Vindingar Þorsteinn Pálsson skrifar 9. september 2008 06:00 Upplýst hefur verið að gera eigi breytingar á lögum um Ríkisútvarpið ohf. Markmiðið mun vera að takmarka hversu langt sú stofnun má ganga í að niðurgreiða auglýsingar með ríkisstyrkjum. Lengi hefur verið ljóst að Ríkisútvarpið fylgdi ekki réttum leikreglum samkeppnisréttarins. Þegar stofnuninni var breytt í hlutafélag varð þessi skekkja enn meiri en fyrr. Eftir þeim yfirlýsingum sem gefnar hafa verið virðist þó ekki standa til að Ríkisútvarpið ohf. eigi að fara eftir almennum samkeppnisreglum. Af því má ráða að finna eigi með pólitísku mati leið til að draga úr þeim samkeppnistruflunum sem nú eru á þessum markaði vegna ákvarðana Alþingis. Þegar frumvarpið um Ríkisútvarpið ohf. var til meðferðar á Alþingi gerði Samkeppniseftirlitið rækilega grein fyrir því með hvaða hætti ríkisvaldið væri með framgangi þess að ganga á svig við þær samkeppnisreglur sem það sjálft hafði sett. Á þau aðvörunarorð var ekki hlustað. Þvert á móti var því beinlínis lýst yfir af hálfu þáverandi ríkisstjórnarflokka að almennar samkeppnisreglur ættu ekki við á þessu sviði fjölmiðlunar. Nú er til lokameðferðar á Alþingi frumvarp að nýjum lögum um sjúkratryggingar. Það hefur að geyma markverð nýmæli í opinberri heilbrigðisþjónustu. Ætlunin er að beita nýjum aðferðum með það að markmkði að fá meira fyrir hverja krónu sem til málaflokksins er varið. Engin áform eru um að einkavæða þá opinberu heilbrigðisþjónustu sem sannarlega er hryggjarstykki kerfisins. Við meðferð þessa máls á Alþingi hefur því verið lýst yfir af hálfu núverandi stjórnarflokka að reglur samkeppnisréttarins eigi að taka til þeirrar þjónustu sem ný lög munu mæla fyrir um. Þetta á ekki að draga úr því þjónustustigi sem stjórnvöld ákveða á hverjum tíma að skuli vera á höndum opinberra aðila. En með þessu eru leikreglurnar gagnvart einkaaðilum á heilbrigðismarkaðnum fastákveðnar í samræmi við almennar grundvallarreglur þar að lútandi. Það sem er líkt með útvarpsþjónustu og heilbrigðisþjónustu í landinu er þetta: Á báðum sviðum leikur ríkið stærsta hlutverkið. Þjónusta einkaaðila er minni en samt sem áður nauðsynlegur þáttur í heildarmyndinni. Á báðum sviðum væri almannaþjónustan rýrari í roðinu ef hennar nyti ekki við. Það sem er ólíkt með þessum þjónustugreinum er hins vegar þetta: Á útvarpsmarkaðnum gilda ekki almennar reglur samkeppnisréttarins þegar ríkið á í hlut. Samtímis þykir hins vegar rétt og sjálfsagt að þær taki til heilbrigðismarkaðarins. Ekki verður þó með gildum rökum sagt að hann sé síður viðkvæmur fyrir pólitískum tilfinningum en útvarpsmarkaðurinn. Þessi tvö dæmi sýna hversu mikilvægt það er að stjórnvöld byggi á grundvallarreglum við lagasmíð en ekki geðþóttasjónarmiðum. Þegar grundvallarreglurnar gleymast er jafnan hætta á að menn lendi í mótsögn við sjálfa sig. Það er ennfremur bæði ógott og til ósættis fallið þegar grundvallarhugmyndir eru virtar eftir því sem henta þykir hverju sinni. Þeir eru mjög fáir sem vilja koma ríkisútvarpi fyrir kattarnef. En þeir eru margir sem vilja að samkeppnisrekstur þess lúti almennum reglum þar um. Það krefst mikilla vindinga að skýra hvers vegna samkeppnisreglur mega ná til heilbrigðisþjónustu en ekki útvarpsþjónustu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Gerum betur Hilmar Björnsson Skoðun
