Hver sængaði hjá hverjum? Sif Sigmarsdóttir skrifar 25. maí 2011 06:00 Tvö nöfn eru á allra vörum í Bretlandi um þessar mundir; annars vegar nafn heimsfrægs bresks leikara sem hélt framhjá eiginkonu sinni með sömu vændiskonu og sögð er hafa þjónustað Wayne Rooney; hins vegar nafn fótboltahetju sem hélt framhjá konu sinni með þátttakanda úr Big Brother raunveruleikaþættinum. En hverjar eru þessar breysku stjörnur? Þótt fréttirnar gerist ekki mikið stærri en feilspor fræga fólksins er þögn fjölmiðla um þessa tilteknu skandala ennþá stærri frétt. Komið hefur upp á yfirborðið að breskir dómstólar hafa veitt fjölda frægra og auðugra einstaklinga og fyrirtækja „ofur-lögbann“ (e. super-injunction) sem bannar alla umfjöllun um tiltekin mál sem að þeim snúa í þarlendum fjölmiðlum. Meira að segja sjálf tilvist lögbannsins fellur undir þagnarkröfuna. Breskum almenningi er ofboðið. Titringur er milli dómstóla og þingsins. Forsætisráðherra Breta, David Cameron, segir það þingsins en ekki dómara að ákvarða mörk fjölmiðlafrelsis og friðhelgi einkalífsins. Í febrúar síðastliðnum dæmdi Héraðsdómur Reykjavíkur blaðamann og ritstjóra DV til að greiða Eiði Smára Guðjohnsen miskabætur vegna umfjöllunar um fjármál hans því málið hefði ekki fréttagildi. Niðurstaðan var umdeild. Vildu margir meina að dómarinn hefði mjög þrengt að frumskyldu fjölmiðla til að upplýsa almenning og að tjáningarfrelsinu. Mál á borð við hver sængaði hjá hverjum eða í hvað Eiður Smári eyddi peningunum sínum kunna að virðast léttvæg. En að þagga niður í fjölmiðlum er hættulegur leikur. Þegar óprúttnir baráttumenn fyrir tjáningarfrelsinu í Bretlandi notuðu meðal annars veraldarvefinn til að upplýsa það sem ekki mátti birta á prenti eða segja í sjónvarpi kom upp úr kafinu að ófá málanna vörðuðu almannahagsmuni; má þar nefna meinta losun olíufélagsins Trafigura á eitruðum úrgangi á Fílabeinsströndinni. Alþingi samþykkti nýverið ný fjölmiðlalög. Er þeim meðal annars ætlað að tryggja tjáningarfrelsi. Hvort sú verður hins vegar raunin á enn alveg eftir að koma í ljós. Eftir að 75.000 Twitter notendur upplýstu nafn fótboltastjörnunnar sem ekki mátti nefna braut breski þingmaðurinn John Hemming ofurlögbannið í skjóli þinghelgi. Nafn föllnu hetjunnar er ekki aðeins á allra vörum heldur líka á forsíðum allra blaðanna: Ryan Giggs. Ég býð hins vegar lesendum að leysa sjálfir vinsælustu þraut Bretlandseyja um þessar mundir, „Hver er leikarinn?“, með aðstoð Google. Ef fjölmiðlalög verða ekki til að vernda tjáningarfrelsið mun internetið gera það. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sif Sigmarsdóttir Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun
Tvö nöfn eru á allra vörum í Bretlandi um þessar mundir; annars vegar nafn heimsfrægs bresks leikara sem hélt framhjá eiginkonu sinni með sömu vændiskonu og sögð er hafa þjónustað Wayne Rooney; hins vegar nafn fótboltahetju sem hélt framhjá konu sinni með þátttakanda úr Big Brother raunveruleikaþættinum. En hverjar eru þessar breysku stjörnur? Þótt fréttirnar gerist ekki mikið stærri en feilspor fræga fólksins er þögn fjölmiðla um þessa tilteknu skandala ennþá stærri frétt. Komið hefur upp á yfirborðið að breskir dómstólar hafa veitt fjölda frægra og auðugra einstaklinga og fyrirtækja „ofur-lögbann“ (e. super-injunction) sem bannar alla umfjöllun um tiltekin mál sem að þeim snúa í þarlendum fjölmiðlum. Meira að segja sjálf tilvist lögbannsins fellur undir þagnarkröfuna. Breskum almenningi er ofboðið. Titringur er milli dómstóla og þingsins. Forsætisráðherra Breta, David Cameron, segir það þingsins en ekki dómara að ákvarða mörk fjölmiðlafrelsis og friðhelgi einkalífsins. Í febrúar síðastliðnum dæmdi Héraðsdómur Reykjavíkur blaðamann og ritstjóra DV til að greiða Eiði Smára Guðjohnsen miskabætur vegna umfjöllunar um fjármál hans því málið hefði ekki fréttagildi. Niðurstaðan var umdeild. Vildu margir meina að dómarinn hefði mjög þrengt að frumskyldu fjölmiðla til að upplýsa almenning og að tjáningarfrelsinu. Mál á borð við hver sængaði hjá hverjum eða í hvað Eiður Smári eyddi peningunum sínum kunna að virðast léttvæg. En að þagga niður í fjölmiðlum er hættulegur leikur. Þegar óprúttnir baráttumenn fyrir tjáningarfrelsinu í Bretlandi notuðu meðal annars veraldarvefinn til að upplýsa það sem ekki mátti birta á prenti eða segja í sjónvarpi kom upp úr kafinu að ófá málanna vörðuðu almannahagsmuni; má þar nefna meinta losun olíufélagsins Trafigura á eitruðum úrgangi á Fílabeinsströndinni. Alþingi samþykkti nýverið ný fjölmiðlalög. Er þeim meðal annars ætlað að tryggja tjáningarfrelsi. Hvort sú verður hins vegar raunin á enn alveg eftir að koma í ljós. Eftir að 75.000 Twitter notendur upplýstu nafn fótboltastjörnunnar sem ekki mátti nefna braut breski þingmaðurinn John Hemming ofurlögbannið í skjóli þinghelgi. Nafn föllnu hetjunnar er ekki aðeins á allra vörum heldur líka á forsíðum allra blaðanna: Ryan Giggs. Ég býð hins vegar lesendum að leysa sjálfir vinsælustu þraut Bretlandseyja um þessar mundir, „Hver er leikarinn?“, með aðstoð Google. Ef fjölmiðlalög verða ekki til að vernda tjáningarfrelsið mun internetið gera það.