Fastir pennar

Verðug hugmynd

Þorsteinn Pálsson skrifar

Trúin á málstað Jóns Sigurðssonar er svo rík í mörgum að þeim finnst jafngilda svikum að nota ekki gleraugu nítjándu aldar til þess að horfa á viðfangsefni tuttugustu og fyrstu aldar. Svo er komið að jafnvel heiðarlegar hugmyndir um framkvæmdir til að heiðra minningu þessa mikla frelsisforingja eru einnegin skotnar niður með sömu trúarrökum. Ekkert má aðhafast ef það er ekki eins og menn sáu hlutina áður en tuttugasta öldin gekk í garð.

Á vordögum fyrir ári ákvað Alþingi að rétt væri að minnast þess árið 2011 að þá verða liðnar tvær aldir frá fæðingu Jóns Sigurðssonar. Alþingi fól forsætisráðherra að koma þessum vilja í framkvæmd. Sólveig Pétursdóttir, fyrrum forseti Alþingis, var valin til að hafa forystu þar um.

Hún hélt á dögunum ræðu á þjóðhátíð á Hrafnseyri. Þar lýsti hún viðhorfi sínu til eins áleitins viðfangsefnis af þessu tilefni með þessum orðum: „Þó svo að endurreistu Alþingi hafi verið valinn staður í Reykjavík þá eru Þingvellir samt sem áður einn helgasti staður í hjarta þjóðarinnar. Þar höfum við fagnað flestum merkisatburðum í sögu þjóðarinnar. Það er því mín skoðun að Alþingi Íslendinga eigi að hafa aðstöðu á Þingvöllum þar sem hægt sé að hafa þingfundi innandyra, taka á móti gestum og halda upp á merkisatburði."

Að sönnu er þetta ekki í fyrsta sinn sem þessari hugmynd er hreyft. Hún er aukheldur ekki útfærð í einstökum atriðum. Eigi að síður eru hún vel þess virði að hljóta umræðu og nána skoðun. Tilefnið er verðugt. Við sérhvert skref sem þjóðin stígur fram á við til þess að takast á við viðfangsefni nýrra tíma er jafn mikil­vægt að rækta þá arfleifð sem hefur gert okkur að þeirri þjóð sem við erum.

Hver skyldu þá hafa verið fyrstu viðbrögðin við þessari hugmynd fyrrverandi forseta Alþingis og formanns tvöhundruð ára afmælisnefndar Jóns Sigurðssonar? Rétt þótti á einum stað að gera að henni góðlátlegt grín með því að vitna í baráttu Jóns Sigurðssonar sjálfs fyrir því að endurreist Alþingi sæti í Reykjavík og láta að því liggja að fyrir þá sök væri hugmyndin út í hött.

Það verður vissulega ekki einfalt að reisa hús á Þingvöllum í þessum tilgangi. En sú rétttrúnaðarstefna að ýta hugmynd af þessu tagi og af þessu tilefni út af borðinu með þeim hagkvæmni­rökum sem bjuggu að baki þeirri ákvörðun á sinni tíð að Alþingi og stjórnsýslan skyldi vera í Reykjavík er í besta falli bernskuleg.

Sumir rétttrúnaðarmenn um Jón Sigurðsson mættu að ósekju lesa oftar og betur sumt af því sem hann skrifaði. Lítil varningsbók handa bændum og búmönnum á Íslandi hefst til að mynda með þessum orðum hans: „Hver tími hefur sínar þarfir og sitt ætlunarverk og það er hinn sanni gæfuvegur, eins þjóðanna eins og hinna einstöku manna, að kunna skýrt að sjá hvað fyrir hendi liggur á sérhverjum tíma og hafa manndáð og samtök til að fylgja því fram."

Hugmyndir fyrrverandi forseta Alþingis um hvernig minnast megi með verðugum hætti tveggja alda afmælis Jóns forseta eru í góðu samræmi við þessa opnu og skýru hugsun. Hún gæti gert hvort tveggja í senn að mæta á hagkvæman hátt nýjum þörfum löggjafarsamkomunnar og verið ný áminning um afrek þess sem merkastur er þeirra sem þar hafa setið. Að baki býr sú einfalda staðreynd að Alþingi og Þingvellir eru hluti af sama vefnaði.










×