Gagnrýni

Biturt gjald draumanna

Friðrika Benónýsdóttir skrifar
Sofi Oksanen.
Sofi Oksanen.

Bækur ****

Hreinsun eftir Sofi Oksanen.

Þýðing Sigurður Karlsson.

Steinn Steinarr sagði einhvern tíma að það sem væri að ljóðum ungra skálda væri að það vantaði í þau lífsháskann. Hann las aldrei Sofi Oksanen. Í Hreinsun gín lífsháskinn á hverri síðu. Persónurnar tortíma hver annarri og sjálfum sér um leið og engu skiptir hvort yfirvaldið er rússneski herinn, rússneska mafían, ástin, stoltið eða sjálfsbjargarviðleitnin. Óargadýrið býr í manneskjunni sjálfri.

Rakin er saga tveggja kvenna á mismunandi tímum í eistneskri sögu, saga sem fléttast saman og greinist í sundur á víxl. Saga af því hvernig óttinn um eigið líf gerir manneskjurnar grimmar og brýtur niður hið mannlega í þeim. Saga af innri og ytri átökum í landi sem er leiksoppur voldugri landa og þar sem aldrei er hægt að ganga að örygginu vísu. En þrátt fyrir stöðuga ytri ógn og hræðilega hluti sem persónur ganga í gegnum af hendi valdhafa á hverjum tíma þá leynist fall þeirra samt í eigin draumum og þrám. Sagan er að einum þræði stúdía á því hvað veldur svikum, hvers vegna fólk bregst, en þræðirnir eru ótalmargir og listilega fléttaðir í breiða margradda frásögn sem flæðir fram eins og jökulá í leysingum og þeytir lesandanum milli bakka tilfinningafljótsins eins og hjálparlausu spreki. Saga Eista síðustu sjötíu árin eða svo er saga niðurlægingar, kúgunar, ótta og varnarleysis. En þegar upp er staðið er það ástin, helvítis ástin, hvort sem er á annarri persónu, föðurlandinu eða eigin egói sem mestum hörmungunum veldur.

Oksanen er sögumaður af guðs náð og tekst að draga upp sterkari og áhrifameiri myndir á nokkrum síðum en flestum öðrum tekst á fjögur hundruð síðum eða í tveggja tíma kvikmynd. Hreinsun er enginn skemmtilestur og á köflum liggur við að lesandinn kúgist og langi mest til að loka bókinni og opna hana aldrei aftur. En eins og allar góðar sögur sleppir Hreinsun ekki takinu heldur dregur lesandann áfram hvort sem honum er það ljúft eða leitt. Og það ferðalag er ógleðinnar virði. Þessi saga lifir í minninu og vekur mann til umhugsunar. Ekki bara um þjáningar kúgaðra þjóða, heldur einnig og ekki síst um það hvað það raunverulega þýðir að vera manneskja.

Það er erfitt að leggja dóm á þýðingar þegar ekki er kostur á að kynna sér frumtextann, en þýðing Sigurðar Karlssonar rennur vel og heldur dulmögnuðum stílnum. Einstaka hnökra er auðvitað á henni að finna, en þessi texti er örugglega ansi snúinn á frummálinu og afrek að snúa honum á eðlilega og læsilega íslensku sem hvergi stuðar lesandann.

Niðurstaða: Mögnuð og listilega stíluð skáldsaga sem vekur spurningar og lifir lengi í huga lesandans.










Fleiri fréttir

Sjá meira


×