Kína í stað evru Þorsteinn Pálsson skrifar 14. apríl 2008 06:00 Hverju ríki er mikilvægt að ákvarða stöðu sína í samfélagi þjóðanna. Breytingar og þróun laga hana að nýjum aðstæðum. Fótfestan er hins vegar að öllu jöfnu stöðugri og felst í langtíma hagsmunum og hugsjónum. Eftir stjórnarskrá lýðveldisins er forseti Íslands æðsti handhafi framkvæmdavalds í utanríkismálum þó að öll raunveruleg völd og ábyrgð í þeim efnum hvíli á utanríkisráðherra. Í því ljósi verður að skoða ræðu forsetans á smáríkjaráðstefnu í Andorra í síðustu viku. Meðan utanríkisráðherra tekur ekki annað fram verður að líta á hana sem stefnu ríkisstjórnarinnar sem ráðherrann hefur ábyrgst. Kjarninn í utanríkispólitík ríkisstjórnarinnar eins og forsetinn lýsir honum felst í því að alþjóðavæðingin hafi fært smáríkjum meiri möguleika til hagvaxtar en stórum ríkjum. Jafnframt hafi smáríki fleiri tækifæri til framfara með því að standa utan bandalaga og með gerð tvíhliða samninga um viðskipti við stærri ríki. Að því er Ísland varðar sérstaklega kemur sú afstaða ríkisstjórnarinnar fram í ræðu forsetans að staða Íslands sé vel tryggð með aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu og þeim möguleika að gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína eins og nú er unnið að. En er tvíhliða fríverslunarsamningur við Kína í raun lausn á utanríkispólitískri stöðu Íslands á nýrri öld? Alþjóðavæðingin hefur vissulega opnað tækifæri fyrir smáríki sem stærri ríki nutu að einhverju leyti áður í krafti meira áhrifavalds. Það er rétt mat. Hitt er rangt hvort sem litið er til Evrópu, Asíu eða Ameríku að stór ríki eða ríkjabandalög hafi í minna mæli verið þátttakendur í hagvaxtarskeiði síðustu tveggja áratuga. Fyrirkomulag tvíhliða fríverslunarsamninga er afturhvarf að því leyti að það færir stórum ríkjum á ný meira áhrifavald um það hvernig milliríkjaverslun er skipað. Fríverslun sem byggð er á fjölþjóðlegum samningum er líklegri til að tryggja almennar leikreglur og jafnari stöðu ríkja og fyrirtækja á heimsmarkaði. Þó að kínversk stjórnvöld vilji nú gera fríverslunarsamning við Ísland er ekkert sem bendir til þess að við munum til lengri tíma ná betri viðskiptastöðu á þeim markaði en Evrópusambandið. Líklegra er að pólitísk langtímasjónarmið fremur en viðskiptaleg búi að baki vilja stjórnvalda í Kína til þess að semja við Ísland á undan öðrum Evrópulöndum. Síðustu atburðir gefa fremur ástæðu til að skoða þau pólitísku sjónarmið en að draga þá ályktun að með slíkum samningi muni Ísland tryggja framtíðarstöðu sína í alþjóðasamfélaginu. Langsamlega stærsti hluti utanríkisviðskipta Íslands er í Evrópu. Útilokun á aðild að Evrópusambandinu kemur í veg fyrir að við getum tekið upp mynt sem líkleg er til að vera umgjörð nauðsynlegs stöðugleika í peningamálum. Ef utanríkisstefnan á að byggjast á sveigjanleika sem gerir okkur kleift að gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína en útilokar upptöku evru er verið að fórna meiri hagsmunum fyrir minni. Það væri léleg hagsmunagæsla sem bæri vott um utanríkispólitík í vegvillum. Bjarni Benediktsson skilgreindi öðrum fremur á sinni tíð þá fótfestu sem utanríkispólitíkin stendur á. Hún fólst í bandalagi með þeim þjóðum sem næst okkur standa um menningu, pólitík, varnir og viðskipti. Í því efni hefur ekkert breyst. Stöðuna þarf hins vegar að laga að nýjum aðstæðum og breyttum