Heilagar ær og kýr Ólafur Þ. Stephensen skrifar 26. ágúst 2011 06:00 Viðbrögð Landssamtaka sauðfjárbænda við skrifum Þórólfs Matthíassonar hagfræðiprófessors hér í blaðið undanfarnar vikur eru dálítið yfirdrifin. Þórólfur hefur í greinum sínum gagnrýnt óskilvirkt og dýrt landbúnaðarkerfi, lélega afkomu og litla verðmætasköpun í sauðfjárbúskap, ásamt þeirri sérkennilegu staðreynd að lambakjöt er flutt út með ríkisstyrk á sama tíma og það vantar í búðir á Íslandi. Viðbrögð LS eru að senda formann sinn, Sindra Sigurgeirsson, á fund rektors Háskóla Íslands til að kvarta undan Þórólfi. Jafnframt hafa samtökin tilkynnt að þau hafi hætt við að kaupa þjónustu af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands – væntanlega til þess að starfsmenn skólans hugsi sig héðan af tvisvar um áður en þeir gagnrýna landbúnaðarkerfið opinberlega. Auðvitað ráða bændur af hverjum þeir kaupa þjónustu. Þeir geta alveg eins samið við útlent ráðgjafarfyrirtæki um að gera tillögur um hagræðingu í sláturiðnaði. Þann kost hafa þeir reyndar umfram íslenzka neytendur, sem geta ekki valið hvort þeir kaupa íslenzkt lambakjöt eða til dæmis nýsjálenzkt úti í búð, þökk sé landbúnaðarkerfinu okkar. Hitt er sérkennilegra, að Landssamband sauðfjárbænda túlki gagnrýni Þórólfs Matthíassonar á styrkja-, miðstýringar- og tollakerfið, sem hér hefur orðið til, sem „beinar árásir á stétt sauðfjárbænda“. Þetta er reyndar algengur misskilningur. Þeir sem gagnrýna þetta dýra og óskilvirka kerfi, sem meðal annars leggur hömlur á framtak og sjálfsbjargarviðleitni duglegra bænda, fá oft að heyra að þeir séu á móti landbúnaði, á móti bændum eða á móti landsbyggðinni. Landbúnaðarkerfið er hins vegar ekkert af þessu. Landbúnaður er nauðsynleg atvinnugrein; án hans fengjum við ekki allan mögulegan mat, sem við getum ekki verið án. Hann er líka mikilvægur partur af sögu og menningu Íslendinga og hefur af þeim ástæðum ákveðna sérstöðu. En það er mjög mismunandi á milli ríkja og heimshluta hvernig landbúnaðurinn er rekinn. Það getur eiginlega ekki verið að á Íslandi hafi verið fundin upp eina rétta formúlan og að hana megi alls ekki gagnrýna. Þegar fólk hlustar á málflutning forystumanna samtaka bænda fær það þó á tilfinninguna að það sé skoðunin á þeim bæ. Í grein sinni í Fréttablaðinu í gær dregur Þórólfur Matthíasson gagnrýni sína saman: „Skilyrðislaus peningaaustur úr ríkissjóði til sauðfjárbænda viðheldur hallarekstri margra sauðfjárbúa, tefur eða kæfir eðlilega þróun greinarinnar, skilar neytendum dýru kjöti og skattgreiðendum ómældum útgjöldum. Það er erfitt að skilja að nokkur aðili sem starfar að framleiðslumálum og styrkjamálum sauðfjárbúskaparins geti unað við óbreytt ástand.“ Af hverju vilja samtök bænda ekki ræða þessa gagnrýni á málefnalegum nótum og taka þátt í að þoka landbúnaðinum inn í eitthvað sem kallazt getur eðlilegt viðskiptaumhverfi? Vonandi halda sem flestir fræðimenn áfram að gagnrýna öll opinber kerfi sem fela í sér sóun og óskilvirkni. Það eiga ekki að vera neinar heilagar kýr í þeim efnum – og ekki ær heldur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun
Viðbrögð Landssamtaka sauðfjárbænda við skrifum Þórólfs Matthíassonar hagfræðiprófessors hér í blaðið undanfarnar vikur eru dálítið yfirdrifin. Þórólfur hefur í greinum sínum gagnrýnt óskilvirkt og dýrt landbúnaðarkerfi, lélega afkomu og litla verðmætasköpun í sauðfjárbúskap, ásamt þeirri sérkennilegu staðreynd að lambakjöt er flutt út með ríkisstyrk á sama tíma og það vantar í búðir á Íslandi. Viðbrögð LS eru að senda formann sinn, Sindra Sigurgeirsson, á fund rektors Háskóla Íslands til að kvarta undan Þórólfi. Jafnframt hafa samtökin tilkynnt að þau hafi hætt við að kaupa þjónustu af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands – væntanlega til þess að starfsmenn skólans hugsi sig héðan af tvisvar um áður en þeir gagnrýna landbúnaðarkerfið opinberlega. Auðvitað ráða bændur af hverjum þeir kaupa þjónustu. Þeir geta alveg eins samið við útlent ráðgjafarfyrirtæki um að gera tillögur um hagræðingu í sláturiðnaði. Þann kost hafa þeir reyndar umfram íslenzka neytendur, sem geta ekki valið hvort þeir kaupa íslenzkt lambakjöt eða til dæmis nýsjálenzkt úti í búð, þökk sé landbúnaðarkerfinu okkar. Hitt er sérkennilegra, að Landssamband sauðfjárbænda túlki gagnrýni Þórólfs Matthíassonar á styrkja-, miðstýringar- og tollakerfið, sem hér hefur orðið til, sem „beinar árásir á stétt sauðfjárbænda“. Þetta er reyndar algengur misskilningur. Þeir sem gagnrýna þetta dýra og óskilvirka kerfi, sem meðal annars leggur hömlur á framtak og sjálfsbjargarviðleitni duglegra bænda, fá oft að heyra að þeir séu á móti landbúnaði, á móti bændum eða á móti landsbyggðinni. Landbúnaðarkerfið er hins vegar ekkert af þessu. Landbúnaður er nauðsynleg atvinnugrein; án hans fengjum við ekki allan mögulegan mat, sem við getum ekki verið án. Hann er líka mikilvægur partur af sögu og menningu Íslendinga og hefur af þeim ástæðum ákveðna sérstöðu. En það er mjög mismunandi á milli ríkja og heimshluta hvernig landbúnaðurinn er rekinn. Það getur eiginlega ekki verið að á Íslandi hafi verið fundin upp eina rétta formúlan og að hana megi alls ekki gagnrýna. Þegar fólk hlustar á málflutning forystumanna samtaka bænda fær það þó á tilfinninguna að það sé skoðunin á þeim bæ. Í grein sinni í Fréttablaðinu í gær dregur Þórólfur Matthíasson gagnrýni sína saman: „Skilyrðislaus peningaaustur úr ríkissjóði til sauðfjárbænda viðheldur hallarekstri margra sauðfjárbúa, tefur eða kæfir eðlilega þróun greinarinnar, skilar neytendum dýru kjöti og skattgreiðendum ómældum útgjöldum. Það er erfitt að skilja að nokkur aðili sem starfar að framleiðslumálum og styrkjamálum sauðfjárbúskaparins geti unað við óbreytt ástand.“ Af hverju vilja samtök bænda ekki ræða þessa gagnrýni á málefnalegum nótum og taka þátt í að þoka landbúnaðinum inn í eitthvað sem kallazt getur eðlilegt viðskiptaumhverfi? Vonandi halda sem flestir fræðimenn áfram að gagnrýna öll opinber kerfi sem fela í sér sóun og óskilvirkni. Það eiga ekki að vera neinar heilagar kýr í þeim efnum – og ekki ær heldur.