Gagnrýni

Séð og heyrt anno 1874

Friðrika Benónýsdóttir skrifar
Þóra biskups og raunir íslenskra embættismanna.
Þóra biskups og raunir íslenskra embættismanna.
Bækur / ***

Þóra biskups og raunir íslenskra embættismanna

Sigrún Pálsdóttir

JPV útgáfa

Þóra Pétursdóttir Thoroddsen, biskupsdóttir og jarðfræðingsfrú, var undirritaðri með öllu ókunn fyrr en fréttir fóru að berast af bók Sigrúnar Pálsdóttur, sagnfræðings, um hana. Bókin vakti forvitni og virtist kjörið tækifæri til að gægjast inn í daglegt líf reykvískrar borgarastéttar á seinni hluta nítjándu aldar og í upphafi þeirrar tuttugustu. Það var því töluverð eftirvænting í gangi þegar lesturinn hófst.

Þóra bókarinnar er yngri dóttir biskupshjónanna Péturs Péturssonar og Sigríðar Bogadóttur, forréttindafrauka og dekurbarn, augasteinn föður síns og flestra hugljúfi. Líf hennar á yngri árum einkennist af gestamóttökum, ferðalögum, hugsunum um föt og stráka, bréfaskriftum og bréflegu trúnó við vinkonurnar. Hún er kynnt til sögunnar sem nokkurs konar "it girl" Reykjavíkur þess tíma og tilfærð orð erlendra merkisgesta því til stuðnings. Greind hennar og glettni er tíunduð og margítrekað að hún komi fyrir sjónir sem evrópsk stúlka af góðum ættum, ekki lágkúrulegur Íslendingur.

Grundvöllur bókarinnar eru sendibréf. Flest frá Þóru sjálfri en einnig er vitnað í bréf fjölda annarra og skrif um Ísland í erlendum bókum. Flestar tilvitnanir í bréfin eru á léttum nótum, snúast um stáss og tilstand, skot og slúður og eru bráðskemmtilegar aflestrar. Þó fer ekki hjá því að lesandinn sakni þess að kynnast fleiri hliðum á þessari konu. Hvar er þessi annálaða greind hennar og samræðulist? Hefur hún ekki önnur áhugamál en tildur, tísku, skemmtanir og stráka?

Seinni hluti bókarinnar kynnir sem betur fer til sögu öllu ábyrgðarfyllri Þóru. Hún er ein af stofnendum Thorvaldsensfélagsins, giftist góðum manni, Þorvaldi Thoroddsen jarðfræðingi, eignast barn og fer að búa, fær ódrepandi áhuga á íslenskri handmennt og gerist ötull talsmaður hennar erlendis. Áfram heldur hún þó að lifa í vellystingum, ferðast á milli stórborga og hressingarhæla, kynnast andans fólki og safna upplýsingum um íslenska handmennt í gegnum aldirnar. Hún er hlynnt kvenfélögum, að því er virðist helst til að útbreiða boðskap um hannyrðir, en sér ekki nokkra ástæðu til að stofna kvenréttindafélög. Lystisemdalífið er þó ekki án þyrna. Sorgin er handan við hornið og tilveran gránar.

Bókin er bráðskemmtileg aflestrar. Sigrún er skemmtilegur stílisti með gott auga fyrir skondnum hliðum söguefnisins, en virðist ganga út frá því að lesandinn þekki sögu þessa tímabils út í hörgul og rétt tæpir á stórmálum tímans eins og Skúlamálinu og landshöfðingjahneykslinu í framhjáhlaupi. Þannig kynnist lesandinn rétt yfirborðinu á lífi reykvískrar borgarastéttar og er í raun ósköp litlu nær um það hvaða kona Þóra Pétursdóttir var að lestri loknum. Hvarflar að manni að svona myndu ævisögur samtímafólks okkar líta út eftir hundrað ár ef sagnfræðingar styddust einungis við fásagnir Séð og heyrt af lífi þess. Það yrðu þó án efa stórskemmtilegar ævisögur á sama hátt og sagan af Þóru biskups er.



Niðurstaða: Stórskemmtileg og vel stíluð saga en dálítið ágripskennd og sjónarhornið þröngt.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×