tímum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Hverju ríki er mikilvægt að ákvarða stöðu sína í samfélagi þjóðanna. Breytingar og þróun laga hana að nýjum aðstæðum. Fótfestan er hins vegar að öllu jöfnu stöðugri og felst í langtíma hagsmunum og hugsjónum. Eftir stjórnarskrá lýðveldisins er forseti Íslands æðsti handhafi framkvæmdavalds í utanríkismálum þó að öll raunveruleg völd og ábyrgð í þeim efnum hvíli á utanríkisráðherra. Í því ljósi verður að skoða ræðu forsetans á smáríkjaráðstefnu í Andorra í síðustu viku. Meðan utanríkisráðherra tekur ekki annað fram verður að líta á hana sem stefnu ríkisstjórnarinnar sem ráðherrann hefur ábyrgst. Kjarninn í utanríkispólitík ríkisstjórnarinnar eins og forsetinn lýsir honum felst í því að alþjóðavæðingin hafi fært smáríkjum meiri möguleika til hagvaxtar en stórum ríkjum. Jafnframt hafi smáríki fleiri tækifæri til framfara með því að standa utan bandalaga og með gerð tvíhliða samninga um viðskipti við stærri ríki. Að því er Ísland varðar sérstaklega kemur sú afstaða ríkisstjórnarinnar fram í ræðu forsetans að staða Íslands sé vel tryggð með aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu og þeim möguleika að gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína eins og nú er unnið að. En er tvíhliða fríverslunarsamningur við Kína í raun lausn á utanríkispólitískri stöðu Íslands á nýrri öld? Alþjóðavæðingin hefur vissulega opnað tækifæri fyrir smáríki sem stærri ríki nutu að einhverju leyti áður í krafti meira áhrifavalds. Það er rétt mat. Hitt er rangt hvort sem litið er til Evrópu, Asíu eða Ameríku að stór ríki eða ríkjabandalög hafi í minna mæli verið þátttakendur í hagvaxtarskeiði síðustu tveggja áratuga. Fyrirkomulag tvíhliða fríverslunarsamninga er afturhvarf að því leyti að það færir stórum ríkjum á ný meira áhrifavald um það hvernig milliríkjaverslun er skipað. Fríverslun sem byggð er á fjölþjóðlegum samningum er líklegri til að tryggja almennar leikreglur og jafnari stöðu ríkja og fyrirtækja á heimsmarkaði. Þó að kínversk stjórnvöld vilji nú gera fríverslunarsamning við Ísland er ekkert sem bendir til þess að við munum til lengri tíma ná betri viðskiptastöðu á þeim markaði en Evrópusambandið. Líklegra er að pólitísk langtímasjónarmið fremur en viðskiptaleg búi að baki vilja stjórnvalda í Kína til þess að semja við Ísland á undan öðrum Evrópulöndum. Síðustu atburðir gefa fremur ástæðu til að skoða þau pólitísku sjónarmið en að draga þá ályktun að með slíkum samningi muni Ísland tryggja framtíðarstöðu sína í alþjóðasamfélaginu. Langsamlega stærsti hluti utanríkisviðskipta Íslands er í Evrópu. Útilokun á aðild að Evrópusambandinu kemur í veg fyrir að við getum tekið upp mynt sem líkleg er til að vera umgjörð nauðsynlegs stöðugleika í peningamálum. Ef utanríkisstefnan á að byggjast á sveigjanleika sem gerir okkur kleift að gera tvíhliða fríverslunarsamning við Kína en útilokar upptöku evru er verið að fórna meiri hagsmunum fyrir minni. Það væri léleg hagsmunagæsla sem bæri vott um utanríkispólitík í vegvillum. Bjarni Benediktsson skilgreindi öðrum fremur á sinni tíð þá fótfestu sem utanríkispólitíkin stendur á. Hún fólst í bandalagi með þeim þjóðum sem næst okkur standa um menningu, pólitík, varnir og viðskipti. Í því efni hefur ekkert breyst. Stöðuna þarf hins vegar að laga að nýjum aðstæðum og breyttum tímum.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun