja að því sé einmitt öfugt farið; ályktuninni sé beint gegn Vefpressunni og hótun hennar um lögsóknir. Hvert svo sem gefna tilefnið er virðast ansi margir upplifa sig sem ofsótta þessa dagana og að það sé vegið að tjáningarfrelsi þeirra. Háskólakennarar óttast að frjáls félagasamtök séu að vega að akademísku frelsi sínu með fulltingi siðanefndar Háskólans, á meðan félagasamtökin telja að háskólakennarar skáki í skjóli síns akademíska frelsis til að níða skóinn af meðlimum samtakanna. Einmitt það hve margir samsama sig ályktuninni gefur til kynna að ýmislegt megi betur fara í opinberri umræðu. Þó að ýmsu leyti hefði verið betra að í ályktun um mikilvægi tjáningarfrelsis hefði umrætt tjáningarfrelsi verið nýtt til hins ýtrasta og talað hreint út, gefa viðbrögðin og vangavelturnar færi á ágætis naflaskoðun. Hvað veldur því að fólk talast orðið við með hótunum um lögsókn? Vel má vera að aukin viðkvæmni spili þar inn í, en allt eins víst er að umræðan sjálf sé þar örlagavaldur. Títt tuggið er að frelsinu fylgi ábyrgð en sú er einmitt raunin. Það fylgir því ábyrgð að kalla hvert annað ónefnum í umræðunni, brigsla um landráð og ljótar kenndir. Jafnframt fylgir því ábyrgð að hóta lögsóknum hægri vinstri. Og alvöru fólk gengst við ábyrgð sinni. Stöndum vörð um tjáningarfrelsið með því að taka þátt í opinberri umræðu af ábyrgð og án ofsa. Og þrátt fyrir að þetta sé leiðinlega miðaldra og miðjusækin afstaða, þá gagnast hún tjáningarfrelsinu. Við getum aldrei haft áhrif á hvernig aðrir umgangast tjáningarfrelsið. Við ráðum hins vegar sjálf hvernig við umgöngumst það.