Upplýst hefur verið að gera eigi breytingar á lögum um Ríkisútvarpið ohf. Markmiðið mun vera að takmarka hversu langt sú stofnun má ganga í að niðurgreiða auglýsingar með ríkisstyrkjum. Lengi hefur verið ljóst að Ríkisútvarpið fylgdi ekki réttum leikreglum samkeppnisréttarins. Þegar stofnuninni var breytt í hlutafélag varð þessi skekkja enn meiri en fyrr. Eftir þeim yfirlýsingum sem gefnar hafa verið virðist þó ekki standa til að Ríkisútvarpið ohf. eigi að fara eftir almennum samkeppnisreglum. Af því má ráða að finna eigi með pólitísku mati leið til að draga úr þeim samkeppnistruflunum sem nú eru á þessum markaði vegna ákvarðana Alþingis. Þegar frumvarpið um Ríkisútvarpið ohf. var til meðferðar á Alþingi gerði Samkeppniseftirlitið rækilega grein fyrir því með hvaða hætti ríkisvaldið væri með framgangi þess að ganga á svig við þær samkeppnisreglur sem það sjálft hafði sett. Á þau aðvörunarorð var ekki hlustað. Þvert á móti var því beinlínis lýst yfir af hálfu þáverandi ríkisstjórnarflokka að almennar samkeppnisreglur ættu ekki við á þessu sviði fjölmiðlunar. Nú er til lokameðferðar á Alþingi frumvarp að nýjum lögum um sjúkratryggingar. Það hefur að geyma markverð nýmæli í opinberri heilbrigðisþjónustu. Ætlunin er að beita nýjum aðferðum með það að markmkði að fá meira fyrir hverja krónu sem til málaflokksins er varið. Engin áform eru um að einkavæða þá opinberu heilbrigðisþjónustu sem sannarlega er hryggjarstykki kerfisins. Við meðferð þessa máls á Alþingi hefur því verið lýst yfir af hálfu núverandi stjórnarflokka að reglur samkeppnisréttarins eigi að taka til þeirrar þjónustu sem ný lög munu mæla fyrir um. Þetta á ekki að draga úr því þjónustustigi sem stjórnvöld ákveða á hverjum tíma að skuli vera á höndum opinberra aðila. En með þessu eru leikreglurnar gagnvart einkaaðilum á heilbrigðismarkaðnum fastákveðnar í samræmi við almennar grundvallarreglur þar að lútandi. Það sem er líkt með útvarpsþjónustu og heilbrigðisþjónustu í landinu er þetta: Á báðum sviðum leikur ríkið stærsta hlutverkið. Þjónusta einkaaðila er minni en samt sem áður nauðsynlegur þáttur í heildarmyndinni. Á báðum sviðum væri almannaþjónustan rýrari í roðinu ef hennar nyti ekki við. Það sem er ólíkt með þessum þjónustugreinum er hins vegar þetta: Á útvarpsmarkaðnum gilda ekki almennar reglur samkeppnisréttarins þegar ríkið á í hlut. Samtímis þykir hins vegar rétt og sjálfsagt að þær taki til heilbrigðismarkaðarins. Ekki verður þó með gildum rökum sagt að hann sé síður viðkvæmur fyrir pólitískum tilfinningum en útvarpsmarkaðurinn. Þessi tvö dæmi sýna hversu mikilvægt það er að stjórnvöld byggi á grundvallarreglum við lagasmíð en ekki geðþóttasjónarmiðum. Þegar grundvallarreglurnar gleymast er jafnan hætta á að menn lendi í mótsögn við sjálfa sig. Það er ennfremur bæði ógott og til ósættis fallið þegar grundvallarhugmyndir eru virtar eftir því sem henta þykir hverju sinni. Þeir eru mjög fáir sem vilja koma ríkisútvarpi fyrir kattarnef. En þeir eru margir sem vilja að samkeppnisrekstur þess lúti almennum reglum þar um. Það krefst mikilla vindinga að skýra hvers vegna samkeppnisreglur mega ná til heilbrigðisþjónustu en ekki útvarpsþjónustu.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun